Ön sözün müəllifi: İsa Həbibbəyli
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Gene
- - Millətimin sənin kimi dərrakəli başçısna millət qurban olsun! - Mənim erməni millətindən başqa heç bir malım-döv
- “Çobanın gərək canı bərk olsun, gözünə yuxu getməsin. Bundan başqa, çobanın gə- rək üç şeyi olsun; adamı qəm-qüssə çəkməyə qoymayan
- "Sünbüllərin yerə tökülməməsi üçün vağanımış buğda- nı şehli-şehli biçməyə o, hər gün alaqaranlıqdan gələrdi.
28 zümlüyük ki, 23 ildi ki, yağı düşmənə, “rədd ol, çıx tor- pağımızdan!” deyə də bilmirik. Bu isə əsl erməni xarakteri, erməni düşüncəsidir: “Gene- ral Karo davam elədi:-Mən başımı, canımı millətimin yo- lunda qoymuşam...Bəli, mən millətsiz, millət mənsiz nəyə lazımdır... Kim idisə, kef havasına özünü saxlaya bilməyib yerin- dən söz atdı: - Millətimin sənin kimi dərrakəli başçısna millət qurban olsun! - Mənim erməni millətindən başqa heç bir malım-döv- lətim yoxdur....” Ermənilər onların mənafeyi naminə vuruşan öz başçı- larının yolunda var, mal-dövlətindən başqa hətta, öz qızlarından da keçirlər. Hampa Baqrat öz yeganə qızını daşnak zabiti Karoya verir. Yazıçının müşahidələri, ümumiləşdirmələri obrazlarda, mentalitetlərdə olduğu kimi, təbiət, cəmiyyətdə gördüklə- rində də olduqca cəlbedicidir, həssasdır, həyati reallığa söykənir, təbiidir, həyatdan gəlir: “Çobanın gərək canı bərk
salaq ki, yazımızın qəhrəmanı Əyyub Abasov uşaqlıqda ço- banlıq edib. "Zəngəzur"un dili o qədər sadə, aydın, rəvandır ki, sanki şirin bir nəğmə dinləyirsən, ya səlis, həzin musiqili, zəngin təbii gözəlliklərlə dolu şeir oxuyursan. Bu cümlələrdən yazın, gül-çiçəklərin ətri gəlir, quşların cəh-cəhi eşidilir, gözlər önündə kənd lövhələri canlanır, özünü təbiətin qoynunda sanırsan.
29 "Sünbüllərin yerə tökülməməsi üçün vağanımış buğda- nı şehli-şehli biçməyə o, hər gün alaqaranlıqdan gələrdi. Kəklikotunun, alma çiçəyinin, demi yarpızının ətrini köy- şənə yayan xoş və təmiz səhər mehi sanki ona qüvvət ve- rərdi. O, indi səssiz-səmirsiz biçirdi. Qulağına kolların di- bindən, alagül zəmilərin içindən, boz daşların, kəsəklərin üstündən müxtəlif quşların səsi gəlirdi. Uşaqlıqdan tə- biətin qoynunda böyüyüb, ömrünü çöllərdə, köyşənlərdə yer əkib, taxıl biçməklə keçirən Nəbi, bu quşların səsinə alışmışdı. Bəstəkar müxtəlif alətlərdən düzəlmiş orkestrin çaldığı zaman hər alətin səsini ayırd etdiyi kimi, Nəbi də köyşənlərdə ağız-ağıza verib oxuyan quşları səslərindən tanıyırdı. O, sinəsi qabarıq bildirçinlərin, tükü rəngbərəng, pipiyi yelpik kimi açılıb bükülən buppuların, yumruq boy- da boz sərçələrin də səsindən zövq alırdı. Ona hamıdan çox nəşə verən, bu yerdən o yerə səkən, bu daşdan o daşa qonan xınalı kəkliklərin qaqqıltısı idi. Onun üçün də Nəbi bu zəmidə özünü yalqız sanmırdı. Başı üstündən qanad ça- lıb ötən hər quş sanki onun ürək sirdaşı idi. Nəbi pəncəsinə sığmayan bafanı yerə qoyub belini dü- zəltdiyi zaman günəş onu salamladı." Zəngəzur mahalının kəndlilərinin, camaatının danışığında işlədilən çox sayda sözlər var ki, təəssüf ki, onlar hələ də öyrənilməyib, toplanmayıb, dialekt, şivə özəllikləri araşdırıl- mayıb, dilimizin daha da zənginləşməsinə yönləndirilməyib. "Zəngəzur" romanı, Əyyub Abasovun dili bu cəhətdən xü- susi tədqiqata cəlb edilmək üçün əvəzsiz zəngin mənbədir. Bu istedadlı ədibin həyatı, fəaliyyəti, ədəbi yaradıcılığının, fikrimizcə, yenidən ətraflı, sistemli öyrənilməsi zamanın tələbidir. Obrazların dilindən səslənən çox sayda bayatılar, ağılar, incə zövqlü şeirlər, poetik ifadələr var ki, şübhəsiz, onların da müəllifi Ə.Abasovun özüdür.
30 Uca dağlar, ay dağlar, Səs verirəm, vay dağlar! Siz də mənə səs verin, Hər dərdimə tay, dağlar! Ah ölərəm, o, birdən, Xəbər tutar qəflətən... Qurtararam mən dərddən, O, gözü yaşlı qalar...
Yaxud, Cənnət kimi bağımın Çiçəklənən vaxtıdır. Çirkin qız gözəl ərə Gedir, onun baxtıdır! Barmağında şəfəqi Üzə düşən üzük var. Xoruzlar, səs salmayın, Yar yuxudan oyanar... Saraldı gülüm, Uçdu bülbülüm, Mən niyə qaldım? Hardasan, ölüm?!
Hər iki kitabda Zəngəzurun çox sayda kəndinin mən- zərəsi sözlə o qədər məharətlə cizgiyə alınıb ki, gözlər önündə bütün gözəlliyi ilə tablo kimi canlanır. Bu da böyük xidmətdir, o yerlərin sinəsi dağlı əhalisi üçün. Onlarla topo- nim-kənd, yer, dərə-təpə, ağ, çay, göl, döngə...adı kitabda yerli-yataqlı yazılıb. Romanın süjeti, kompozisiyası çoxşaxəlidir, zamanın bütün kəşməkeşli təlatümləri burada bütün mürəkkəbliyi ilə qələmə alınıb, yaddaqalan obrazların üzərində qurulub. Digər inqilabi-tarixi romanlarımızda olduğu kimi, burada da inqilabçı bolşevik obrazlarına simpatiya açıq görünür. Artıq zaman dəyişib, daha aşağılar köhnə qayda ilə yaşaya bilmir, yuxarılar da idarə edə bilmirlər, narazılıq kortəbii də Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|