Rəy verən: f.ü. f d. dos. Fazil Rüstəmov

Yaşar Əhmədov AzarHətəmov 

*

 

Avropa  İttifaqının  iqtisadi  nəhəng  və  siyasi  cırtdan 

olduğunu deyirlər ki, bu da əsassız deyildir; 

*

 

bu  “qayçılar”!  heç  siyasətdən  başı  çıxmayan  insanlar  da 

adi gözlə görür; 

*

 

hər hansı siyasi məsələ üçün kim və nə vaxt Aİ-nin fikri ilə 

maraqlanmışdır? 

*

 

bu fikirlə kim hesablaşır? - heç kim. 

-

 

Avropa İttifaqının üzvləri olan ayrı-ayrı ölkələrin fikirləri 

var, bu fikirlər çox vaxt fərqlənir: 

*

 

məsələn,  “Türkiyə  Avropa  İttifaqının  tamhüquqlu  üzvü 

olmalıdırmı?” sualına Almaniya və Fransa “yox” dedi, 

*

 

Yunanıstan da onları dəstəkləyirdi, 

*

 

Böyük Britaniya “hə” dedi, Aİ-nin üzvü olmasa da, ABŞ- 

da bu namizədliyin ‘iehinə”dir, 

*

 

Türkiyəni Bolqarıstan, Rumıniya və başqa Balkan ölkələri 

də dəstəklədi. 

-

 

Məhz Türkiyənin Avropa İttifaqına qəbul edilməsi qədim 

qitənin  siyasətçiləri  və  dövlət  başçıları  qarşısında  İttifaqın  öz 

gələcəyinə dair suallar qoyur: 

*

 

onlann bu suallara verəcək aydın bir cavabı yoxdur, 

*

 

hətta dəvəquşu kimi başını qumun altında gizlətsən belə, 

problemin öz-özünə itdiyini, həll olunduğunu hesab etmək olmaz. 

-

 

Variant kimi, yeni bir terminologiya quraşdırılır: məsələn, 

“imtiyazlı partnyorluq”: 

*

 

bu statusun məqsədi Türkiyənin qəbulunu qeyri-raüəyyən 

müddətə, çox güman ki, özünün imtina edib, namizədliyini geri 

çəkəcəyi zamana kimi uzatmaqdır. 

-

 

Türkiyənin  Avropa  İttifaqına  qəbul  edilməsinin  əleyhinə 

bilavasitə çıxışlar da var: 

*

 

məsələn,  Fransa  prezidenti  Nikola  Sarkozi  və  Almaniya 

kansleri  Anhela  Merkel  və  bəzi  avstriyalı  siyasətçilər  bənzər 

çıxışlar edir, 

430 

---

Multikulturalizm - fəlsəfi lüğət 

*

 

ancaq  bir  qayda  olaraq,  onların  arxasında  inandırıcı, 

əsaslandınimış dəlillər durmur. Niyə? 

-

 

Bu  yaxınlarda  keçmiş  Fransa  prezidenti  Jiskar  d’Esten 

əhalisinin  sayı  Al-nin  bütün  əhalisinin  beş  faizindən  artıq  olan 

ölkələri Avropa İttifaqına qəbul etməyi qadağan edən qanun qəbul 

etməyi təklif etdi. 

-

 

Hazırda  Aİ-nin  əhalisi  beş  yüz  milyon  olduğundan,  bu 

Türkiyə  və  Ukraynanın  avtomatik  olaraq  namizədlərin 

siyahısından çıxarılması deməkdir. 

-

 

Birdən Rusiya da nə vaxtsa İttifaqın üzvü olmaq istəsə?! : 

*

 

bütün  bu  axtanşların  və  mülahizələrin  arxasında  böyük 

Avropa  dövlətlərinin,  əsasən  də,  Fransa  və  Almaniyanın  daha 

böyük dövlətlərlə rəqabətə girmək qorxusu görünür; 

*

 

çünki bö>1ik dövlət daha çox deputata sahib olur, deməli, 

qərar qəbuluna və Avropa İttifaqının bütövlükdə idarəedil- məsinə 

təsir edə bilər; 

*

 

bu  narahatlıqların  əsası  yoxdur  -  onlar  geri  qalmış 

zehniyyətə əsaslanır: 

*

 

sanki  Avropa  parlamentində  “solçular”,  “sağçılar”, 

“mərkəzçilər” yoxdur, deputatlar isə kompakt şəkildə, milli mən- 

subi>

7

ətə görə səs verir - ancaq bu belə deyildir. 

-

 

Siyasi  plüralizm  olduqda,  qərarlann  qəbul  edilməsində 

yardımçı  olan  demokratik  mexanizm  və  üsullardan  istifadə 

edildikdə bu yanlış anlaşılmalar öz mənasını itirir. 

-

 

Bütün bunlar yalnız Avropa İttifaqının üzvü olmaq istəyən 

ölkənin  əhalisini  25  milyon  nəfərə  kimi  ixtisar  edən  köhnə 

təfəkkürü əks etdirir. 

-

 

Avropa  İttifaqı  genişlənəcək,  Türkiyə  isə  onun  real  üzvü 

olmalıdır. 

-

 

Bircə Türkiyənin Aİ-nə daxil olmaqla ona nələr gətirəcəyini 

düşünün: 

*

 

yetmiş  bir  milyon  gənc,  əmək  qabiliyyətli  əhali,  inkişaf 

etmiş bazar iqtisadiyyatı və ekspertlərin fikrincə geniş potensial, 

NATO-da gücünə görə ABŞ-dan sonra ikinci ordu - 

431 

---

Yaşar Əhmədov AzərHətəmov 

bu ordu ilə hesablaşmamaq mümkün deyil - İslam xətti ilə ərəb 

aləminə çox güclü təsir. 

-

 

Türkiyənin  müsəlman  və  eyni  zamanda  şəriətdən  çoxdan 

və  qəti  şəkildə  imtina  etmiş  və  fimdamentalizm  və  terrorizmi 

mühakimə  edən  dünyəvi  dövlət  olması  faktı  onun  Avropa 

yolundakı ilk əngəlidir; 

*

 

dil  yaxınlığı  və  qismən  də  ümumi  din  xətti  ilə  Orta 

Asiyadakı keçmiş Sovet İttifaqı ölkələrinə güclü təsir; 

*

 

bu Avropa üçün mühüm olmaya bilməz, çünki böyük təbii 

qaz  və  neft,  habelə  nadir  metal  və  mineral  ehtiyatları  orada 

yerləşir; 

*

 

müxtəlif  mədəniyyətlərin,  sivilizasiyaların  kəsişməsində 

yerləşən  ölkənin  coğrafi  mövqeyi  və  bununla  əlaqədar  olaraq, 

geostrateji və geosiyasi əhəmiyyəti, iki qitə arasında körpü rolu 

oynaması. 

-

 

Avropa  İttifaqına  qəbul  olunmağın  əvəzinə  ona  belə 

“töhvələr” verə biləcək daha bir ölkənin adını çəkə bilərsiniz- mi? 

- biz birini də xatırlaya bilmirik: 

*

 

ancaq,  Rusiya  Federasiyası  Avropa  İttifaqına  qəbul 

edilmək  üçün  bütün  şərtləri  yerinə  yetirməyi  lazım  bilib, 

namezəd- liyini irəli sürsə, bu o da ola bilər, 

*

 

ümid edirik ki, artıq o vaxt Avropa İttifaqı Rusiyanı Urala 

qədər  qəbul  etmək  barədə  sxolastik  mübahisələr  aparmayıb 

ikinciyə üstünlük verəcəkdir, 

*

 

çünki  bu  ölkənin  ən  geniş  təbii  sərvətləri  məhz  Asiya 

hissəsində yerləşir; 

*

 

bax  onda  bizim  və  bizim  övladlanmız  qarşısında  general 

Qollun,  daha  sonra  Mixail  Qorbaçov  tərəfindən  götürülmüş 

“Vankuverdən  Vladivostoka  qədər  Avropa”  azad  ideyasının 

reallaşdırılması üçün yol açılacaqdır. 

-

 

Avropa  İttifaqı,  ilk  növbədə  iqtisadi,  siyasi  və  mədəni 

qurumdur. 

432 

---