Prof. ġərifov Famil Həsən
Yüklə 4,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
150
sort olduqda etiket bir dəstəyə bağlansa kifayət edər. Çubuqlar üzüm saxlayıcılarında və adi xəndəklərdə saxlanıla bilər. Azərbaycan şəraitində yalnız bu iki saxlayıcıdan istifadə edilə bilər. Xəndəyin dərinliyi 100-120 sm , eni 150-200 sm götürülə bilər. Xəndəyin uzunluğu çubuğun miqdarından asılı olaraq müəyyən edilir.Xəndəyin 1 m 3 -da 2500-3000 çubuq yerləşdirmək mümkündür. Xəndəyin dibinə təmiz çay qumu tökülür və çubuqlar uc tərəfi yuxarı olmaqla şaquli vəziyyətdə qumun üstünə qoyulur. Xəndək dolduqdan sonra çubuqların üstü küləşlə örtülür, onun üstünə isə torpaq tökülür. Bu vəziyyətdə çubuqların quruma ehtimalı varsa, onda çubuqların üstü küləşlə yox, qumla örtülür.Tökülən qum çubuqların arasına dolduqdan sonra onların üstünü qum örtə bilər. Bu halda qum çox sərf olunur. Çubuğun üstünü qum örtdükdən sonra yenə də onun üstünə küləş, sonra isə torpaq tökülür. Çubuqların saxlanmasında Moldovada başqa üsuldan da istifa edilir. Yuxarıda qeyd edilən ölçülərdə xəndək qazılır, onun dibinə və yanlarına çubuğun tullantılarından ibarət çör-çöplər tökülür (10-15 sm qalınlığında).Çör-çöplər 5 %- li dəmir və yaxud mis kuporosu məhlulu ilə dezinfeksiya edilir. Bu materialdan çubuqların üstünə də tökmək lazımdır.Yenidən onun üstündən küləş, onun da üstündən 10-12 sm qalınlığında torpaq tökülür. Çubuqlar saxlanılan yerdə temperatur 0-3˚S olmalıdır. Temperatur yuxarı qalxdıqca çubuqdakı nişasta və şəkər tənəffüsə daha çox sərf olunur. Xəndəyin üstünün səviyyəsi torpaq səthindən hündür olmalıdır ki, axar sular və yağış suları içəri keçə bilməsin. Yazda əkin materialı xəndəkdən çıxarıldıqdan sonra onların keyfiyyəti (çürümə və quruma) yoxlanır. Əkin materialının saxlanmasında Bolqarıstanda tətbiq edilən üsuldan da istifadə edilə bilər. Zirzəmi şəraitində tələb olunduğundan uzun kəsilmiş zoğ dəstələrinin aşağı tərəfi qumun içinə boşaldılır və yaxud dəstələrin aşağı tərəfi suya qoyulur ( qumda və suda qalan hissə 10-12 sm olmalıdır. Bu üsulda çubuqlar ləkəli nekroza tutulmur). Əkindən qabaq çubuqlar saxlayıcıdan çıxarılır və hər partiyadan 40-50 çubuq götürülüb onların keyfiyyəti yoxlanılır. İti bıçaqla çubuğun gözcüklərinin hamısı uzununa kəsilir. Həmin kəsiyə baxdıqda mərkəzi və əvəzedici tumurcuqlar yaşıl rəngdə görünür.Tumurcuqlar xarab olduqda qonur rəngdə görünür.Gözcüklərin xarab olması 15-20%-dən çox olmadıqda onlar əkinə yararlı hesab edilir. Bundan başqa, çubuqların nəmliyi də yoxlanmalıdır. Nəmliyi yoxlamaq üçün bağ qayçısının dayağı və yaxud bıçağın küt tərəfi ilə çubuğun təzə kəsilmiş səthindən basılır, kəsikdən su çıxarsa nəmlik normaldır. Əgər kəsik ağımsov-sarı rənglidirsə və bıçaqla basdıqda su çıxmırsa, onda rütubət yoxdur. Belə çubuqlar əkinə yararlı deyil. Ancaq onlardan çox qurumayanlarını otaq 151
temperaturunda suda islatmaqla əkin üçün yararlı hala salmaq mümkündür. Ümumiyyətlə saxlayıcıdan çıxarılan çubuqlar əkilməzdən əvvəl suda isladılmalıdır.Əgər su axar deyilsə, onda çubuqlar yerləşdirilən su vaxtaşırı təzələnməlidir. Çubuqların yalnız aşağı hissəsi suda olmalıdır. İsladılma gözcüklərin şişməsinə qədər davam etdirilməlidir. Şişməyən gözcüklü çubuqlar əkinə yararlı deyildir. Çubuqlar isladıldıqdan sonra aşağıdakı qayda üzrə əkinə hazırlanmalıdır: aşağıdan buğuma kəsilir, əgər çubuq tədarükü zamanı buğuma kəsilibsə onda yara təzələnməlidir. Yuxarı tərəfdə isə axırıncı buğumdan sonra 2-3 sm hissə saxlanmalıdır. Çubuğun aşağı hissəsi düz, yuxarı hissəsi isə çəpinə kəsilir. Aşağı tərəfdən çubuğun 1-ci və 2-ci gözcükləri korlanır və onların buğumaraları qayçı və yaxud bıçaqla cızılır( şırım açılır).Bu qayda ilə hazırlanmış çubuqların aşağı hissəsi əvvəlcədən hazırlanmış qidalı hörrəyə batırılır (əgər çubuqlar quru şırıma qoyulacaqsa). Əgər şırımda palçıq hörrəsinə batırılacaqsa çubuqlar qidalı hörrəyə batırılmır.Çubuqların yuxarı hissəsi parafinlənsə yaxşıdır.Bu prosesdə əkindən sonra çubuqların üstünün torpaqla örtülməsinə ehtiyac qalmır. Ancaq təcrübələr göstərir ki, respublikamız şəraitində parafinlənmiş çubuqların da üstü torpaqla örtüldükdə yaxşı nəticə verir. Üzüm bitkisinin çubuqla çoxaldılması işinin sonrası tinglik bəhsində davam etdiriləcəkdir. Üzüm bitkisinin basmalarla çoxaldılması
Ana tənəkdən ayrılmadan kökləndirilən bitkiyə basma deyilir. Basma ilə çoxaltmanın müsbət cəhəti ondan ibarətdir ki, birincə ili 40%, ikinci ili isə 100 % məhsul verir. Basmanın nöqsan cəhəti odur ki, ana tənəyi zəif salır. Ona görə də birinci ildən sonra basmanı ana tənəkdən ayırmağa cəhd göstərilməlidir. Birinci ilin sonunda basmanın tam sərbəstliyinə şübhə qalarsa onda basmanın tənəyi mişarla yarıya qədər kəsilir, ancaq ikinci ilin sonunda basma ana tənəkdən qəti olaraq ayrılır. Üzümçülükdə basmanın aşağıdakı növləri vardır: adi basma, yaşıl basma, kolla basma (katavlak) , çin basması, havada basma və tərsinə basma. Bu basmaların hər birinin qarşısında duran vəzifə, aparılma vaxtı və texnikası vardır.
üzümlüklərin yenidən qurulmasında istifadə edilir.Bundan başqa, adi basma calaq aparılması üçün calaqaltı tənək alınmasında və plantajın hissə-hissə təzələnməsi ilə birlikdə tənəyin cavanlaşdırılmasında tətbiq edilir. Kol üzərində basma aparılacaq zoğun ucu qoparılmır. Yay aylarında həmin zoğlar biclərdən təmizlənir və zoğlarda böyümə zəiflədikdə basma aparılacaq zoğdan başqa digərlərinin ucu vurulur.
Yüklə 4,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|