Print indd
Yüklə 2,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
112 Amerika prezidentləri zamanda siyasi liderə çevirdi. Heç bir partiyanın üzvü ol- masa da, 1868-ci il prezident seçkilərində respublikaçıların namizədi oldu. Qrantın əsasən Cənubun rekonstruksiyasını özündə eh- tiva edən seçkiönü proqramı əhali arasında rəğbətlə qarşı- lanırdı. O, seçkilərdə 52,7% səs toplayaraq demokratların namizədi Horasio Seymura qalib gəldi. Ölkənin siyasi mühitinə bir o qədər də bələd olmaması ona kabineti qurmaqda mane olur. Qrant əsasən yerlilərinə, bir də keçmiş xidmət yoldaşlarına üstünlük verir. Yalnız dövlət katibi təyin edilmiş Hamilton Fiş bacarıqlı diplomat kimi özünü təsdiq edir. Qrantın prezident seçilməsi radikal respublikaçıların mövqeyini möhkəmlətdi. Prezident onların Cənubun re- konstruksiyası haqda tələbləri ilə razılaşaraq, Konstitusiya- ya zəncilərə seçki hüququ verən 15-ci düzəlişi təsdiq etmiş, qanun 30 mart 1870-ci ildən qüvvəyə minmişdir. Qeyd edək ki, quldarlığın ləğv edilməsi yeni problemin - irqi ayrı seçkiliyin yaranmasına səbəb oldu. Qrant admi- nistrasiyasının radikal addımlarına baxmayaraq, Cənubda mühafi zəkar qüvvələr quruculuq işlərinə maneələr törə dir- dilər. Xüsusilə də Ku-kluks-klan təşkilatlarının azğınlığına qarşı Federal hakimiyyət ciddi tədbir görə bilmirdi. Prezident isə problemlərin formal həllindən razı idi. Vətəndaş Müharibəsinin yaratdığı iqtisadi problemlər həllini gözləyirdi. İqtisadi-maliyyə biliklərinin olmaması Qranta çətinlik törədirdi. Xüsusilə rüsumlarla bağlı mə sə- lələri həll edə bilməməsi seçiciləri məyus etdi. Qərb fer- merləri müharibə ərəfəsində təyin edilmiş yüksək rüsum- ların azaldılmasını tələb edirdilər. Seçki öncəsi rüsumla- rın 10 %-lik endirilməsi haqqında verilmiş vəd də yerinə yetirilmədi. Qrantın məhsuldar işləməsinə bəzi ciddi maneələr vardi. Korrupsiyaya uğramış, yalnız öz mənafeyini güdən 113 Amerika prezidentləri rüşvətxor məmurlar aparatı ona qarşı çıxırdı. Prezident bu sahədə əsaslı islahatlar keçirməyə cəhd göstərərək xüsusi komissiya yaradır. Lakin komissiyanın dörd illik yarıtmaz fəaliyətindən sonra qurum buraxılır. Konqreslə qarşıdurma- ya getmək istəməyən Qranta qarşı partiyadaxili müxalifət formalaşır. Özlərini liberal respublikaçılar adlandıran fraksiya, hətta növbəti prezident seçkilərinə öz namizədini irəli sü- rür. Lakin seçkiönü kompaniyanı düzgün qura bilməmələri, xüsusilə yetkin proqramın yoxluğu Qrantın ikinci müddətə seçilməsinə şərait yaradır. Qrantın ikinci prezidentlik müddəti bəzi skandallarla yadda qalıb. Onun adı hər hansı bir qalmaqalda bilavasitə hallanmasa da, yaxın ətrafından bəzi səlahiyyət sahibləri korrupsiya və rüşvətxorluqda suçlandırılır. Hətta vitse-prezi- dent Henri Uilson Sakit Okean dəmiryol xəttinin tikintisində böyük məbləğdə dövlət vəsaitinin mənimsənilməsində itti- ham edilir. Xarici siyasət sahəsində Qrant administrasiyası bəzi xırda uğurlar əldə edib. Onun fəaliyyətə başladığı ərəfədə ABŞ-la İngiltərə arasında münasibətlər gərgin idi. Sonun- cunun müharibə vaxtı Cənuba yardım göstərməsi buna zəmin yaratmışdı. İnsidenti həll edən Beynəlxalq Arbitraj Məhkəməsi İngiltərənin ABŞ-a 15 milyon dollar ödəməsi qərarını çıxarır. Dövlət katibi H.Fişin məsələyə düzgün ya- naşması ingilis hökumətinin məhkəmə qərarına tabe olması ilə sonuclanır. ABŞ-ın Kubaya olan mübahisəli münasibəti həllini tap- mır. Bəzi qüvvələr adada ispan ağalığına son qoymaq üçün Birləşmiş Ştatların hərbi müdaxiləsini tələb edirdilər. Səbəb olaraq Kubada qulların azad edilməsi göstərilirdi. İdeyanın əsas tərəfdarı Qrantın yaxın dostu, hərbi nazir Con Rollinz olsa da, H.Fiş və xarici komissiyanın rəhbəri Çarlz Samner prezidenti bu fi kirdən daşındırırlar. 114 Amerika prezidentləri Bütün tənqidlərə baxmayaraq Qrant üçüncü müddətə seçilmək istəyir. Maraqlı haldır ki, Qrantı buna vadar edən, sadəcə şəxsi maddi problemləri olub. Heç bir gəlir mənbəyi olmayan prezidenti Ağ Evi tərk etdikdən sonra hansı vəsait hesabına yaşayacağı narahat edirdi. Lakin Nümayəndələr Palatası onun bu istəyinə qəti rədd cavabı verir, əsası ölkə- nin baniləri tərəfi ndən qoyulmuş ənənənin pozulmasına razı olmur. Prezidentlik müddəti bitdikdən sonra Qrant tədricən siyasətdən uzaqlaşır. Dostlarının maddi köməyindən ya- rarlanaraq Nyu-Yorkda mülk alır və orada yaşayır. Məşhur sənayeçi Uilyam Vanderbiltin 150.000 dollar krediti hesa- bına açdığı makler fi rması iki il sonra müfl is olur. Bu zaman xərçəng xəstəliyindən əzab çəkən eks-prezident Mark Tve- nin ona memuarlarını yazmaq təklifi ni qəbul edir. Yazdığı kitabı bitirdikdən iki həftə sonra 23 iyul 1885-ci ildə Nyu- Yorkdakı Maunt Mak-Qreqor malikanəsində vəfat edir. General Qrantın yazdığı memuar tezliklə bestsellərə çevrilmiş və ailəsinə 450.000 dollar həcmində gəlir gətir- mişdir. 115 Amerika prezidentləri RAZERFORD B.HEYS (RUTHERFORD B. HAYES) (1877-1881) Razerford Börçard Heys 4 oktyabr 1822-ci ildə Ohayo ştatının Delaver şəhərində anadan olmuşdur. O hələ dünya- ya gəlməmiş əcdadlari 1680-ci ildə Şotlandiyadan Ameri- 116 Amerika prezidentləri kaya köçərək Konnektikutda məskunlaşan atası vəfat edir. Razerford varli dayısı Sardis Börçardın maliyyə köməyilə yaxşı təhsil alır. 1842-ci ildə Hempşirdəki Kenyon kollecini bitirərək Kolumbusdakı vəkillər kontorunda praktika keçir. Üç il sonra isə Harvard Universitetinin hüquq fakültəsində təhsilini başa vuraraq, dayısına məxsus vəkillər kontorun- da işləməyə başlayır. Çox keçmir ki, Heys Sinsinnatiyə köçərək, burada öz kontorunu açır. Heys 1852-ci ildə Virciniya plantatorunun qızı Lüsi Uorren Uebblə ailə həyatı qurmuş və onların beş övladı olmuşdur. Yüksək savada və geniş dünyagörüşünə malik, quldarlığın qəti əleyhdarı olan xanım Heys həyat yoldaşının siyasi baxışlarının formalaşmasına ciddi təsir göstərmişdir. XIX əsrin 50-ci illərində ölkədə baş verən siyasi çəkişmələr Heysi siyasi fəaliyyətə sövq edir və o, respub- likaçılar partiyasına üzv olur. Lakin onun konqresin üzvü olmaq cəhdi uğursuzluqla nəticələnir. Bundan sonra Heysə Hamilton qrafl ığı Məhkəməsinin sədri vəzifəsi təklif edilsə də, maaşın az olmasına görə bu təklifdən boyun qaçırır. 1858-ci ildə Sinsinnati şəhərinin hüquq müvəkkili seçilir. Bir çox müasirləri kimi Heys də Vətəndaş müharibəsində fəal iştirakıyla özünə karyera qazanmışdır. Müharibəyə Ohayonun könüllülər alayında mayor kimi başlayaraq bri- qada generalı rütbəsinədək yüksəlmişdir. Bu ərəfədə onun siyasətə marağı daha da artır. Nüfuzlu naşir Uilyam Hen- ri Smitin böyük köməyi nəticəsində Heys, 1864-cü ildə Nümayəndələr Palatasına seçilir. Burada o, radikal respub- likaçı olaraq Cənub ştatlarının rekonstruksiyası tərəfdarı kimi çıxış etmişdir. Lakin o, keçmiş konfederatların aman- sız cəzalandırılmasının əleyhinə idi. Digər tərəfdən Kons- titusiyaya afro-amerikalılara vətəndaşlıq və seçki hüququ verilməsini özündə ehtiva edən 14 və 15-ci düzəlişləri birmənalı olaraq dəstəkləyir. Siyasətlə yanaşı elmi-icti- Yüklə 2,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|