Seçilmiş əsərləri

 
192
Qız yenə də bikeflədi və pəncərənin yanından aralanıb anası ilə üzbəüz oturdu. 
Parovoz hər tərəfi bürümüş qarın içi ilə uzun qatarı ardınca çək ki, çəkirdi. 
Qız anasına dedi: 
– Şaşki oynayaq, mama? 
Qızın qaradinməz anası gözlərini jurnaldan çəkmədi. 
– Həbəşistanda iki yüz min adam acından ölüb! Pah  atonnan! – Bunu da qəzet 
oxuyan kişi, guya ki, öz-özünə dedi. 
Qız  əlini uzadıb anasının çantasından kart çıxartdı  və yenə  də anasını insafa 
gətirmək ümidilə:  
– Onda gəl kart oynayaq, «duraki»... – dedi. 
Anası yenə cavab vermədi. 
Cavan oğlan kartı qızdan aldı və sürətlə qarışdırıb: 
– Birini götür, bax, – dedi. 
Qızın, məlum məsələdir ki, o saat kefi kökəldi və o, bir kart çəkib gizlincə 
baxdı. 
Cavan oğlan əlindəki kartları qızın qabağına sərib: 
– Hara istəyirsən qoy, – dedi. 
Qız ehtiyatla və bir az şübhə ilə öz kartını qarşısındakı kartların arasına qoydu. 
Cavan oğlan dedi: 
– Götür, özün qarışdır. 
Bu lap möcüzə olacaqdı.  Qız cidd-cəhdlə kartı qarışdırdı, sonra göydə axtarıb, 
yerdə tapdığı bu cavan əmiyə uzatdı. 
Cavan oğlan kartı qızdan alıb lap gözlərinin qabağına gətirdi və bir-bir baxdı, 
nəhayət, kartın birini çıxarıb qıza göstərdi: 
– Budu? 
Qız gözlərini geniş açıb: 
– Hə! – dedi. – Necə tapdız? – Və cavab gözləmədən heyrətini anasıyla 
bölüşdü: – Gördün, mama? 
Qızın anası gözlərini jurnaldan çəkib, cavan oğlana baxdı. 
– Gör neçə vaxtdır Italiyada hökumət böhranı davam edir! – Bunu təbii ki, yenə 
də yaşlı kişi dedi və sonra o da qəzeti büküb cavan oğlana baxdı. 
Cavan oğlan əlindəki kartları saya-saya: 
– Kartın biri çatışmır... – dedi. – Sən götürməmisən? 
Qız sidq-ürəkdən: 
– Yox, – dedi. – Hamısı oradadı... 
– Bəs bu nədir? – Cavan oğlan bomboş əlini qızın əynindəki yun jaketə uzatdı 
və onun düymələrinin arasından bir kart çıxartdı, sonra əlini qızın qara saçlarına 
tərəf aparıb bir kart da ordan çıxartdı. – Biri də burdaymış ki! 
Qız heyrətlə anasına baxdı və dünyanın bu cür sirli işlərindən vəcdə gəlib cavan 
əmiyə dedi: 
– Yenə göstərin də!.. 
Qızın anası  şübhəli-şübhəli cavan oğlana baxıb, çantasını özünə  tərəf çəkdi – 
yəqin içində qiymətli şeylər vardı. 
Cavan oğlan gülümsədi və: 
– Daha bəsdi, – deyib ayağa qalxdı, kupenin qapısını açıb vaqonun darısqal 
arakəsməsinə çıxdı. 

---

 
193
Yaşlı kişi də onun ardınca arakəsməyə adladı  və cibindən siqaret qutusu 
çıxarıb: 
– Çəkirsiz? – soruşdu. 
– Yox, çox sağ olun. 
Yaşlı kişi bir siqaret yandırıb: 
– Birinci dəfədir görürəm ki, – dedi – cavan oğlan vaqonda siqaret çəkmir. 
Cavan oğlan gülümsədi: 
– Siz deyən qədər də cavan deyiləm... 
Yaşlı kişi dedi: 
– Cavanların adətidir, həmişə istəyirlər ki, yaşlı görünsünlər... Iyirmi beş, iyirmi 
altı yaşınız ancaq olar, cavanlıq deyil bu? 
Cavan oğlan bu dəfə güldü: 
– Otuz yeddi  yaşım var mənim... 
Yaşlı kişi lap möhkəmcə heyrət etdi: 
– Ola bilməz!.. 
– Lap doğrusu belədir ki, var! 
– Siz foksçusunuz? – Yaşlı kişi yol yoldaşının cavan qalmasını da «foksçuluğa» 
yozdu. 
Cavan oğlan yenə güldü – kişinin bu sualı ona lap ləzzət eləmişdi: 
– Yox, canım! 
Bu dəfə də yaşlı kişi gülümsədi: 
– Amma uşağın anası sizdən qorxdu, çantasını özünə tərəf çəkdi ha... – Sonra 
ciddiləşib əlavə etdi. – Yazıq neyləsin, nadürüstlər çoxdu hələ... 
Cavan oğlan bir az dərindən nəfəs alıb: 
– Elədir, – dedi. 
II 
Vağzala sulu qar yağırdı, hava da yaman soyuq idi və elə bil ki, bu cür havada 
heç kim gəlib, heç kim də getməyəcəkmiş kimi, ins-cins deyilən şey gözə dəymirdi, 
təkcə peraşkisatan arvaddan və onun köşkünün yanında dayanıb, peraşki təpişdirən 
on bir-on iki yaşlarında iki oğlan uşağından başqa. 
Vağzalda yeganə isti yer də yəqin ki, peraşkisatan arvadın balaca köşkü idi. Içi 
peraşki dolu qabdan buxar qalxırdı  və belə  səfeh havada peraşkilər üçün həmin 
buxardan yaxşı reklam yox idi, amma qalın kürkün üstündən ağ  xələt geymiş 
peraşkisatan arvad müştərisizlikdən mürgü döyürdü. 
Oğlanlardan biri dedi: 
– Ziba xala, yaxşı peraşkidi bugünkü peraşki. 
Peraşkisatan Ziba mürgüsünü döyə-döyə gülümsədi, sonra köhnə «Araz» 
radioqəbuledicisində  Qədir Rüstəmovun səsi eşidiləndə arvad gözünün birini açıb 
baxdı və Qədir Rüstəmov oxuyanda ki: 
 
Küçələrə su səpmişəm, 
Yar gələndə toz olmasın. 
 
Ziba özünü saxlaya bilməyib: 

---

 
194
– Sözə bax e! – dedi. – Pah atonnan!.. Küçələrə su səpib ki, sevgilisinin ayağı 
toza batmasın!.. Hanı indi elə kişi? 
Peraşki yeyən bayaqkı oğlan bu sözlərdən bir mətləb qanmayıb soruşdu: 
– Nə deyirsən, Ziba xala? 
Ziba o biri gözünü də açıb oğlana tərəf baxdı və yenə də gülümsəyib dedi: 
– Sən bilən işlər deyil bu, a Mürşüd!... Balacasan e, sən hələ... Böyüyəndə 
biləssən ki, nə sözlərdi bu sözlər... 
Qəribə iş idi – bu arvad beləcə gülümsəyəndə peraşkisatan Zibadan çox, uşağın 
könlünü almaq istəyən bağça müəlliməsinə oxşayırdı. 
Qədir Rüstəmov oxuyurdu: 
 
Elə gəlsin, elə getsin, 
Aralıqda söz olmasın.  
 
Bu dəfə Ziba xalis peraşkisatan Ziba idi, əlini bulaya-bulaya radioqəbulediciyə 
dedi: 
– Ay olmadı ha!.. 
Və yenə də həmişəki kimi, əvvəlcə parovozun səsi gəldi, sonra qatar göründü 
və qatar gəlib vağzalda dayananda peraşkinin axırıncı tikələrini az qala diri-diri udan 
oğlanlar vaqonlara tərəf qaçdı. Mürşüd qaça-qaça yoldaşına dedi: 
– Sən o yandan, mən bu yandan! 
Uşaqlardan biri parovoza tərəf, o birisi qatarın axırına tərəf götürüldü. 
Ziba Mürşüdün sözlərini mahnının bir misrası kimi dodaqaltı zümzümə etdi: 
 
«Sən o yandan, mən bu yandan». 
 
Bizim tanışımız cavan oğlan qatardan düşüb  əvvəlcə göyə baxdı, sonra 
əynindəki kürkün boynunu qaldırıb isti yerdən çıxdığı üçün üşüyə-üşüyə vağzalın 
çıxacağına tərəf addımladı və Mürşüd də onu elə burada haqladı: 
– Əmi, əmi, spiçkanız var? Dəyişək? 
Cavan oğlan ayaq saxlayıb: 
– Spiçka kağızı yığırsan? – soruşdu. 
– Hə. 
Cavan oğlan ürəkdən təəssüf etdi: 
– Hayıf... Papiros çəkmirəm... 
Uşaq da kor-peşman qatara tərəf baxdı  və başqa bir adam gözünə  dəymədiyi 
üçün onun yanınca addımlamağa başladı. 
– Çoxdan yağır belə? 
– Üç gündü başlayıb. 
– Soyuqdu yaman. – Və cavan oğlanın bədənindən bir üşütmə keçdi; kürkün 
içində bədənini silkələdi. 
– Bakıda yağıb-eləmir? – Mürşüd böyüklər kimi xəbər aldı. 
– Bakıda yaz havasıdı. 
Onlar vağzaldan çıxanda cavan oğlan soruşdu: 
– Adın nədi sənin? 
– Mürşüd. 
– Ünvanını ver mənə, Bakıdan sənə spiçka kağızı göndərim. 

---