Qafar Çaxmaqlı armenizmdən terroriZMƏ erməNİ İdeoloji

 
26 
 
dünyanı  yaradan  Tanrı  onu  heç  vaxt  qiyamətə  aparmaz;    Ġnsanlar  təbiətin 
qorunmasını və təbiətə qayğını mənimsəməlidirlər;  
  Gündə üç dəfə günəşə, xüsusən gün çıxarkən ibadət edilməlidir; 
       Bu Erməni arevizminin də  təməl prinsipidir və yezdilərlə ermənilərin qədim 
inancında heç bir  fərq  olmamıĢdır.   Dedəklərimizi  bununla  əsaslandıra  bilərik  ki, 
ermənilər 
üçün 
dinçilikdə 
, 
özəlliklə 
dini  inancın   qədim  erməni 
sistemində   "dualizm"  yox  idi.  Bədlik   erməni  arevizmində  Yaxşılıqla eyni 
idi.   Yəni   erməni  üçün 
բարի-  ilə,  yəni   xeyirxahlıqla  չար–ın   yəni  bədxahlığın 
ölçüləri 
eyni 
idi. 
Xeyirxah 
insan 
eyni 
zamanda 
bədxahdır.  Onlar Aranıngücünü Allahın gücü ilə  eyniləĢdirirdilər, bu  arevizmin 
əsas  xüsusiyyətidir,  baĢqa  mənada  ,  dağıdıcı  qüvvələrlə  yaxĢılar  bərabər  hesab 
edilirdi.  Ara  ermənilərə görə  təbiətin oyanıĢı  idi, məhsuldarlıq və dirçəliĢ  rəmzi 
idi,   bunun   səbəbkarı isə   Günəşdi-Arev. ―Arev‖  kəlməsi  də  ermənicəyə 
keçmədir. Onun hansı dəldən keçdiyini dəqiq təsbit edən yoxdur.  
        301-ci  ildə   Xristianliğı  din  olaraq  qəbul  etsələr  də   ermənilər  arevizmdən 
imtina  etməmiĢdilər.  Erməni  
monoteizmi  (təkallahlılıq),   bütün  siyasi 
mərhələlərdən  keçərək  nəinki  qorunub  saxlanıldı,  həm  də  gələcək  qurumların 
kökündə  özünü  açıq  Ģəkildə  göstərdi.   Urartunun  da   baĢlıca  Allahı  -  Xaldi 
idi,   əsasa  Allah  Göy  Allahı  hesab  olunurdu,  müharibə  və  bədbəxtlik  gətirən  bir 
varlıq  olaraq  qəbul  edilirdi.  Bu  həm  də  o  deməkdir  ki,  Urartu 
dövlətinin  ermənilərlə heç bir əlaqəsi yoxdur. 
Əsas  tanrı  hesab  edilən    Xaldinin  adı  ilə   bu  ölkədə  yaĢayanları  o 
zaman  xaldeyliləradlandırıdılar  ,  Urartu-Xaldeylilərin  vətəni  inkiĢaf  etmiĢdi  və 
astronomik bilgilərə vaqif idilər və  burada dünyanın  ulduz xəritəsi hazırlanmıĢdı.  
       Xristianlığa qədər  Arevizmin   "  ZərdüĢtilik"lə  eyniyyət  təĢkil  etdiyinə  heç  bir 
Ģübhə  yoxdur.  Erməni  kahinlər  uzun  müddət  ermənilər  və  Armeniya   üçün 
təkallahlı 
imanı 
qorumaqda 
görəvli  
idilər. 
Qeyd 
edək 
ki, 
Ermənilərin   yenidən   arevizmə  meyllənməsi  xristianalıöğın  ilk  dövrlərində 
də   olmuĢdur.  Onlar  bu  hərəkəti   ZərdüĢtün   fikirlərini  məntiqi  uzadılması  idi. 
Xristianlığın  qəbul  edilməsi  erməninin  inancından  irəli  gəlmirdi,  onlar  buna  da 

---

 
27 
 
siasi  izdicvac  oalrk  baxırdılar.  Əsas  inanc  ve  gizli  saxlanan  inanc  Arevizm 
idi.  ZərdüĢtiliyin və  arevizmin mahiyyətinin  bir dualizm olaraq təqdim olunması 
və  bugün təhrif olunmuĢ Ģəkildə  onun yaradanın "iĢıqlı qüvvələrinin iyerarxiyası" 
və həm də  "qaranlıq qüvvələr iyerarxiyası" ilə yanaĢı təqdim olunması ermənilərin 
iĢinə  yarayıb.   Onlar   "iĢıq  kosmik  qüvvələrinin  iyerarxiyası"nı   Ahura  Mazdanın 
sadələĢdirilmiĢ ideyası ilə əvəz etmiĢdir.  
      Burada o   qaranlığı əvəz etmək  üçün  birincisi, " xeyirxah  "  qüvvələrə qapı 
açır,    ikincisi,  Ahura  Mazda   yaradan  kimi  təqdim  edir.  Üçüncüsü,   özünü  , 
ardıcıllarını 
, 
Erməni-Ari 
dünyasının  
varisi 
kimi   təqdim   edir.   ArĢakidlər   dünyaya  arevizmlə  birlikdə  xristianlığı  da 
vermiĢdi.   Xristianlıq  paralel  din  idi.  Sasanilərin   devirməsində  xristianlıqla 
yanaĢı   biz   Fars  zərdüĢtiliyi   ilə  Erməni  arevizminin  müĢtərək   mübarizəsini 
görürük. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Erməni millətçiliyinin yaranması  
və  
Nizamnamə-i Millət-i Ermeniyan     
 

---

 
28 
 
Erməni  milliyyətçi  cərəyan  və  qruplarının,  dünyagörüĢünün    irqçiliyə 
çevrilməsi prosesi əlbəttə, bir günün içində olmamıĢdır. Belə hesab etmək olar ki, 
erməni  milliyyətçiliyinin  əsasını  Ġsrael  Ori  qoymuĢdur.    Onun  hazırladığı    bir 
Erməni Planı   olmuĢdur.  Ori, Ermənilərə azadlıq  verilmə   planını  ruslar  vasitəsilə 
həyata  keçirilməsini  irəli  sürmüĢdür.  O,     Rus yanlısı xəttini   yürüdən ilk lider 
olmuĢdur.  Moskvaya gəldikdən sonra I. Pyotr ilə görüĢmüĢ və ona Syunik  erməni 
məliklerinin  
məktubunu 
 təqdim 
etmiĢdir. Məktubda məliklər 
"baĢqa ümidimiz yox, Allah və yurdunuzdan baĢqa" deyə yazmıĢdılar,     I  Pyotr 
bu kömək tələbinə müsbət cavab vermiĢ  və  . Rusiyanın  –Ġsveçlə  müharibəsinin 
bitməsindən 
sonra 
erməni xalqına kömək edəcəyinə söz vermiĢdi (amma bu   müharibə    yalnız  1722-
də, Orinin de ölümündən (1711) 
sonra bitəcəkdi). 
I Pyotrun  Qafqazda  baĢqa planları var idi.  
 Hələ  1701-de  Ermənistana   bir missiya göndərirmiĢdi, Osmanlı və Səfəvi 
imperiyalarına bir səfər- 
yürüĢ edilməsi  
ilə 
əlaqədar 
 oradakı 
Katolikoslara məktublar yollayaraq  gizli  planlarından  onları  xəbərdar  etmiĢ  və 
müharibə 
olarsa 
onlardan 
dəstək 
verib 
verməyəcəklərini 
soruĢmuĢdu, amma bundan bir nəticə çıxmamıĢdı  .    Yalnız  Erməni  Kilsəsi  dərhal 
ona cavab yazarak bu iĢi sürətləndirməsini istəmiĢdilər. Ori bu yolla eürmənilərə 
müstəqillik  alacaqlarıana  əmindi  və  bu  iĢi  görmək  üçün  ermənilərin  toplu  halda 
yaĢadıqları yerlərdə təbliğat iĢi aparmağa üstünlük verirdi. 
Ori  Rusiya  sarayına  konkret  bir  plan  təklif  edirdi:  Erməni  və  Gürcü 
xalqlarının  azadlığa  qovuĢması  üçün  Qafqaz  üzərindən  25.000  nəfərlik  bir  rus 
ordusu,  15.000  nəfərlik  kazax  atlısı  və  10.000  piyada  lazım  olacaqdı.  Atlı 
birliklərin  Cənubi  Qafqaza  çatması  üçün  Daryal  keçidindən  geĢmesi  lazım 
olacaqdı, piyadaları isə Xəzər dənizindən- HəĢtərxandan gəlməsi ehtimal edilirdi.. 
Rus qoĢunları erməni və gürcü hərbi birlikləri ilə  bir nöqtədə birləĢəcəkdilər. 
Bu  plana  görə  Cənubi  Qafqaza  gediĢ  üçün  lazımlı  olan  hazırlıqları  
görülməsinə icazə lazım idi. Vəziyyətin araĢdırılması, yerli xalqın dəstəyinin əldə 
edilməsi,  yollar  və  qalalar  haqqında  məlumat  əldə  etmək  üçün  Orinin  baĢında 

---