Qorxu içində Qaçiş azərbaycanın susdurulmuş səsləri
Yüklə 385,59 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İnsan hüquqları müdafiəçiləri və hüquqşünaslar: açıq qurbanlar
27 2007-ci ildə İnsan Hüquqları Evi Fondunun Azərbaycan filialı kimi təsis edilmiş İnsan Hüquqları Evinə 2011-ci il mart ayının 10-da əvvəlcədən heç bir xəbərdarlıq edilmədiyi halda Azərbaycanda fəaliyyət göstərə bilmək üçün hökumətlə razılığa gələnə qədər fəaliyyətlərini dayandırmaq əmri verildi. 2007-ci ildən bəri İnsan Hüquqları Evi müvafiq orqanlara mütəmadi olaraq və vaxtında hesabat vermişdir. QHT-lər haqqında qanunda artıq qeydiyyatdan keçmiş və Azərbaycanda fəaliyyət göstərən QHT-lərə münasibətdə Ədliyyə Nazirliyi ilə razılığa gəlmək barədə hər hansı tələb irəli sürülmürdü. 10 mart 2011-ci ildən əvvəl nə rəsmi bir xəbərdarlıq edilmiş, nə də Azərbaycan İnsan Hüquqları Evinin dövlət orqanlarına vaxtında və müntəzəm hesabat verməməsi barədə narazılıq ifadə olunmuşdu. Bir ildir davam edən danışıqlara baxmayaraq, hələ də Azərbaycan İnsan Hüquqları Evinin yenidən açılmasına icazə verilmir [4]
. Venesiya Komissiyasının rəyində də bildirildiyi kimi (85-ci bənd) “qanun tərəfindən müəyyən edilmiş məhdudiyyətlər, yaxud demokratik cəmiyyətdə ətraflı və aydın müəyyən edilmiş məqsədlərə görə tələb olunnmadıqca hər hansı birliyin ifadə azadlığı dövlət orqanlarının göstərişlərinə tabe tutula bilməz” Azərbaycan İnsan Hüquqları Evinə qarşı yönəlmiş hərəkətlər aysberqin yalnız görünən hissəsidir, doğrudan da Azərbaycan QHT-lərinin vəziyyəti daha yaxşı deyil. Onlar müntəzəm olaraq hökumət tərəfindən müdaxilələrə və təhdidlərə məruz qalırlar. Məsələn, 2012-ci ilin fe- vral ayında RATİ Ədliyyə Nazirliyindən sədrinin təkrar seçilməsi barədə hesabatın verilmədiyini bildirən xəbərdarlıq almışdır. Məktubda həmçinin RATİ-nin Naxçıvan Muxtar Respublikasından insan hüquqları ilə bağlı vəziyyət barədə internetdə yerləşdirilmiş hesabatının qərəzli olduğu, hökumət orqanları tərəfindən uydurma hesab olunduğu bildirilmişdir. Oxşar məktub Naxçıvandakı Demokratiya və QHT-lərin İnkişafı üzrə Resurs Mərkəzinə ünvanlanmışdır. Bu iki yerli QHT hələ də ərazidə fəaliyyət göstərən azsaylı insan hüquqları QHT-lərindəndir və bu xəbərdarlıqlar qey- diyyatdan keçmiş QHT kimi onların mövcudluğu üçün ciddi təhlükə təşkil edir. 19 aprel 2011-ci ildə Media Hüquqları İnstitutu Ədliyyə Nazirliyindən inzibati sanksiyaların mümkünlüyü barədə xəbərdarlıq almışdır, belə ki Media Hüquqları İnstitutu Nazirliyə sədrinin dəyişməsi barədə məlumat verməmişdir. Media Hüquqları İnstitutu təşkilat sədri dəyişmədiyindən, sadəcə təkrar seçildiyindən xəbərdarlığın qəbuledilməz olduğunu bildirərək Nazirliyə cavab vermişdir. Media Hüquqları İnstitutunun verdiyi məlumata görə, qanunda təkrar seçilmə barədə məlumatın Ədliyyə Nazirliyinə göndərilməli olduğu deyilmir.
Hüquqi Şəxslərin Dövlət Qeydiyyatı və Dövlət Reyestri haqqında 2003-cü ildə qəbul edilmiş qanun Azərbaycanda QHT-lərin qeydiyyatı üçün birgə fəaliyyət prosesi nəzərdə tutur. Hətta qanunun 8-ci maddəsində göstərilmiş müddətlərin sürətli proses olacağına da inanmaq olar: “Bir qayda olaraq qeydiyyat prosesi üçün 40 gün, müstəsna hallarda 30 gün uzadılma ehtimalı və ərizə sənədlərində çatışmazlıq olduqda, daha 20 gün” [5] .
bağlanmışdır”: http://humanrightshouse.org/Articles/16060.html [5] Azay Quliyevin bildirdiyinə görə, “QHT-lər bir institut olaraq Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində”: Qeyri-Kommersiya Hüququ üzrə Beynəlxalq Jurnal, cild 13, say 4, dekabr 2011, səh. 95
28 Lakin reallıq tamam fərqlidir [6] , belə ki, tənqidçi təşkilatların susdurulmasının daha bir üsu- lu onların qanuni işlərini qanuni qaydada aparmağa icazə verməməkdir. Çoxsaylı QHT-lər qaydaların qeydiyyatın yubanması ilə nəticələnən, sui-istifadə ehtiva edən tətbiqi ilə üzləşirlər. QHT-lərin qeydiyyatı proseduru getdikcə daha mürəkkəb bir prosedura çevrilir və qeydiyyat prosesində çox vaxt uzunmüddətli yubanmalar meydana gəlir. Əvvəlki təşkilat Seçkilərin Monitorinqi Mərkəzi (SMM) 2008-ci il prezident seçkiləri ərəfəsində bağlandıqdan sonra, onun qurucuları yeni Seçkilərin Monitorinqi və Demokratiyanın Tədrisi Mərkəzi (SMDT) təsis edib qeydiyyat üçün müraciət etmişdir. Ədliyyə Nazirliyinin SMM-i ləğv etmək qərarını təşkilatın ünvanın dəyişməsi və regional filiallarının qeydiyyatı barədə bildiriş verməməsiylə əsaslandırdı [7]
. SMDT-nin qeydiyyat barədə ərizələri isə 2008-ci ildən bəri üç dəfə müxtəlif xırda uyğunsuzluqlar əsas gətirilməklə geri qaytarılmışdır. İntiqam Əliyev və digərlərinin Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki işi bu problemə nümunə ola bilər. 2003-cü ilin may ayında İntiqam Əliyev və daha 10 hüquqşünas qeyri-kommersiya təşkilatı olan Azərbaycan Hüquqşünasları Forumunu təsis etdilər. Ərizəçilər birliyin dövlət qeydiyyatından keçirilməsində əhəmiyyətli yubanmaları olduğundan şikayət edirdilər. Bu o demək idi ki, birlik hüquqi status almaya bilərdi. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi bu qənaətə gəldi ki, birliyin qeydiyyat tələbinə gec cavab verilməsi faktiki olaraq onu qeydiyyata almaqdan imtina etməyə bərabərdir [8]
. İntiqam Əliyev Azərbaycanda tanınmış insan hüquqları müdafiəçisidir. O, insan hüquqları pozuntularının qurbanlarının hüquqi müdafiəsi ilə fəal şəkildə məşğuldur. Av- ropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi qərar verdi: “təkcə Ədliyyə Nazirliyini prosessual tələblərin pozulmasına görə məsuliyyətdən azad edən yeni […] aktın qüvvəyə minməsi belə ədalət və hüquqi müəyyənliyə ziddir” Başqa sözlə, Venessiya Komissiyasının bildirdiyi kimi, qeydiyyat haqqında müəyyən edilən vaxt çərçivəsi “ehtiyatla riayət olunduğu halda və müddətin uzadılması doğrudan da “müstəsna hallar” üçün saxlanacağı təqdirdə qəbul edilə bilərdi” [9] . Artıq 2002-ci və 2006-cı illərdə ATƏT hesabatları göstərirdi ki, bəzi ərizələr, xüsusən insan hüquqları QHT-lərinə aid olanlara “müstəsna” yanaşılır. Qısası, “Əsas çatışmazlıqlar QHT-lərin qeydiyyatının uzun və mürəkkəb prosedur olması, pros- edurun nəticələrinin proqnozlaşdırılmasının çətin olması faktıdır. Qeydə alınmış praktika göstərir ki, qeydiyyat üçün müraciət etmiş QHT-lərdən bəziləri heç vaxt rəsmi qərar ala bilməyiblər, bu qərarı ala bilənlər isə çox vaxt uzun müddət gözləməli olublar” [10]
. İnsan hüquqları müdafiəçiləri və hüquqşünaslar: açıq qurbanlar
Bir çox digər Avropa ölkələrinin Parlament nümayəndələrindən fərqli olaraq, azərbaycanlı millət vəkilləri insan hüquqları müdafiəçilərini tənqid etməkdən utanmırlar və bunu nümayişkaranə surətdə edirlər. 2011-ci ilin yanvar ayında bəzi insan hüquqları müdafiəçilərinin Avropa Şurasının [6] Bu mövzuda daha ətraflı məlumat üçün bax: Vüqar Hüseynov, QHT-lərin dövlət qeydiyyatının cari vəziyyəti, Demokratiyanın Tədrisi İctimai Birliyi, 2011 [7] Bax: http://dazzlepod.com/cable/08BAKU454/ [8] Əliyev və digərləri Azərbaycana qarşı , AİHM, 28736/05, 18 dekabr 2008. [9] Venesiya Komissiyası, Rəy № 636 / 2011, 19 oktyabr 2011, 62-ci bənd [10] Venesiya Komissiyası, sitat gətirilən iş, 60-cı bənd. Yüklə 385,59 Kb. Dostları ilə paylaş:
|