Qorxu içində Qaçiş azərbaycanın susdurulmuş səsləri
Yüklə 385,59 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Beynəlxalq çərçivə
- 5. İfadə və dinc toplaşma azadlığı: qarşılıqlı olaraq güclənən, qarşılıqlı olaraq məhdud
- Toplaşma azadlığına məhdudiyyətlər
21 yazmış olduğu bütün məqalələrini təqdim edib ABŞ mətbuatında Azərbaycan haqqında yaymış olduğu “mənfi məlumatların” çoxluğunun səbəbini izah edərsə, Azərbaycan vizasının veriləcəyini söyləmişlər [21] .
ifadə azadlığı haqqında sənədli film çəkən İsveç televiziyası qrupunun üç üzvünü deportasiya etmişdir. My Rohwedder Street, Charlie Laprevote və Charlotta Wijkström demokratiya tərəfdarlarının etiraz aksiyasını lentə almağa çalışarkən saxlanmışdır. Jurnalistlərin etibarlı vizaları olmasına baxmayaraq, onlara ölkədə işləmək üçün lazımı akkreditasiyalarının olmadığı bildirilmişdir. Jurnalistlər onları saxlamış mülki geyimli şəxslərin onların rəqəmsal kameralarını da müsadirə etdiyini və yaddaş kartlarındakı kadrları sildiyini bildirmişdir [22]
. [21] http://en.rsf.org/armenie-foreign-reporters-barred-from-06-07-2011,40610.html [22] http://cpj.org/2011/04/swedish-television-crew-detained-deported.php
22 22 Bəlkə də ABTQ-nin 2010-cu ilin sentyabrında ölkəyə təşkil etdiyi birgə missiyadan sonra Azərbaycanın ifadə azadlığı ilə bağlı mühitində baş vermiş ən mühüm dəyişikliklərdən biri re- jimin siyasi və sosial siyasətlərinə qarşı etiraz etmək üçün küçələrə çıxan və sıraları getdikcə artan azərbaycanlılar olmuşdur. Buna cavab olaraq hökumət vətəndaşlarının toplaşma azadlığını kəskin şəkildə məhdudlaşdırmaq üçün tədbirlər görmüş, təzyiqlər göstərmişdir. Beynəlxalq çərçivə İfadə və dinc toplaşma azadlıqları demokratik cəmiyyət üçün təməl xarakter daşıyan mükəmməl və qarşılıqlı olaraq güclənən azadlıqlardır. İfadə azadlığından tam şəkildə istifadə dinc toplaşma azadlığından tam istifadəyə əsaslanır, belə ki, qruplar kollektiv fəaliyyətlər müzakirə etmək üçün öz aralarında, dövlətlə və digər qeyri-dövlət tərəfləri ilə səmərəli şəkildə kommunikasiya yarada bilməlidir. İfadə azadlığı olmadıqda qruplar özlərini azad şəkildə ifadə edə və məqsədlərini, ma- raq və tələblərini ictimaiyyətə çatdıra bilmir [1]
. Əhalinin siyasi mesajları çatdırmaq üçün ən səmərəli vasitələrə çıxışı olmadıqda, məsələn, Azərbaycanda olduğu kimi kütləvi informasiya vasitələrinə dövlət nəzarət etdikdə, dinc şəkildə toplaşma imkanı ifadə azadlığı üçün xüsusilə zəruri olur [2] . Amerika Dövlətləri Təşkilatının İfadə Azadlığı üzrə xüsusi məruzəçisinin qeyd etdiyi kimi, “xüsusilə də qrupların özlərini ictimai şəkildə ifadə etmələri üçün digər yollar olmadığı hallarda etirazlara qeyri-proporsional məhdudiyyətlərin qoyulması ifadə azadlığını ciddi şəkildə təhlükə altına atır” [3]
. İfadə azadlığında olduğu kimi Azərbaycan, BMT-yə, Avropa Şurasına (AŞ), ATƏT-ə üzvlüyü və Mülki və Siyasi Hüquqlar üzrə Beynəlxalq Pakt və Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası kimi beynəlxalq və regional insan hüquqları sazişlərinə çıxışı vasitəsilə dinc toplaşma azadlığına hörmət etməyə borcludur [4]
. Vətəndaşlarının bu hüquqlarını həyata keçirmək qabiliyyətini məhdudlaşdırmaqla Azərbaycan hökuməti insan hüquqları üzrə beynəlxalq öhdəliklərini pozur və demokratiya prinsiplərinə əməl etmə ehtimallarını sual altına qoyur. AŞ-nin insan hüquqları komissarı Thomas Hammarberg 2011-ci ilin sentyabr ayında Azərbaycanda insan hüquqları ilə bağlı vəziyyətə dair müşahidələrdə qeyd etmişdir ki, Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi “zorakılıq oyatma və ya demokratik prinsiplərdən imtina kimi hal- lardan fərqli olaraq toplaşma və ifadə azadlıqlarını sıxışdırmaq üçün preventiv xarakterli çoxsaylı tədbirlər, bəzi istifadə olunmuş fikir və ya sözlər hakimiyyət üçün nə dərəcədə şokedici və qəbuledilməz olsa və irəli sürülmüş tələblər nə dərəcədə qeyri-qanuni olsa belə, demokratiyaya xələl gətirir və çox vaxt onu təhlükəyə atır. Demokratik cəmiyyətdə qanunun aliliyi prinsipinə əsaslanaraq mövcud vəziyyət üçün çətinlik törədən və reallaşması sülh yolu ilə mümkün olan si- yasi ideyaların toplaşma azadlığının icrası və digər qanuni vasitələrlə ifadə olunması üçün xüsusi [1] http://www.wiltonpark.org.uk/resources/en/pdf/22290903/2012/wp1154-report [2] Bax: Fəsil 9, Mediaya dövlət nəzarəti [3] http://www.cidh.oas.org/annualrep/2008eng/Annual%20Report%202008-%20RELE%20-%20version%20final.pdf [4] Misal üçün, Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi bəzi hallarda qeyd etmişdir ki, “AİHK-nin 11-ci Maddəsində nəzərdə tutulan toplaşma və birləşmə azadlıqlarının məqsədlərindən biri fikirlərin müdafiəsi və onları ifadə etmək azadlığıdır. Bax: Türkiyənin Birləşmiş Kommunist Partiyası və digərləri Türkiyəyə qarşı (1998). Müəllif: Rebecca Vincent, ARTİCLE 19-un IPGA layihə koordinatoru
olaraq güclənən, qarşılıqlı olaraq məhdud 23 imkan yaradılmalıdır” [5] . Hammarberg Azərbaycanın hakim orqanlarını presedent hüquqa uyğun olaraq toplaşma azadlığına hörmətlə yanaşılmanı təmin etməyə vadar etmişdir [6]
. Toplaşma azadlığına məhdudiyyətlər Azərbaycanın hakimiyyət orqanları təcrübədə toplaşma azadlığını məhdudlaşdırmaq üçün tədbirlər görməyə davam etmişdir. Bunun bir yolu nümayiş keçirmədən öncə icazə üçün müraciət etmə tələbinin qoyulmasıdır. Hakimiyyət strukturları çox vaxt gənclər hərəkatları və müxalif si- yasi partiyaların müraciətlərini rədd edir, yaxud Bakının mərkəzindən çox uzaqda olduğu üçün qənaətbəxş hesab edilməyən əvəzləyici yerlər təklif edirlər [7] . İcazəsiz baş tutan nümayişlər isə hədsiz güc tətbiqi ilə dağıdılır və çoxsaylı həbslərlə və qeyri-proporsional şəkildə sərt inzibati cəzalar və ya mühakimə ilə nəticələnir. NİDA Vətəndaş Hərəkatından verilən məlumata görə, məhdudiyyətlər sancaq ictimai toplaşmalarla məhdudlaşmır. Bakıda yerləşən Hilton və Hyatt Regency otelləri də özəl məkanlar olmalarına baxmayaraq gənclər hərəkatlarının onların təsisatlarında görüş keçirmək üçün müraciətlərini rədd etməyə başlamışlar [8] . NIDA fəalı Turqut Qəmbər bu məsələyə belə şərh vermişdir: “Əvvəl bizi küçələrdən topladılar, daha sonra binalardan qovdular. İndi isə evlərimizdən atılmağa başlamadan öncə bu problemi aradan qaldırmalıyıq” [9] .
hədsiz güc tətbiq etmişdir. Keçmiş siyasi məhbus Cabbar Savalan və Dəyanət Babayev daxil olmaqla dörd gənc fəal döyülmüş, ümumilikdə on dörd etirazçı və bir jurnalist həbs olunmuşdur. Etirazçılar ötən il etiraz nümayişlərində iştirak etdiyinə görə həbs olunmuş iki siyasi məhbus – Babək Həsənov və Məhəmməd Məcidlinin 4 mart 2012-ci il tarixində həbsxana əməkdaşları tərəfindən döyüldüyü xəbərlərinin alınmasından sonra siyasi məhbusları azadlığa buraxmağı tələb etmək məqsədilə toplaşmışdılar [10] .
Həbibovun torpaqlarını satdıqlarına görə qubalıları “satqın” və “nankor” adlandırmasına cavab olaraq küçələrə tökülmüşdür. Prezident administrasiyası növbəti gün Həbibovu vəzifəsindən azad etmişdir [11]
. Qiyam polisi etirazçıları dağıtmaq üçün hədsiz güc tətbiq etmişdir. Ən az iki jurnal- ist ciddi şəkildə yaralanmış, digər beşi isə gözyaşardıcı qazın təsirinə məruz qalmışdır [12] . Bu
hadisələri şərh edən ATƏT-in media azadlığı üzrə nümayəndəsi Dunja Mijatović bildirmişdir ki, [5] Stankov və Birləşmiş Makedoniya Təşkilatı Ilinden Bolqarıstana qarşı, 2 oktyabr 2001, para. 86 və 97 [6] https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1839497 [7] http://www.amnesty.org/en/library/asset/EUR55/011/2011/en/831dedec-1c7a- 47a3-99ec-f59d1c2f3a19/eur550112011en.pdf, səh.20-21 [8] https://www.facebook.com/events/209385509158058/ [9] Turqut Qəmbərin ARTİCLE 19-la müsahibəsi, 5 mart 2012-ci il [10] http://amnesty.org/en/news/azerbaijani-youth-activists-beaten-and-detained-peaceful-protest-2012-03-06 [11] http://www.rferl.org/content/azerbaijani_governor_sacked/24502635.html [12] http://www.irfs.az/content/view/8206/28/lang,eng/ Yüklə 385,59 Kb. Dostları ilə paylaş:
|