Qubadlinin yer- yurd adlari (mononimleri). pdf

 
 
12 
Ч. И. Салмановун тягдим етдийи  
“Губадлынын йер- йурд адлары" адлы ясяриня 
 
Р Я Й  
 
Ч.İ.Салмановун  «Губадlынын  йер-йурд  адлары» 
адлы ясяри 264 сящифядя тягдим едилир, ясярдя 70 ад-
да ядябиййата истинад олунуb. 
Губадлы Азярбайжанын гядим йашайыш мяскяни 
олмагла  бярабяр,  онун  мярд  галасы  вя  гящряман 
оьуллары иля сечилян бюлэяляриндян биридир.  
Гядим оьуз- тцрк йурду олан Губадлы району 
чохсайлı  тарихи  абидяляр  вя  йашайыш  мяскянляри  иля 
зянэиндир.  Бунларын  ичярисиндя  гядим  гябиристан-
лыглар,  маьаралар,  мябядляр,  галалар,  таьлы  кюрпц-
ляр йер тутур. 
Гуbадлы  районунун  гядим,  зянэин  тарихи  аби-
дяляри, юлкямиздя вя онун щцдудларындан хариждя 
мяшщур олан зийалылары, бцтцн тарихи дюврлярдя гу-
руб йарадан истедадлы ювладлары, хцсусиля, 1993-жц 
илин  августунда  ермяни  гулдурлары  тяряфиндян  ра-
йон  яразисинин  ишьалы  вя  ишьалчылара  гаршы  апарылан 
гящрямaнлыг  мцбаризяси  щяр  бир  йарадыжы  инсан 
цчцн, о жцмлядян, тарихчи алимлярдян ютрц щяр за-
ман актуал ахтарыш мювзусудур. 
Мящз  бу  амилляр  Азярбайжанын  айрылмаз  пар-
часы  олан  Губадлы  бюлэясинин  кечмиши,  дцняни  вя 
бу  эцнц  щаггында  тарихи  эерчякликляри  елми  ясас-
ларла  якс  етдирян  тядгигат  ясяринin  йазылмасы  вя 
няшр олунмaсыны зярури едир. 
 
Азярбайжан Мцяллимляр İнституту Сумгайыт филиалынын 
«Ана дили вя онун тядриси методикасы» кафедрасынын мцдири,  
филолоэийа elmləri цзря фялсяфя доктору  И.А.Аьайев 

---

 
 
13 
Чинэиз мцяллим, бцтювлцкдя охудум. Чох хошу-
ма  эялди.  Адлары  дягигляшдир.  Бязи  ялавяляр  етдим, 
онлара бахын. Чох эюзял бир китаб олажаг. 
 
Hörmətlə: Разим Əliyev 
 
Язизим, Чинэиз мцяллим, эюрдцйцн ишляр тягдиря-
лайигдир.  Доьулдуьуn  кяндин  тарихини  йаздын,  чох 
йахшы,  Губадлынын  сюз  тарихини  йазырсан,  чох  яла! 
Аьыр ишдир, чох язиййят чякмисян, бир чох мянбяляря 
бахмысан, чох материал топламысан. 
 
  Hörmətlə: Ədalət Əsədov 
 
Щюрмятли  Чинэиз  мцяллим,  ялйазма  иля  таныш 
олдум. Чох бюйцк зящмят чякмисиниз. Вятян севэи-
си,  йурд  йаньысы,  торпаг  щясряти  иля  йахшы  бир  китаб 
йазмысыныз.  Хошума  эялди.  Мяни  Жяннят  мисаллы  о 
йерляря апардыныз.  
Ялйазманын бязи йерляриндя дцзялишляр вя ялавя-
ляр  етдим.  Дцшцнцрям  ки,  китабы  эенишляндирмяк  вя 
йахшы- йахшы жилаламаг лазымдыр. Эюздян йайынан ня 
гядяр  тякрар  варса,  китабдан  чыхармаг,  йер  адла-
рыны,  даь,  чай,  булаг,  мешя,  тала,  йал,  йамаж,  дяря 
вя  с. aдлары  ялифба  сырасы  иля  дцзмяк  чох  йахшы 
оларды.  Бу,  еля  билирям  ки,  даьыныглыьы  арадан 
галдырар. Уьур олсун! 
 
Щюрмятля: Сabir Йагуб 

---

 
 
14 
I FƏSİL  
QUBADLI QƏDİM AZƏRBAYCAN 
TORPAĞIDIR 
 
Qubadlı azərbaycanlıların ən qədim yaşayış məs-
kənlərindən biridir. Bu ərazidə elə bir daş, qaya, oba, 
yurd, bulaq, dağ yoxdur ki, oradan qubadlıların səsi 
gəlməsin. Kəndlərin hər birində camaatımızın izi, 
nişanəsi  var, onlar ulu keçmişlərdən üzü bu yana 
zamanın yaxşı-yamanından  keçərək dövrümüzə 
gəlib çatmışdır.  
Araşdırmalar göstərir ki, yaşı neçə  əsr  və 
minillərlə ölçülən Qubadlı toponimlərinin yaranma 
və formalaşma tarixi Azərbaycan xalqının, Azərbay-
can dilinin təşəkkül tapma tarixi ilə sıx bağlıdır.  
Elə buna görə  də xüsusi adların  ən maraqlı 
hissəsini təşkil edən coğrafi adların region üzrə 
hərtərəfli və sistemli şəkildə tarixi mənbə və faktlar 
əsasında öyrənilməsinin çox böyük elmi və siyasi 
əhəmiyyəti vardır. Bu gün Azərbaycan dövlətinin bu 
məsələyə  dövlət  əhəmiyyətli bir məsələ kimi 
baxması da bununla əlaqədardır. 
Azərbaycan xalqının Qafqazda yerləşməsi, yayıl-
ma areallarını, qədim dövrlərin tarixini bizlərə öyrə-
dən toponimlərdir. Çünki onlar  göstərilən hər hansı 
tarixi özündə daha dəqiq, daha qabarıq  əks etdirən 

---

 
 
15 
abidələrdən olub, orada yaşayanların dəyərli məlu-
matlarını nəsillərdən nəsillərə ötürüb.  
Son dövrlər özünüdərkin güclənməsi və müstə-
qilliyimizin daha da möhkəmlənməsi Azərbaycanın 
onomastikasının 
öyrənilməsinə marağı xeyli artır-
mışdır. Çünki ölkəmizin digər rayonları kimi, bizim 
rayonumuzun da məşğuliyyətini, iqtisadi-siyasi 
həyatını, soykökünü, tarixini,  mədəniyyətini,  digər 
təsirlərə 
məruz qalmalarını
  gələcək nəsillərimizə 
çatdırmağımızın çox böyük əhəmiyyəti vardır.  Bu 
mənada xüsusi yer adlarını–bulaqları, çayları, daşla-
rı, dərələri, onların adlarının necə yaranmasını, 
tayfa, qəbilə, şəxsi adları özündə necə qoruyub sax-
lanmasını tədqiq etmək zərurəti vardır.  
Azərbaycanın görkəmli dilçi alimi Ə. Dəmirçi-
zadə yer və tayfa adlarını həmin yerin tarixini öyrən-
mək üçün çox mühüm mənbə sayırdı.  
Rayonun toponimikasını yazarkən  aşağıda qeyd 
olunan  üç mühüm tədqiqat obyektinə diqqət yetiril-
mişdir:  
1. Oykonimlər (yaşayış məskənlərinin adları) 
2. Oronimlər (daşlar, dərələr, çöllər və s.) 
3. Hidronimlər (çay, göl, bulaqlar və s.) 
Rayonumuzda olan hər bir ad tarixdir. Toponim-
lər isə  bu tarixin güzgüsüdür. Adlar həmin yer-
yurdun  hansı xalqa məxsus  olduğunu, bu yerləri 
bizlərə kimin qoyub getdiyini aydınca göstərir. 

---