O zbek iston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxs*js ta’lim vazirligi
Yüklə 59,47 Kb.
|
j i h a t d a n q a y t a i s h l a s h n i kiritadi va j i s m l a r n i n g a so siy xususiyatlarini ajratib, m a ’lum bir kategoriyaga birlashtiradi. In s o n gui o b r a z in i faqatgina esga t u s h irm a y d i, balki uni m u a y y a n b ir s o ‘z yoki t u s h u n c h a bilan a tay d i, nom laydi xususiyatlarini ajratib k o ‘rsatadi, aniq bir kategoriyaga kiritadi. D e m a k , t a s a w u r o b razlarida o d a m n i n g xotirasi idrok q ilingan n a r s a n i n g izini sust ravishda sa q la b q o la d i, a m m o b ir q a t o r t a a s s u r o t l a r b ilan boyitadi, n a r s a n i n g m a z m u n i v a m o h i y a t i n i t a h l i l q i l i b , u h a q i d a g i b i l i m l a r n i , t u s h u n c h a l a r n i t a j r ib a bilan b o g 'lo v c h i ijodiy s e rm a h su l f a o liy a tn i a m a l g a o s h i r a d i . B u la rn in g b a r c h a s i irodaviy s ifa tla r , a q l i y z o ‘r i q i s h , asabiy t a r a n g l a s h u v n a tija s id a ro ‘y o b g a c h iq a d i . Xullas, t a s a w u r o b ra z la ri x o tiran in g m u r a k k a b faoliyat m a h s u li h i s o b l a n i b , u l a r izchil yoki e y d e t i k o b ra z la rg a n is b a ta n m u r a k k a b psixologik hodisadir. T a s a w u r obrazlari xo tira izlarining m u r a k k a b turi b o ‘lib, u n i n g aqliy ja r a y o n bilan yaqinligi i n s o n bilish faoliyatining m u h i m tarkibiy q is m id a n biri e k a n li g i n i k o ‘rsatadi. So*z — m antiqxotirasi. S o ‘z — m a n t i q xotirasi m a z m u - nini fikr va m u l o h a z a l a r , aniq h u k m h a m d a xulosa ch i- q a r ish la r tashkil e t a d i . In so n d a fikr va m u l o h a z a turli xil s h a k lla r y o r d a m i d a ifodalanganligi tufayli, ularn i b a y o n e t i s h f a q a t o ‘z l a s h t i r i l a y o t g a n m a t e r i a l l a r n i n g a s o s i y m a ’n o sini iz o h la s h , ta l q i n qilish yoki u la rn i s o ‘z m a - s o ‘z i fo d a la n is h in i a y n a n s o 'z la b berishga q a r a t i lg a n b o ‘lishi m u m k i n . A g a r m a ’l u m o t , axborot, xabar, m a te ria l m a ’no j i h a t d a n q ay ta i s h l a n m a s a , u h olda m a te r ia ln i s o ‘z m a - s o ‘z o ‘z l a s h t i r i s h m a n t i q i y o ‘rg anish b o ' l m a s d a n , a k s i n c h a , m e x a n ik esd a olib q o lis h g a aylanib qoladi. S o 'z - m a n ti q x o tira s in in g vujudga kelishida birinchi sig nal b ila n b i r q a t o r d a , ikkinchi s ig n a lla r tiz im i m u h i m a h a m i y a t kasb e t a d i . C h u n k i s o ‘z - m a n t i q xotirasi faqat in so n g ag in a xos b o l g a n xotiraning m ax su s turi hisoblanib, bu xo tira turi h a y v o n la r n i k id a n h i s - tu y g ‘u va obrazliligi b ila n h a m sifat, h a m m i q d o r j ih a tid a n kesk in farq qiladi. S h u bois s o ‘z - m a n t i q xotirasi b ir t o m o n d a n , x o tira n in g 246 www.ziyouz.com kutubxonasi b a ’zi tu rla rin in g tara qqiyotiga aso s la n sa , ikkinchi t o m o n d a n u l a r n in g b a ’zilariga y e ta k c h ilik q iladi. S h u n in g d e k , b o s h q a b a r c h a t u rla rn in g rivojlanishi h a m s o ‘z - m a n t i q x o t i r a n i n g ta k o m illa s h u v ig a uzviy b o g ‘liq b o i a d i va ayni p a y t d a s o ‘z - m a n t iq x o tiran in g o ‘sishi q o l g a n x o tira turlarin in g b a r q a r o r - la shuvini bclgilaydi. Ixtiyoriy va ixtiyorsiz xotira. X o tira tu rla rig a b a ’z a n b o s h q a c h a y o n d a s h is h h o l l a r i h a m u c h r a b t u r a d i . S h u b o i s d a n xo tira faollik xu su siy atlarig a k o 'r a q u y i d a g i la r g a ajratiladi. M asa la n , faoliyat m a q s a d ig a k o ‘ra xotira ixtiyorsiz va ixtiyoriy turlarga boMinadi. Ixtiyoriy xotira d c g a n d a , m a i u m m a q s a d n i r o ‘y o b g a c h i q a r i s h u c h u n m u a y y a n d a v r l a r d a aqliy h a r a k a t l a r g a suyanib a m alg a oshirishdan ib o rat xotira jarayoni tu s h u n ila d i. Bu fa oliya tni o d a t d a , on g b e v o s i t a b o sh q a r a d i. P s ix o lo g iy a fanida k o lp in c h a ixtiyoriy x o tira g a ixtiyorsiz esda olib q o l i s h q a rsh i q o 'y ila d i. A gar bu j a r a y o n m a ’lu m to p s h ir i q y o k i vazifa q o ‘y a d ig a n b o ‘lsa, e s d a olib qolish g a y e t a k l o v c h i faoliyat b i r o n - b i r m a q s a d n i r o 'y o b g a ch iq a rish g a y o ‘n a l - tirilgan tarz d a yuzaga kcladi. B iz m a t e m a t i k a d a n t o p s h i r i q l a r y e c h a y o t g a n i m i z d a m asaladagi so n la m i esda olib q o lishni o ‘z o ldim izga n i a q s a d q il ib q o ky m a y m i z . M a z k u r s o ‘z - m a n t i q h o l a t d a a s o s i y m a q s a d faqat m asala y e c h is h g a q a r a tila d i, n a tija d a s o n l a r n i ( i k k i n c h i d a r a j a li belgi s i f a t i d a ) e s d a s a q l a s h g a h o j a t qolm aydi. Shunga qaram ay, b iz ularni qisqa m u d d a tg a b o 'l s a - d a , e s d a saqlashga in tila m iz , b u h o la t faoliyat y a k u n l a n - g a n g a q a d a r d a v o m etadi. E s d a o lib q o lis h n i m a q s a d q ilib q o ‘yish e s d a o l i b q o l i s h n in g asosiy sharti h i s o b la n a d i . S erb psixologi R a - do sav lev ic h o ‘z ta d q iq o tid a q u y id a g i ho d isan i b a y o n e t a d i . T a j r i b a d a te k s h i r i l u v c h i l a r d a n biri tilni t u s h u n m a g a n l i g i s a b a b li , u n i n g o ld ig a q o ‘y i l g a n v a z if a n i t u s h u n m a g a n . O q ib a td a u n c h a katta b o ‘l m a g a n ta d q iq o t m ateriali 4 6 m a r t a o ‘qib b erilga niga q a r a m a y e s d a o lib q o l in m a g a n . T a j r i b a - n in g keyingi b o sq ic h id a v a z if a t e k s h irilu v c h ig a t u s h u n - tirib b e r ilg a c h , u m a te r ia ln i o lti m a r t a o 'q i b t a n i s h g a n , 247 www.ziyouz.com kutubxonasi : pars docs -> refs refs -> Dos. N. Z.Çələbiyev refs -> Fənn: Klinik psixologiya Müəllim: Dos. N. Z.Çələbiyev Mövzu 10. Depresiya və postravmatik stresslər refs -> I fəSİL. TÜTÜn haqqinda üMÜMİ MƏlumat refs -> Fənn: Klinik psixologiya Müəllim: Dos. N. Z.Çələbiyev refs -> Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ XƏZƏr universiteti refs -> Dərman vasitəsinin istifadəsi üzrə təlimat refs -> Karakalpak tüRKÇESİndeki tip terimleri refs -> Sayıqlama ideyaları neçə qurupa bölünür? refs -> Duman paranoya mp3 indir boxca refs -> HamiLƏLİYİn biRİNCİ trimestr ağirlaşmalari giRİŞ Dostları ilə paylaş:
|