buni amalga oshirishga im kon beradigan muayyan tuzilm a ham zarur
boMadi.
Xususan, naqd pul m ab lag iari emissiya qilinishi (bosilishi) kerak.
O d atd a, emissiya jarayonida har bir pul beigisiga nafaqat muayyan
tashqi k o ‘rinish, shu bilan birga soxta belgilar
yasalishidan himoyalash
u c h u n o'zining himoya vositalari q o ‘yiladi. Bunday himoya vositalari
ikki xildagi ahamiyatga ega. Bir tom o n d an, ular bank uch u n ortiqcha,
u nga m ansub b o ‘lmagan pul belgilarining paydo b o ‘lmasligiga kafolat
boMadi, boshqa tom ondan — iqtisodiy subyektga haqiqiy pul
belgilarini
soxta belgilardan ajratib faqat haqiqiy pul belgilaridan foydalanish
im konini beradi.
Shun dan keyin naqd pul aylanishini tashkil etish uchun emissiya
tizim in ing barcha b o ‘g'inlari: markaziy bank va hisob-kitob-kassa
markazlarining (yoki naqd pul mablagMarini aylanishga chiqarishga
im kon beradigan boshqa tuzilmalarning) amal qilishi zarur.
N a q d pullar aylanishining amal qilishiga doir quyidagicha asosiy
tam oyillar ajratib koTsatiladi:
1) moliya m uassasalari-em itentlarning mavjudligi;
2) bozor qatnashchilarining mablagMarni sarflash yuzasidan iqtisodiy
erkinligi;
3) t a ’sis etilgan milliy pul birligining amal qilishi;
4) nazorat qiluvchi organlar oldida tushum lar va xarajatlar hajmlari
u c h u n hisobotchilikni amalga oshiristi mumkinligi;
5) pul mablagMariga egalik qilishning legitimligi.
N a q d pul mablagMarining toMaqonli aylanishi imkoniyatiga ega
b o ‘lish uchun iqtisodiy tizim rivojlanishning muayyan darajasiga
erish-
gan b o ‘lishi kerak. X o 'ja lik d a naqd pullar oqim lari harakatining
m uayyan kanallarini ajratish mumkin:
1) pul mablag‘larining markaziy bankdan mintaqalardagi hisob-kitob-
kassa markazlariga va u yerdan yana markaziy bankka ko'chirilishi. Bunday
ko'chirish pul mablag‘larini emissiya qilish, ulami muomaladan olib qo‘yish
yoki yaroqsiz holga kelgan kupyuralarni yangilari bilan almashtirish
jarayonlarini amalga oshirish zarurligi bilan bogiiq;
2) pul m ablag‘larining hisob-kitob-kassa markazlari kassalaridan
banklarga yoki korxonalar kassalariga ko‘chirilishi. Bu ish haqini naqd
p u lla r bilan berish yoki b oshqa operatsiyalarning bajarilishi bilan
bog'liq. O datda, bund ay ko 'chirishdan oldin ushbu tashkilotlarning
hisobvaraqlari b o 'y ich a pul mablagMarining naqd pulsiz o ‘tkazilishi
am alga oshiriladi;