Şahin Mustafayev
Yüklə 0,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sealab-2 «Konşelf-III», 1965, Fransa
46 Yerin ə yetirilmiş proqramlardan ən maraqlıların dan biri də orbitdə olan kosmonavt Qordon Kuperl ə «Sealab-ll»-də qrup rəhbəri Skot Karpinterin və daha sonra is ə akvanavtlar Riçard Qriq və Robert Şitsin Aralıq dənizində eyni vaxtda d ənizin dibində «Konşelf-III» «sualtı ev»ində təcrübə aparan fransız okeanoqrafları - Kusto v ə Lebonla rabitə əlaqəsinin yaradılması idi. Sealab-2 «Konşelf-III», 1965, Fransa - Artıq məlum olduğu kimi, «Sealab-11» proqramı ilə eyni v axtda Aralıq dənizində J.İ.Kustonun rəhbərliyi ilə «Konşelf-III» layihəsi h əyata keçirilirdi. Artıq uzunmüddətli suyadalmalardan sənaye məqsədilə istifadənin mümkünlüyü h əm bu işlə məşğul olan peşəkarları, həm də sənayeçiləri, əsasən də dənizdə neftqazçıxarma ilə məşğul olan kompaniyaları ciddi şəkildə düşündürməyə başlamışdı. Fransa sənayeçiləri də bu işdə maraqlı olduqları üçün J.İ.Kustonun «Konşelf-III» layihəsini maliyyələşdirməyi öz üzərilərinə götürürlər. «Konşelf-II» proqramından təqribən iki il sonra, 21 sentyabr 1965-ci il tarixdə Aralıq dənizində, Monako limanına yaxın bir məsafədə, 100 metr dərinlikdə «Konşelf-III» layihəsinin həyata keçirilməsinə başlanıldı. «Konşelf-III» «sualtı ev»i 6 metr diametrli şaraoxşar formalı ikimərtəbəli bir qurğu idi. Qurğunun birinci 47 m ərtəbəsində yataq, sanitariya qovşağı və dalğıc bölməsi, ikinci mərtəbəsində isə yem əkxana, rabitə və ümumi bölmə yerləşirdi. «Konşelf-III» altı nəfər akvanavt üçün hesablanmışdı və 21 sentyabr 1965-ci il tarixdə onlarla birlikdə 100 metr dərinliyə buraxılmışdı. Konşelf-III» suya enmədən öncə. 1965-ci il «Konşelf-III»-də nahar fasiləsi, dərinlik 100 metr Əgər «Konşelf-1» proqramında J.İ.Kustonun əsas ideyası ümumiyyətlə insanın suyun altında yaşaması mümkünlüyünü sınaqdan keçirmək, «Konşelf-II» proqramında is ə sualtı dünyada yaşamağın nəinki mümkün olduğunu və hətta belə yaşayışın əsrarəngiz romantikanı xatırlatdığını dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırmaq idisə, o, «Konşelf-III» proqramında insanın suyun altında uzunmüddətli qalması imkanından 48 s ənayedə istifadə olunması mümkünlüyünü sübuta yetirmək məqsədi güdürdü. Bu m əqsədlə 22 gün davam edən eksperiment müddətində akvanavtlar hər gün «sualtı ev»d ən çıxaraq bir az aralıda quraşdırılmış neft quyusu quyuağzı avadanlığına neftçilər t ərəfindən müəyyənləşdirilmiş texniki xidmət proqramının həyata keçirilməsini imita siya etmişlər. E k s p e r i m e n t müv əffəqiyyətlə başa çatmış və nəticədə iki əsas rəy-çıxarış bildirilmişdir: Quyuağzı avadanhqlara sualtıtexniki xidmət göst ərilməsi üzrə məşq zamanı - T əcrübədə sübut edildi ki, insan orqanizmi suyun altında 100 metr dərinlikdə, yüks ək təzyiq altında uzunmüddətli qalmaqla öz əqli və fiziki imkanlarını saxlaya bil ər və kifayət qədər mürəkkəb avadanlıqlardan istifadə etməklə ona tapşırılmış işlərin yerinə yetirilməsini həyata keçirə bilər; - «Konşelf-III» kimi sualtı bazalardan dalğıc işlərinin sənayedə istifadəsi m əqsədəuyğun deyildir. Bel ə nəticəyə gəlinməsi hələ heç də o demək deyildi ki, uzunmüddətli yüksək t əzyiq altında qalmaqla suyun altında sənaye məqsədli sualtı-texniki işlərin yerin ə yetirilməsi ideyasının həyata keçirilməsi fikrindən birdəfəlik daşınılmışdır. 49 Əsla yox! Çünki həmin dövrlərdə ömrünü peşəkar dalğıc işlərinə həsr etmiş digər fransız Anri Delozun 1961-ci ildə yaradaraq rəhbərlik etdiyi «KOMEKS» (D əniz Ekspertizası Kompaniyası) kompaniyası Dərinlik Dalğıc Komplekslərinin yaradılmasının əsasını qoyan məsələlərin çox vacib və orijinal bir mühəndis h əllini tapdı. «KOMEKS» kompaniyası «sualtı ev» prinsipi ilə işləyən yüksək t əzyiq kamerasını, yəni barokameranı, gəminin göyərtəsində stasionar olaraq quraşdırmaqla, akvanavtların dalğıc işlərinin yerinə yetiriləcəyi dərinliyə uyğun t əzyiq altında orada yerləşdirərək, həmin dərinliyə uyğun təzyiqlə üfürülmüş « dalğıc zəngi» vasitəsilə iş yerinə endirilməsinə və müəyyənləşdirilmiş müddətdə iş yerinə yetirildikdən sonra isə yenidən «dalğıc zəngi»nin içərisində gəminin göy ərtəsinə qaldırılmasına və birləşdirici bölmə vasitəsilə barokamera ilə birl əşdirilərək, onun içərisinə keçməsinə, orada istirahət etdikdən sonra yenidən göst ərilən ardıcıllıqla əməliyyatların təkrar olunmasına və bütövlükdə qarşıya qoyulmuş tapşırıq başa çatdıqdan sonra dalğıcların tədricən normal t əzyiqə uyğunlaşdırılmasına, yəni dekompressiya edilməsinə nail olmuşdu. Bu h əll akvanavtların yalnız iş yerinə yetirilən müddətdə suyun altında, digər vaxtlarda is ə gəminin göyərtəsində olmalarını təmin etməklə, dərinlik dalğıc işlərinin yerin ə yetirilməsinin təbii faktorlardan (hava şəraiti, sualtı mühit, qaranlıq və s.) asılılığını minimuma endirməklə akvanavtların maksimum təhlükəsizliyi üçün şərait yaratmış oldu və dalğıcların əməyindən böyük dərinliklərdə sənaye məqsədli istifad ənin mümkünlüyünü və iqtisadi cəhətdən səmərəli olduğunu sübut edərək, D ərinlik Dalğıc Komplekslərinin (DDK) istehsalı, istifadə olunan texnologiyaların Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|