Redaksiya heyəTİ: Baş redaktor

32
Rəssamlıq.Heykəltəraşlıq.Arxitektura
120  
illiyi
BƏHRUZ KƏNGƏRLİ 
1892-1922 
YANV
AR
Bəhruz  Şirəlibəy  oğlu  Kəngərli 
1892-ci  il  yanvarı  ayının  22-də  Nax-
çıvanda  ziyalı  ailəsində  anadan  olub. 
Parlaq  istedada  malik  olan  Bəhruz 
Kəngərli çox qısa, lakin mənalı ömür 
yaşamışdır.  Kiçik  yaşlarından  balaca 
Bəhruzun şəkil çəkməyə böyük həvəsi 
var  idi.  Ona  görə  də  atası  onu  təhsil 
almaq  üçün  1910-cu  ildə  Zaqafqa-
ziyada  yeganə  olan  Tiflis  Rəssamlıq 
Məktəbinə  qoyur.  1915-ci  ildə 
Bəhruz  Kəngərli  Tiflisdə  rəssamlıq 
təhsilini  başa  vuraraq  Naxçıvana  qa-
yıdır  və  peşəkar  rəssamlıq  təhsili  al-
miş ilk rəssam kimi geniş yaradıcılıq 
fəaliyyətinə  başlayır.  Bir-birindən 
dəyərli  əsərlər  yaradır.  Realist  boya-
karlıq  sənətinin  əsasını  qoyur.  Bo-
yakarlıq  sənətini  yeni  forma,  janr  və 
təsvir vasitələri ilə zənginləşdirir.
Rəssam  qısa,  lakin  mənalı  ömrü-
nü  doğma  Vətəninin  gözəlliklərinin 
tərənnümünə həsr etmişdir. Onun kö-
mür, karandaş, akvarel və yağlı boya 
ilə  müxtəlif  janrlarda  yaratdığı  500-ə 
yaxın  əsəri  incəsənət  muzeyinin 
dəyərli eksponatları arasındadır.
  1914-1921-ci  illərdə  bədnam   
erməni 
daşnaklarının 
törətdiyi 
vəhşiliklər, xalqımızın başına gətirilən 
faciəli  hadisələr  gənc  rəssamı  sar-
sıtmış,  onun  yaradıcılığında  dərin 
iz  buraxmışdır.  B.Kəngərli  böyük 
uzaqgörənliklə  o  dövrdə  sadə  in-
sanların,  dinc  əhalinin  başına  gələn 
müsibətləri olduğu kimi, real boyalar-
la  təsvir  etmişdir.  Onun  “Qaçqınlar” 
silsiləsindən olan əsərlərinə həyacansız 
baxmaq  olmur.  “Tərk  edilmiş  ev”, 
“Yurdsuz  ailə”,  “  Papaqlı  oğlan”, 
“Naxçıvanda  xaraba  qalmış  evlər”,  “ 
Qaçqın  qadın”,  “Qaçqın  oğlan”  və  s. 
belə təsirli əsərlərdəndir.
B.Kəngərlinin 
yaradıcılığında 
mənzərə, portret, məişət janrlarındakı 
əsərlərə xüsusi yer verilmişdir. “Ağrı 
dağı”, “Gecə mənzərəsi”, “Qoyun sürü-
sü”, “İlan dağı” , “Atabəy məqbərəsi”, 
Kamanbəyovun,  Əsədağanın,  Şmer-
linqin  portretləri  və  s.  əsərləri  bir-
birindən maraqlı və təsirlidir.
1921-ci  ildə  Naxçıvanda  İn-
qilab  Komitəsinin  təşəbbüsü  ilə 
B.Kəngərlinin 500 əsərdən ibarət bö-
yük sərgisi təşkil olunmuşdu. Həmişə 
yoxsul və kimsəsizlərin halına acıyan 
rəssam  sərgidən  toplanan  pulun  üçdə 
birini şəhər uşaq evinə bağışlamışdır.
2002-ci  ildə  Naxçıvanda  Bəhruz 
Kəngərli  muzeyi  açılmışdır.  Azər-
baycan      Respublikasının  Prezidenti 
Heydər Əliyev açılış mərasimində çı-
xış  etmişdir.  Naxçıvan  Ölkəşünaslıq 
Muzeyi hal-hazırda Kəngərlinin adını 
daşıyır.
Parlaq istedada, yaradıcılıq qabiliy-
yətinə malik olan B.Kəngərli 1922-ci 
il fevral ayının 7-də vəfat etmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Əliyev, Heydər. Naxçıvanda 
Bəhruz Kəngərli Muze-
yinin açılış mərasimində 
Azərbaycan Respublikasının 
Prezidenti Heydər Əliyevin 
nitqi [Mətn] //Azərbaycan.-
2002.-20 iyun.-S.3-4.
 Alıyev, N. “Nuhun türbəsi” 
Bəhruz Kəngərlinin yaradı-
cılığında [Mətn] /N.Alıyev //
AMEA Naxçıvan bölməsinin 
xəbərləri.-2006.-№ 2.-
S.204-210.
Qısa ömrün mənalı cizgiləri 
[Mətn]: [rəssam Bəhruz 
Kəngərli haqqında] //
Mədəniyyət.-2011.- 4 fevral.
 Quliyev, Ə. Bəhruz 
Kəngərli istedadının 
şöləsi [Mətn]/Ə.Quliyev 
//Respublika.-2011.-24 
fevral.-S.6.
İ n t e r n e t d ə
www. az.wikipedia.org
www.google.az
22
Rəssam

---

33
Rəssamlıq.Heykəltəraşlıq.Arxitektura
180 
 illiyi
ŞİŞKİN İVAN 
İVANOVİÇ 
1832-1898
YANV
AR
Şişkin İvan İvanoviç 1832-ci il yan-
var ayının 25-də Tatarıstan MSSR-də 
anadan olmuşdur. 
İ.Şişkin  1852-1856-cı  illərdə 
Moskva  Boyakarlıq,  heykəltəraşlıq 
və memarlıq məktəbində, 1856-1865-
ci  illərdə  Peterburq  Akademiyasında 
təhsil almışdır. 
Yaradıcılığının erkən dövründə Şiş-
kin 19 əsrin ortaları romantik mənzərə 
rəssamlığı  ənənələrini  davam  etdir-
mişdir.  1860-cı  illərdən  yaradıcılığı-
nın  əsas  mövzusunu  təşkil  edən  rus 
meşəsini  təsvir  etmişdir.  Təbiətin  ən 
xırda  təfərrüatını  dəqiq  fırçaya  alan 
rəssam  bədii  ümumiləşdirmələr  yolu 
ilə  dərin  obrazlığa  malik  mənzərələr 
çəkirdi.  Onun  1878-ci  ildə  çəkdiyi 
“Çovdar zəmisi”,  “Meşə ənginlikləri”, 
1884-cü ildə “Şam ağacları günəş işı-
ğında”  adlanan  əsərləri  Moskvanın 
Tretyakov qalereyasında saxlanılır. 
Şişkin  əsərlərində  rus  təbiətinin 
tipik,  şairanə  və  ifadəli  təsvirlərini 
əks  etdirir,  bəzi  mənzərələrini  nağıl 
motivləri ilə zənginləşdirirdi. O, çoxlu 
rəsm  əsəri  çəkmiş,  məzmununa  görə 
boyakarlıq əsərlərinə yaxın olan ofort-
lar yaratmışdır.
Şişkinin  mənzərələri  19-cu  əsr 
rus  incəsənətində  realizm,  xəlqilik 
prinsiplərinin  güclənməsinə  mühüm 
təsir  göstərmişdir.  Rəssamın  “Meşə 
yolu”,  “Tozağacı  meşəsi”,  (1878) 
tabloları,  “Bataqlıq”  (1873),  “Dal 
həyət” (1886) ofortları R.Mustafayev 
adına  Azərbaycan  Dövlət  İncəsənət 
Muzeyində saxlanılır.
Görkəmli rus boyakarı Şişkin İvan 
İvanoviç 1898-ci il martın 20-də Sank-
Peterburq şəhərində vəfat etmişdir.
İ n t e r n e t d ə
www.wikipedia.org
www.google.az
25
Rus rəssamı

---