S. C.ƏLİyev, H. M. Haciyeva, N. C. MİKayilzadə TİBBİ
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
35
əsasında Azərbaycan Tibb institutunun yaradılması XX əsrdə Azərbaycanda tibb elminin inkişafı üçün güclü bir hərəkətverici amil oldu. O dövrdə Rusiyadan müxtəlif sahələr üzrə görkəmli tibb alimləri və mütəxəssisləri respublikamıza gəlmiş, tibbin, səhiyyənin inkişafına xidmət göstərmişlər. Onlardan V.I. Razumovski, K.N. Malinovski, N.İ. Anserov, İ.İ. Şirokoqorov, S.N. Davideııkov, F.N. İlyin, N.Q. Uşinski, P.Y. Rostovsev, N.N. Çernikov, A.M. Levin, P.F. Zdradovski, M.S. Milman, B.K. Fiııkelşteyn, P.P. Popov və başqalarını göstərmək olar. Az vaxtda bütün tibb elmləri üzrə müvafiq sahəni irəli aparmağa qadir olan milli kadrlar hazırlandı. M.M. Mirqa- sımov, M.A. Topçubaşov, Ə.M. Əliyev, M.M. İsmayılzadə, M.M. Məlikov, Ü.S. Musabəyova, M.Ə. Əfəndiyev, K.Ə. Balakişiyev, Ə.F. Qarayev, C.Y. Hüseynov, A.S. Həsənov, B.M. Mahmudbəyov, M.M. Mirsəlimov, B.Ə.Eyvazov, R.Q.Əliyev, Ə.A.Əhmədov və bir çox başqaları yüksək səviyyəli milli tibb alim mütəxəssisləri idi. Böyük alim və pedaqoq, ictimai xadim olan akademik Mirəsədulla Mirqasımov (1883-1958) Novorossiysk Univer¬sitetinin tibb fakültəsini bitirmişdir. İlk azərbaycanlı tibb elmləri doktoru olmuş və elmi tədqiqatları ilə respublikada urologiyanın əsasını qoymuşdur. M.M. Mirqasımov Azərbaycan Elmlər
Akademiyasının təşkilatçılarından, akademiyanın həqiqi üzvü və ilk prezidenti olmuşdur. Cərrahlıq üzrə Azərbaycan dilində ilk dərsliyi yazmışdır. Görkəmli cərrahımız, ictimai və dövlət xadimi, akademik Mustafabəy Topçubaşov (1895-1981) Kiyev Universitetinin tibb fakültəsini bitirmişdir. Nisbətən təhlükəsiz ağrısızlaşdırma metodu olan inyeksion efir-yağ narkozunu (analgeziıı) təklif etmiş, cərrahlıq üzrə 5 cildlik dərslik yazmışdır. M.A.Topçubaşov Azərbaycan EA-nın downloaded from KitabYurdu.org
36
m
və SSRİ TEA-nın həqiqi üzvü olmuş, Azərbaycan EA-nın vitse-prezidenti və Azərbaycan SSR Ali Sovetinin sədri seçilmişdir. Görkəmli partiya və dövlət xadimi, səhiyyə təşkilat¬çısı, professor Əziz Əliyev (1897 - 1962) Petroqrad Hərbi- Tibb Akademiyasında təhsil almış, Bakı Dövlət Universite¬tinin tibb fakültəsini bitirmişdir. Elmi tədqiqatları eksperi¬mental nefrit zamanı qandakı biokimyəvi dəyişikliklərə, allergiya probleminə və s. həsr edilmişdir. Respublikamızda tibb elminin və səhiyyənin inkişafı, yüksək ixtisaslı tibb kadrlarının hazırlanması sahəsində Ə.M.Əliyevin böyük xidmətləri olmuşdur. Azərbaycan Klinik institutunun,
f Azərbaycan ET Ortopediya və Bərpa Cərrahlığı institutunun ♦ direktoru, Azərbaycan Tibb institutunun, ADU-nin rektoru, Azərbaycan SSR Xalq Səhiyyə Komissarı, Azərbaycan KP MK-nın katibi, Dağıstan MSSR KP Vilayət Komitəsinin I katibi işləmişdir. Ömrünün sonunadək indi onun adım
• daşıyan Azərbaycan Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutuna başçılıq etmişdir. Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üzvü, professor • •
Umnisə Musabəyovanm (1902 - 1974) elmi tədqiqatları traxoma, qlaukoma xəstəliklərinə, görmə sinirinin patolo¬giyasına həsr edilmişdir. Oftalmologiya üzrə Azərbaycan downloaded from KitabYurdu.org
37
dilində ilk dərsliyi və terminologiya tərtib etmişdir. • • U.S.Musabəyovanm oftalmoloq kadrların hazırlanmasında böyük xidməti olmuşdur. O, SSRİ Ali Sovetinə deputat seçilmişdir. 1922-ci ildə Azərbaycan tibb cəmiyyəti, sonralar tibbin müxtəlif sahələri üzrə (nevropatoloqlarm və psixiatrların, oftalmoloqların, cərrahların, patofizioloqlarm, fizioloqların, ftiziatrların, əczaçıların və s.) elmi cəmiyyətlər yaradıldı. Eyni zamanda bir sıra elmi-tədqiqat institutları (Bakteriologiya və •
• Gigiyena institutu. Tropik Xəstəliklər institutu, Ana və • m
Uşaqları Mühafizə institutu, Vərəm institutu, Eksperimental və Klinik Tibb institutu və s.) açıldı. 1935-ci ildə Həkimləri * Təkmilləşdirmə institutu təşkil edildi. Bu elm və tədris ocaqları Azərbaycanda tibb elminin inkişafında, yüksək ixtisaslı tibb kadrlarının hazırlanma¬sında, tibb elmi üzrə monoqrafiya, dərslik və dərs vəsaitlərinin, terminologiya və lüğətlərin nəşrində böyük rol oynamışdır. Həmin müəssisələrdə çalışan alimlərimiz (C.M. Abdullayev, V.Y. Axundov, M.M. Nəzirov, T.H. Paşayev, S.R. Ocaqverdizadə, Ə.Ə. Abasquliyev, M.M. ■ Cavadzadə, T.Ə. Əliyev, A.Ə. Əliyev, Z.Ə. Əliyeva, N.M. Rzayev və bir çox başqaları) xəstəliklərin səbəblərinin, inkişaf mexanizmlərinin öyrənilməsi, diaqnostikası, müali- downloaded from KitabYurdu.org 38
0 cəsi sahəsində elmimizi zənginləşdirən tədqiqatlar aparmış, yeni metodlar, preparatlar təklif etmişlər. Azərbaycanın tibb alimləri həmişə nəzəri təfəkkürü praktik işlə əlaqələndirmişlər. Məsələn, ölkəmizin mədən sularının, Naftalan neftinin, dağlıq rayonlarının və dənizkənarı iqliminin tədqiq edilməsi respublikamızda kurort işinin inkişafına, yeni-yeni sanatoriya və kurortların təşkilinə şərait yaratmış, neft məhsullarının (neft qətranları, benzin, benzol) canlı orqanizmə təsirinin öyrənilməsi * •
sahəsindəki tədqiqatlar keçmiş Sovet ittifaqında eksperi¬mental onkologiyanın inkişafına təkan vermişdir. Hazırda Azərbaycanda Respublika Dövlət Elmi- • Tibbi Kitabxanası, Azərbaycan "Tibb Muzeyi fəaliyyət göstərir, «Azərbaycan tibb jurnalı», «Təbib», «Şəfqət» qəzetləri nəşr edilir. Azərbaycanın ali və orta tibbi təhsil məktəblərində yüksək ixtisaslı həkim, əczaçı və orta tibb işçiləri yetişməklə bərabər, onlar vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə edilirlər. II dünya müharibəsi dövründə bir çox həkimlərimiz, orta tibb işçilərimiz ordu sıralarında xidmət edərək, döyüşlərdə də iştirak etmiş,-hərbi hospitallarda çalışmışlar. Professor və dosentlər (B. Mahmudbəyov, N. Biinyadov, X. Hacıyev, A. Tahirov, Q. Səlimxanov, H. Isazadə, S. Axundov, M. Qarayev) döyüşən orduda, hospitallarda baş mütəxəssis downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 3,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|