Poetika izm 2

______________________________________________________ Poetika.izm 
  
 
67 
Ürəyimdə yağış yağır 
Şəhərə yağan kimi, 
Nədir bu hüzn, 
Qəlbimi deşən nədir? 
 
Ô bruit doux de la pluie 
Par terre et sur les toits! 
Pour un coeur qui s'ennuie, 
Ô le chant de la pluie! 
 
Ax ... yağışın zərif ətri 
Torpaqda, dam üstündə 
Darıxan qəlblər üçün 
Yağışın türküsü. 
 
Il pleure sans raison 
Dans ce coeur qui s'écoeure. 
Quoi! nulle trahison?... 
Ce deuil est sans raison. 
 
Səbəbsiz yağır bu yağış 
Deşilən qəlbə yağır 
Nə dedin, yoxmu xəyanət? 
Bəs bu hüzn, kədər nə? 
 
C'est bien la pire peine 
De ne savoir pourquoi 
Sans amour et sans haine 
Mon coeur a tant de peine! 
 
Ən pisi odur, heç nə bilməyəsən 
Nə üçündən vaz keçib 
Qəlbimdə nə sevgi, nə nifrət var 
Qəlbim uçub tökülür [6, s. 104]. 
 
Vaxtilə  alman  filosofu  Kassirer  yazırdı  ki: «Analogiya  üzrə  magi-
ya»nın əksər formaları yenə də belə bir əsas prinsipdən irəli gəlir, ancaq 
bu  halda  onlar  göstərirlər  ki,  təkcə  analogiya  yox,  real  identikliyin  özü 
nəzərdə tutulur. Hər tərəfə su çiləməklə yağış çağrılanda, yaxud o, suyun 
qızdırılmış daşların üstünə tökülməsiylə geri qovulanda (su qızmış daşın 
üstündən  fışıldayaraq  buxarlanır)  hər  iki  mərasim  xüsusi  magik  «məna» 
kəsb edir: yağış nəinki obrazlı şəkildə təsəvvür edilir, həm də hər bir su 
damcısıyla qavranılır. Mifoloji güc kimi yağış (yağış «demonu»), tökülən, 
yaxud  buxarlanan  suda  ehtiva  olunur  və  onun  vasitəsilə  magik  güc  qa-
zanır” [7, s. 89]. 

---

______________________________________________________ Poetika.izm 
  
 
68 
Pol  Verlenin  şeirində  suyun-yağışın  çağrılması,  nə  də  onun  geri 
çağrılması  motivi  yoxdur.  Ancaq  ən  əhəmiyyətli,  mühüm  cəhət,  Kassi-
rerin sitatındakı “yağış nəinki obrazlı şəkildə təsəvvür edilir, həm də hər 
bir damcısı ilə qavranılır” fikrinin bu şeirdə  aydın şəkildə duyulmasıdır. 
Mərasimdəki mifoloji güc bu şeirdə də var və fikrimizcə, onu adıçəkilən 
mərasimdəki mifik düşüncə formalaşdırıb. Ən pisi odur, heç nə bilməyə-
sən  /  Nə  üçündən  vaz  keçib  /Qəlbimdə  nə  sevgi,  nə  nifrət  var/  Qəlbim 
uçub  tökülür...  Şeirin  ovqatındakı  qüssə,  naməlumluq,  yağışın  insanın 
dünyada rastlandığı hər şeyi əvəz etməsi, üstünə tökülməsi, qəlbini deşib 
keçməsi...  əvvələ  sonu,  sevgiylə  ölümü  bir  nöqtədə  görüşdürür,  sən  öl-
düyün anda dirilirsən, yaxud əksinə, yaxud sevinmək, sevilmək istərkən, 
qəlbin uçub-tökülür.  
 
ƏDƏBİYYAT 
 
1.
 
Azərbaycan bayatıları. Bakı, 2009. 
2.
 
Kəsəmənli Nüsrət. Seçilmiş əsərləri. Bakı, 2001. 
3.
 
Vurğun Səməd. Seçilmiş əsərləri, I cild. Bakı, 1976. 
4.
 
Sipehri. “Suyun” ayaq səsi. Bakı, 2010. 
5.
 
Axmatova Anna. Şeirlər. Bakı, 2001. 
6.
 
Paul Valery. Poesie. Paris, 2007. 
7.
 
Yusifli C.Ə. Bədii mətnin sirləri. Bakı, 1998. 
 
Cavanşir Yusifli 
 
SU POEZİYASI – BAŞGİCƏLLƏNDİRİCİ MƏKAN 
 
XÜLASƏ 
 
Bu  məqalədə  “su  metaforası”  araşdırılır.  Ədəbiyyatşünaslıq  və  tənqiddə  ədəbi 
mətnlərin  tərkibində  vacib  rol  oynayan  ayrı-ayrı  metafora  və  poetik  fiqurlardan  bəhs 
edildikdə bədii mətnin necə deyərlər, dərinliyi məsələsi araşdırılır. 
Bu  məqalədə  ayrı-ayrı  şairlərin  su  metaforası  müstəvisində  şeirlərinin  analizi 
diaxron və  sinxron planda əyaniləşir. Müəllif həmin poetik parçalar arasında assosiativ 
əlaqələrdən vaz keçərək, ümumiyyətlə bədii mətnlər arasındakı virtual əlaqələri araşdır-
ma  müstəvisinə  gətirir,  obraz,  detal,  metafora  kimi  tərkib  hissələrini  ümumi-fəlsəfi  və 
nəzəri kontekstdə nəzərdən keçirir. 
Milli poeziyada “su” bədii mətnin poetik sistemində mühüm komponent kimi işti-
rak  edir.  Bayatılardan  tutmuş  çağdaş  şeirimizin  ən  son  nümayəndələrinin  mətnlərinə 
qədər bu metafora ümumən şeir adlı sistemin qurulmasının vacib elementidir. 
Bu məqalədə su metaforasının mövcud olduğu mətnlərdə obrazın arxetipik əlaqə-
ləri də araşdırılır. Burada qeyd edilir ki, şeir dilində qəribə hadisə baş verir, gerçəklikdə 
mövcud  olan  oxşarlıqlar,  bənzərliklər,  ani  assosiasiyalar  və  bunların  yaratdığı  “dünya 
modeli” bir kənara atılır. Burada əsas olan göstərilən predmetləri ayıran sərhədi tapmaq-
dır. Bu nöqtə, yaxud məqam tapılmayınca onlar xaosdan özgə bir şey vəd etməyəcəkdir. 
 

---

______________________________________________________ Poetika.izm 
  
 
69 
 
 
 
 
 
 
 
Javanshir Yusifli 
 
WATER POETRY – DIZZY SPACE 
 
SUMMARY 
 
This  article  deals  with  the  metaphor  of  water.  The  matter  of  profundity  of  the 
literary  texts  is  analyzed  when  it  is  touched  upon  the  separate  methaphors  and  poetic 
figures playing an important role in the content of literary texts. 
The  analysis  of  poems  by  the  separate  poets  is  realized  in  the  context  of 
diachronic  and  synchronic  plan.  The  author,  giving  up  the  associative  relationship 
between  the  aforementioned  poetic  fragments,  analyses  the  virtual  relations  between 
literary  texts  and  looks  over  to  the  components  of  the  literary  text,  such  as  the  imahe, 
detail and methapor in the philosophical and theoretical context. 
The “water” participates in the poetic system of the literary text as an important 
component. This methapor is an outstanding element in building of the poetry system in 
the texts by the last representatives of modern poetry. 
This  article  also  deals  with  the  archetypic  relations  in  the  texts  containing  the 
methapor  of  water.  It  is  mentioned  that  a  strange  case  happens  in  the  poetry  language, 
existed similiarities, likeness, instant associations and “ worlds model” created by them 
are  thrown  away.  The  main  issue  is  to  find    a  bound  separating  the  subjects.  Until 
researching of this point or moment, they will not promise anything other than chaos. 

---