Şahlar şahbaz oğlu şƏRİfov
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
205
ibn Ömər Yezidə məktub yazaraq vasitəçilik etdi. Yezid onun azad edilməsi əmrini Kufədə üç gündən artıq qalmamaq şərti ilə Ubeydullah ibn Ziyada ver- di. Muxtar əvvəlcə Hicaza gedib Abdullah ibn Zübeyrə sığındı. Lakin Abdul- lah
dan istədiyi münasibəti görməyincə yenidən Kufəyə qayıdıb təvvabindən sağ qalanları ətrafına toplayaraq qiyama başladı. Muxtar özünü Hz.Əlinin (ə) oğlu Məhəmməd Hənəfiyyənin naibi olduğunu bildirərək and içdi ki, Hz.Hü- seynin (ə) intiqamını almayınca qılıncı qınına qoymayacaq. 278
Bunu görən di- gər müsəlmanlar da onun ətrafına toplandı. Muxtarın dostlarının əsasını İranlılar təşkil edirdi. Bundan istifadə edən Muxtar 685-ci ildə Kufəyə hücum edib şəhərin valisi Abdullah ibn Mutini qaçmağa məcbur etdi. Kufənin hakimiyyətini bütünlüklə ələ keçirən Muxtar rəsmən öz hökumə- tini elan etdi. O, hər şeydən əvvəl əsgərlərini ruhlandırmaq üçün onlara hədiy- yə payladı. Eyni zamanda Malik Əştərin oğlu İbrahim və qəbiləsinin Muxtara qo şulması ilə onun ordusu daha da gücləndi. Bu vaxt Ubeydullah ibn Ziyadın başı Züfər ibn Harislə döyüşlərə qarışmışdı. Lakin Züfərə bir şey edə bilməyən Ubeydullah Mosula doğru hərəkət etdi. Həmin vaxt Muxtar Mosula vali olaraq Əbdürrəhman ibn Səidi təyin etmişdi. Ubeydullah ibn Ziyadın Mosula doğru hərəkət etdiyini öyrənən Muxtar Yezid ibn Ənəsi üç min nəfərlik ordu ilə Mosula göndərdi. Lakin döyüş mey- danında Yezid ibn Ənəsin xəstələnərək ölməsilə əlaqədar qoşun geri çəkilməyə başladı. Bundan xəbər tutan Muxtar dərhal İbrahim ibn Əştəri yeddi min nəfər- lik qoşunla Ubeydullahın üzərinə göndərdi. Bu arada Muxtar Kuf ə ətrafında baş verən döyüşdə Kərbəla faciəsində ordu başçısı olan Ömər ibn Sədi, İmam Hüseynin (ə) başını kəsən Şimr ibn Zil- cöv
şəni və İmamın (ə) kəsik başını nizədə əvvəlcə Kufəyə Ubeydullah ibn Zi- ya dın hüzuruna, oradan da Şama Yezidin hüzuruna aparan Xavlə ibn Yezidi öl- dür müşdür.
279
686- cı ildə İbrahim Əştərin başçılığı altında olan ordu ilə Ubeydullah ibn Zi yad arasında baş verən döyüşdə Şam ordusu məğlub edildi və Ubeydullah ibn Ziyad ilə Yezidin xilafəti dövründə Məkkəni dağıdan Husayn ibn Numeyr öl dürüldü. Beləliklə Muxtar əs-Səqəfi və İbrahim ibn Malik Əştər İmam Hü- seynin (ə) qatillərindən intiqam almış oldular. Lakin İraq bölgəsinin Muxtarın nəzarəti altında olması ilə razılaşmayan Ab dullah ibn Zübeyr bu bölgəni ələ keçirmək üçün qardaşı Musab ibn Zübeyri Bəsrəyə vali təyin etdi. Musab Bəsrədə vali olduğu müddətdə Muxtarın tərəfin- də olan Kufə liderlərinin əksəriyyəti ondan ayrılaraq Musaba sığındı. Bundan is tifadə edən Musab Xorasan valisi Muhəlləb ibn Əbu Sufra əl-Əzdinin köməyi 278 Tarixi-
Təbəri, III cild, səh-433-440; İbn Kəsir, əl-Bidayətu vən-Nihayə, VIII cild, səh-249- 250.
279
Tarixi- Təbəri, III cild, səh-470-482; Tarixi-Məsudi, III cild, səh-104-105.
206
ilə Kufəyə hücum edərək 687-ci ildə (hicri 67) Muxtarın ordusunu məğlub edə- rək onu öldürdü. Bu vaxt Muxtarın 63 yaşı var idi. 280
edil di. Lakin Muxtarın ölümü ilə Əbdülməlik ibn Mərvan mənəvi zəfər qazan- mış oldu. Suriya bölgəsində bütün rəqiblərini məğlub edən Əbdülməlik Musab ibn Zübeyrin üzərinə hərəkət etdi. 690-cı ildə (hicri 71) Dəclə çayı sahilində Deyri- Casəlik adlı məntəqədə baş verən döyüşdə Musabın ordusu məğlub edil- di, özü isə öldürüldü. Musabın ölümündən sonra İraqı özünə tabe edən Əbdül- məlik Abdullah ibn Zübeyri məğlub etmək üçün Həccac ibn Yusif əs-Səqəfini Məkkəyə göndərdi.
Hər il minlərlə hacının ziyarət etdiyi Kəbənin yerləşdiyi Məkkə Abdullah ibn Zübeyrin əlində idi. Şam camaatı həcc ziyarətinə getmək istədikdə, bir neçə gün Məkkədə qalmalı olur, bu da Abdullah ibn Zübeyr üçün Əbdülməlikin əleyhinə təbliğat aparmağa kifayət edirdi. Əbdülməlik Şam hacılarının bu təbli- ğatdan uzaq olmaları üçün həcc səfərinin qarşısını aldı. Əhali bununla bağlı xə- li fəyə şikayət etdikdə o dedi: “İbn Şəhab Zühri Hz.Peyğəmbərdən (s) rəvayət edir ki, “ancaq üç məscidə getmək üçün səfərə çıxmaq olar: Məscidul-Həram, mənim məscidim və Məscidul-Əqsa. Məscidul-əqsa sizin üçün eynilə Məsci- dul- Həram hökmündədir və Peyğəmbərin merac gecəsi ayağını üzərinə qoydu- ğu daş da Kəbənin hökmündədir.” Bu hadisədən sonra Əbdülməlikin əmri ilə həmin daşın üstündə bir günbəz ucaldıldı, oradan ipək parçalar asıldı və xadim- lər təyin edildi. Beləliklə camaat oranı təvaf etməyə başladı. Bu adət Bəni- Umey
yə sülaləsinin bütün hakimiyyəti dövründə davam etmişdir. 281
Bunları
nəzərə alan Əbdülməlik ibn Mərvan Həccac ibn Yusif əs-Səqəfinin başçılığı al- tında olan böyük bir ordunu Məkkəyə göndərdi. Bütün hazırlıqlarını görən Həccac 692-ci ildə (hicri 72) Kəbəni mühasirəyə al dı. Əbu Qubeys təpəsində mancanaqlar quraraq Məkkənin üzərinə daş yağ- dırmağa başladı. Mühasirə uzandıqca Məkkədə aclıq və qıtlıq baş verdiyi üçün Ab dullahın adamları Həccaca sığınırdı. Abdullah azsaylı adamları ilə hücuma ke çib vuruşsa da 692-ci ildə öldürüldü. Həccacın göstərişi ilə onun cəsədini Həcun adlı məntəqədə dar ağacından asdılar. 282
Həccac bu əmri yerinə yetirdiyi za man əlindən gələn bütün ləyaqətsizliyə əl atdı. Abdullah ibn Zübeyri məğlub etdikdən sonra Əbdülməlik Həccacı iki illik Hi caza vali təyin etmişdi. O Mədinədə olduğu müddətdə Hz.Peyğəmbərin (s) məşhur səhabələri olan Cabir ibn Abdullah Ənsari, Ənəs ibn Malik, Səhl ibn Sa idi kimi şəxsləri rüsvay etmək üçün onların boynuna damğa vurdu. Bəhanəsi 280 Tarixi-
Təbəri, III cild, səh-483-492; Tarixi ibn Əsir, IV cild, səh-267-278. 281
Tarixi- Yəqubi, III cild, səh-8. 282 Tarixi-
Məsudi, III cild, səh-119-122; Tarixi-Yəqubi, III cild, səh-266-268.
Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|