ŞƏMİstan nəZİRLİ general əLİ AĞA Şixlinski VƏ Sİlahdaşlari hərb tariXİNDƏn araşdirmalar

General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları

290

boynumu qucaqladı, üzümdən öpdü. Pıçıltı ilə: “Ə, Qiyas qağa-

ma  yaman  oxşayırsan”  –  dedi.  Gözləri  yaşardı.  Bildim  30-cu 

illərdə  Türkiyəyə  getmiş  dayımı  deyirdi.  Eşitmişdim  ki,  dost 

olublar.  Amma  dayımın  adını  çəkmək  olmazdı.  Ona  görə 

xəlvətdə, pıçıltı ilə sözünü deyirdi. Görünür, mənim dayıma ox-

şamağım onu kövrəltmişdi. Mənim də gözlərim doldu. Başımı 

vaxtsız qocalmış şairin köksünə sıxıb xeyli dayandım. Bu ani hal-

dan sonra qollarını yenə qaldırdı, heç nə olmamış kimi, oynaya-

oynaya  geri  qayıtdıq.  (İsmayıl  Şıxlı.  “Namərd  gülləsi”,  1991, 

səh.141-142)

Pristav Hüseyn bəy Şərif bəy oğlu Şıxlinski (1886-1920) Go-

ranboy və Əhmədli nahiyəsinin pristavı olub. 1920-ci il mayın 

13-də Müsavat rejiminin məmuru və Gəncə üsyanının iştirakçısı 

kimi həbs edilib güllələnmişdir. Əslində isə 1919-cu ilin fevral-

mart aylarında bolşevik Qatır Məmmədin quldur dəstəsinin dar-

madağın edilməsində fəal iştirakına görə Fövqəladə Komissiya-

sının sədri Semyon Pankratovun göstərişi ilə komissar Qriqorye-

vin qrupunu həbs etmişdir. 

Kar Hüseyn bəy adı ilə bolşeviklərə qarşı əzazil bir şəxsiyyət 

kimi tanınan pristav Şıxlinski istiqlal hərəkatının fəal mücahidi 

kimi  ad-san  qazanmışdı.  O,  1886-cı  ildə  Qazax  qəzasının  Şıxlı 

kəndində anadan olmuşdur.

1941-ci ilin ağır günlərində institutda təhsil alan İsmayıl Şıx-

lını  kulak  oğlu  kimi  dövlət  imtahanına  buraxmaq  istəmirlər. 

Onda  imtahan  komissiyasının  sədri  Mikayıl  Rəfili  köməyinə 

gəlir. Sonralar – 1988-ci ildə İsmayıl Şıxlı “Ayrılan yollar...” xatirə 

məqaləsində belə bir epizodu qələmə alıb: 

“Bilirsənmi, sənə bu hörməti niyə etdim?” Çiynimi çəkdim. 

O isə sözünə davam etdi: “Əlbəttə, müəllimlərin də sənə kömək 

etdi. Özündən də xoşum gəldi. Amma əsas səbəbi odur ki, Mü-

savat vaxtı məni Gəncədə tutmuşdular. Yəqin sənin qohumların-

dan olan Sıxlinski familli bir pristav (Hüseyn bəy – Ş.N.) məni 

azad etdi. İstədim yaxşılığın əvəzini verəm”. Pristavın kim oldu-

ğunu  bilmirdim.  Həmişə  bu  familin  əziyyətini  çəkirdik.  İlk 

---

Şəmistan Nəzirli

291

dəfəydi ki, yaxşılığını gördüm. O, sözlərini astaca dediyi kimi, 

mən də təşəkkürümü astaca söyləyib çıxdım.

1918-1920-ci illərdə Azərbaycan Demokratik Respublikasının 

ordusunda Şıxlinskilər nəslinin nüfuzlu oğulları ləyaqətlə xid-

mət etmişlər.

Polkovnik  Rüstəm  bəy  Məmmədağa  oğlu  Şıxlinski  1912-

1913-cü  illərdə  Birinci  Qafqaz  atıcısı  artilleriya  divizionunda 

ştabs-kapitan  rütbəsində  xidmət  edib.  1918-ci  ildə  Topçu  his-

səsinin və Ağdamdakı pulemyot məktəbinin rəisi idi. 

1919-cu il fevralın beşindən Əlahiddə ağır top divizionunun 

və 1920-ci ilin əvvəlində İkinci Artilleriya briqadasının koman-

danı,  1920-ci  il  iyunun  11-də  şübhəli  şəxs  kimi  Az.ÇK-nın 

əməkdaşları Troyan və Polyakov tərəfindən Bakıda həbs edilib 

güllələnmişdir. Məşhur generalımız Əli ağa Şıxlinskinin qardaşı 

Məmmədağanın  kiçik  oğludur.  1877-ci  ildə  Qazaxda  anadan 

olub. Tiflisdəki kadet korpusunun və Peterburqda Mixaylovski 

Ali Topçuluq Məktəbini bitirib. Birinci Dünya müharibəsində bi-

rinci Qafqaz atıcı artilleriya divizionunda kapitan rütbəsində dö-

yüşüb.  Cəbhədəki  döyüş  xidmətləri  IV  dərəcəli  “Müqəddəs 

Anna” (üzərində “İgidliyə görə” yazısı ilə) və IV dərəcəli “Mü-

qəddəs Vladimir” (qılınc və bantla birgə) ordenləri ilə qiy mət-

ləndirilib.

Poruçik İsrafil bəy Ağa oğlu Şıxlinski 1918-ci ildə Gəncədə 

Hərbi  Məktəbi  bitirib.  Məktəbdə  ikinci  rotanın  praporşiki 

vəzifəsində işləyib. 1897-ci il sentyabrın 10-da Qazaxda zadəgan 

ailəsində anadan olub. Qori şəhərindəki seminariyanın Azərbay-

can şöbəsini bitirib. İyirminci ilin aprelində bolşeviklər gələndə 

Az.ÇK-nın  yanında  qısa  müddət  xüsusi  təyinatlı  dəstənin  ko-

mandiri  olub.  Müsavatın  tərəfdarı  və  Sovet  hökumətinin  qatı 

düşməni  olduğuna  görə  ittiham  edilib.  1926-cı  ildə  Solovetsk 

həbs düşərgəsinə sürgün olunub. 

Əli ağa oğlu Şıxlinski  İkinci Zaqatala piyada alayında Hərbi 

təhsil komandasının praporşiki. 

---

General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları

292

Abdulla  ağa  Omar  ağa  oğlu  Şıxlinski  1899-cu  il  yanvarın 

5-də  Qazaxda  anadan  olub.  1918-ci  il  aprelin  6-da  Bakı  Realnı 

Məktəbini bitirib. Həmin ili atası Omar ağa qəflətən vəfat etdiyinə 

görə  əmisi  general  Əli  ağa  Şıxlinskinin  himayəsində  yaşayıb. 

Azərbaycan  Milli  Ordusunda  yunker  rütbəsində  xidmət  edib. 

Sovet tibb elmində görkəmli mütəxəssis, tibb elmləri namizədi 

kimi məşhur idi. Abdulla ağa 1970-ci il mayın 23-də Bakıda vəfat 

edib.

---

Şəmistan Nəzirli

293

ŞIXLİNSKİ NƏSLİNİN ŞAİRLƏRİ

(Kazım ağa Salik, Mustafa ağa Arif, Abdulla ağa, 

Mirzə Məhəmməd Fədai və Əli ağa Şıxlinski)

Firidun bəy Qafqazın hər yerini özünə vətən bilir-

di,  hər  yerinə  təfavütsüzcəsinə  məhəbbəti  var  idi. 

Hətta bəzi yerləri, məsəla, Qazaxı doğma yurdu Qa-

rabağdan  artıq  sevərdi…  Hər  halda  burası  inkar 

ediləsi deyil ki, Firudin bəy Qazaxı çox sevərdi, çünki 

Azərbaycanın bir çox şairləri burdan törəmişdi.

Fərhad Ağazadə (Şərqli) (1880-1931) 

görkəmli maarif xadimi

Əgər  Firidun  bəy  Köçərli  kimi  ədəbiyyatşünas-alim,  mahir 

toplayıcı olmasaydı, XVIII-XIX əsrlərdə yaşayıb-yaratmış şairlər 

haqqında  biz  çox  az  məlumata  malik  olardıq.  Təkcə  qazaxlı 

şairlərin  üzə  çıxarılmasında  yox,  eləcə  də  Şirvan,  Qarabağ, 

İrəvan, Şəki, Quba, Gəncə və başqa bölgələrin klassik şairlərinin 

ədəbiyyat tariximizdə yer alması Firidun bəyin əvəzsiz xidməti 

sayəsində olmuşdur. 

Mustafa  ağa  Arif  (1774-1845),  Kazım  ağa  Salik  (1781-1842), 

Şıxlinskilərin, Əbdürrəhman ağa Dilbazinin (1755-1806), Mirzə 

Məhəmməd Fədainin, Mustafa ağa Nasirin (1850-1890), İsgəndər 

ağa  Qiyasbəyovun  (1820-1873),  Mirzə  Nəbi  əfəndi  Qayıbovun 

(1810-1869),  Şahnigar  xanım  Rəncur  Qiyasbəyovanın  (1850-

1890),  Hacı  Rəhim  ağa  Dilbazovun  (1823-1875),  Yəhya  bəy 

Məhəmməd  ağa  oğlu  Qazağinin  (?  –  1841)  Abbasağa  Nazirin 

(1849-1919) barəsində ilk dəfə cəfa çəkib yazan, xalqımıza tanıt-

dıran  Firidun  bəy  Köçərli  olmuşdur.  Demək,  Fərhad Ağazadə 

kimi alim şəxs çox doğru deyir ki, Firidun bəy Qazaxı çox sevərdi.

---