havasını duymaq məharəti çox güclü idi.
Heydər Әliyev həmişə insanlarla təmas yara ‐
dır, onlarla ünsiyyətdə olur, xüsusən də
mətbuat nümayəndələri ilə isti münasibətlər
qururdu. Ölümündən sonra bu böyük insanın
həyatının və işinin geniş kütlələrə məlum ol‐
mayan bəzi məqamları televiziya ekranlarında
açıqlandı. ANS kanalında jurnalistlərlə bağlı
bir maraqlı süjet göstərildi. Heydər Әliyev
Türkiyədə səfərdə olarkən İstanbulda tanın ‐
mış bir siyasi xadimi qəbul etməyə hazır ‐
laşırmış və qonaq üzrlü səbəbdən protokolda
nəzərdə tutulmuş vaxtdan yarım saat gec
gələsi olur. Ekranda həmin məqamı göstə ‐
rirdilər. Prezident qeyd etdi ki, yarım saat nə
edəcəyimi fikirləşdim və kömək
çilərimə
dedim ki, jurnalistləri çağırın, onlarla söh ‐
bətim var. O, jurnalistlərlə siyasət, iqtisadiyyat
və s. məsələlərdən danışmadı, sadəcə, onlarla
zarafat etməyə başladı. Səhərlər işə gəl
‐
məzdən əvvəl nə etdiklərini, nə yediklərini
soruşdu. Çox müxtəlif cavablar verildi və
həddən artıq isti münasibətlər yarandı. Nə
qədər səmimi bir səhnə idi! Bunu ölkə başçısı,
qüdrətli bir insan yaratmışdı! Bu səhnə sanki
prezidentin jurnalistlərlə yox, bir dünya‐
görmüş el ağsaqqalının öz nəvələri ilə meh ‐
riban görüş səhnəsi idi!
Dahi liderlər həm ayrı‐ayrı fərdlərlə, həm
də böyük dinləyicilər qrupu ilə sıx əlaqə yarat‐
maq qabiliyyətinə malik olurlar.
Әtrafdakılarla əlaqə yaratmaq işində əsas
odur ki, hə a ayrı‐ayrı adamlara da müraciət
etməlisiniz. Kifayət qədər inkişaf etmiş elə
liderlər olur ki, onlar yalnız qarşısında böyük
auditoriyanı, yəni həmin məkanda olan insan
toplusunu bütöv görür. Bu cür liderlər min ‐
lərlə insanın qarşısında çıxış edərkən də onla ‐
rın hər birini ayrıca şəxsiyyət kimi görür.
Çoxları geniş auditoriyada çıxışının uğurlu və
ya uğursuz olmasının əsas səbəbini tapa
bilmir. Bunun sirri çox sadədir. Dahi liderlər
minlərlə insanla kütlə kimi danışmağa cəhd
etmirlər. Onlar öz fikirlərini sanki bir adamla
danışmağa cəmləşdirirlər. Bu, insanlarla əlaqə
yaratmağın yeganə yoludur.
Yaxın ətraf qanunu
Hər bir liderin potensialı onunla sıx əla ‐
qədə olan insanlarla təyin olunur. Әgər ətraf ‐
dakılar güclü ruh yüksəkliyinə malik dirlərsə,
onda həmin lider bütün təşkilata güclü təsir
edir. Әgər onlar zəifdirlərsə, lider heç nə edə
bilməz. Bu da yaxın ətraf qanunu ilə əlaqə ‐
dardır.
Təbiətən lider olan və ciddi çalışmalar nəti ‐
cəsində liderlik zirvəsinə ucalanların uğur ‐
larının əsas səbəblərindən biri də onların yaxın
ətraf qanununu nəzərə almalarıdır. Bu baxım ‐
dan ümummilli liderimiz Heydər Әliyevin iş
təcrübəsi çox gözəl nümunədir. О bütün
rəhbərliyi dövründə ən yüksək dövlət vəzi ‐
fələrindən tutmuş kiçik müəssisələrin müdir ‐
lərinə qədər hər bir rəhbər işçinin əsl lider
kimi yetişməsinə, onların ətrafında işgüzar ‐
ların olmasına ciddi tələbkarlıq göstərirdi. Son
on ildə Azərbaycanın xarici siyasətdə, iqti‐
sadiyyatda və s. sahələrdəki uğurları Heydər
Әliyev liderliyi üçün yaxın ətraf qanununun
əsas olmasını şərtləndirən amillərdən, bəlkə
də, ən birincisidir. Məhz yüksək peşəkarlıq və
idarəçilik məharəti ilə təşkil olunmuş yaxın
ətraf, yəni bütün dövlət strukturları, hə a
mərhum prezidentimiz Heydər Әliyevin
ölkədə olmadığı 7 ay ərzində də öz işlərinin
öhdəsindən layiqincə gəldilər, dövlətçiliyi
qoruyub saxladılar, ölkədə sabitliyi və onun
beynəlxalq nüfuzunun daha da artmasını
təmin etdilər, iqtisadiyyatın ritmik işini təşkil
etdilər, ən əsası isə respublikamızda prezident
seçkisinin dünyanın qəbul etdiyi səviyyədə
keçirilməsinə nail oldular. Dövlətin bütün
strukturlarında çalışan liderlərin hamısının
adını sadalamaq mümkün deyil. Və mən heç
kəsi bir‐birindən ayırmadan, sadəcə, qeyd
etmək istəyirəm ki, dünyaşöhrətli lider
Heydər Әliyevin böyük ustalıqla yaratdığı
dövlət mexanizmi öz funksiyasını ona görə
zərgər dəqiqliyi ilə yerinə yetirdi ki, o, yaxın
ətraf qanununun tələblərinə uyğun işləyən
dövlət strukturu yaratmışdır. İndi bu struktur
fəaliyyətini uğurla davam etdirir və burada
Heydər Әliyev liderlik məktəbinin ənənələri
öz rolunu oynamaqdadır.
43
ELM DÜNYASI
/ Elmi‐kütləvi jurnal / 1 (05) 2014
Kim öz kollektivində bu prinsipə riayət
edirsə, o, mütləq uğur qazanacaqdır.
İmkan yarandıqda lider işçilərinin vəzifə ‐
sini yüksəltməklə öz ətrafının qayğısına qal ‐
ma lıdır. Hesab edirəm ki, lider yaxın ətrafını
aşağıdakı insanlarla zənginləşdir məlidir:
1. Hər bir lider öz‐özünü təkmilləşdirməyi
bacarmalıdır. Həmişə yüksək potensiallı
adamları axtarın.
2.
Başqalarını daha yüksək səviyyəyə
qaldıra bilən və təşkilatda (kollektivdə)
mənəvi ruh yüksəkliyi yaradanların
əvəzi olmur. Onlar liderin yaxın ətrafı
üçün həmişə böyük sərvətdir.
3. Başqalarını ucalda bilənlər sizin yaxın
ətrafınız üçün olduqca qiymətli adamlar
ola bilərlər.
4. Öz yaxın ətrafınız üçün elə adamlar
axtarın ki, onlar sizin daha da
yüksəlməyinizə kömək edə bilsinlər.
5. İstənilən lider üçün о adamlar daha
qiymətlidirlər ki, onlar digər liderləri
yüksəltmək imkanına malikdirlər.
Lider yaxın ətrafını yaradarkən çətin ol‐
mayan bir neçə təklifi mütləq nəzərə almalıdır:
1.
Müxtəlif maraqları olan insanlarla
ünsiyyətdə olun. Ünsiyyət dairəsini
kiçik bir qrupla məhdudlaşdırsanız,
həyatınız cansıxıcı və kədərli olar. Yeni
dostlar tapın, yeni təşkilatlara daxil olun,
özünüzün ünsiyyət dairənizi genişlən ‐
dirin. Ünsiyyətdə müxtəliflik həyatı daha
parlaq, dünyagörüşünü daha geniş və
əhatəli edir. Müxtəliflik ağıl üçün yaxşı
pəhrizdir.
2. Çalışın ki, dostlarınız arasında baxışları
ilə sizdən fərqlənənlər də olsun. Müasir
dövrdə dar düşüncəli adamların böyük
gələcəyi ola bilməz. Sizdən fərqli baxış ‐
ları olan insanlarla ünsiyyətdə olun.
3. Xırdaçılıqdan uzaq olanlarla dostluq
edin. Evinizin sahəsi, məişət texni ka nız,
əşyalarınız, yaxud sizdə olmayan pred ‐
metlərlə daha çox maraqlanan, amma
ideyalarınıza məhəl qoymayan adam ‐
larla ünsiyyətin çox şey verib‐vermə ‐
yəcəyi haqda düşünün. Psixoloji ətrafı ‐
nızı neqativliklərdən qoruyun, pozitiv
düşünən, uğurlarınıza sevinən insan‐
larla dostluq edin. Planlarınızın həyata
keçməsində sizə kömək etməyə və sizi
ruhlandırmağa hazır olan dostlar tapın.
Әgər yaxın dostlarınız ara sında xırda ‐
çılıq edən adamlar varsa, siz də tədricən
xırdaçılığa yol verməyə məh kum sunuz.
Yaxın ətrafınıza həmişə diqqət edin. Onu
sizin üçün işləməyə məcbur edin. Yalnız
neqa tiv düşünənlərin sizi məğlubiyyətə istiqa ‐
mətləndirməsinə yol verməyin.
Sizə badalaq vurmaq istəyən paxılların
uğursuzluğunuza sevinməsinə imkan vermə yin.
Yalnız uğur qazanan insanlardan məsləhət
alın. Uğursuz məsləhətçiləri dinləyərək
gələcəyinizi təhlükə altına qoymayın.
Qaynar həyat yaşayın. Yeni adamlarla
görüşün, sizə stimul verən yeni mövzuları on‐
larla müzakirə edin.
Әtrafınızı ağılı zəhərləyən qeybətlərdən
təmizləyin. İnsanlar haqqında danışarkən
ancaq yaxşı danışın.
Həmişə ən yaxşısını götürün. Siz özünüzə
«ikinci növ» həyat arzu etməzsiniz.
Belə bir qayda var: uğur başqa adamların
köməyi olmadan qazanılmaz. Buna riayət
etmədən uğur qazanmaq mümkün deyil.
Şöbə müdiri onun tapşırıqlarını yerinə yeti ‐
rən əməkdaşlardan asılıdır. Әgər tapşırıqlar
yerinə yetirilmirsə, firmanın rəhbəri əmək
‐
daşları yox, rəhbəri işdən azad edir.
Fakültənin dekanı birbaşa tədris proqra ‐
mını həyata keçirən müəllimlərdən və müha ‐
zirəçidən asılıdır.
Siyasətçi seçicilərdən, yazıçı oxuculardan,
satıcı alıcılardan asılıdır. Әgər heç kim
satıcının malını almırsa, o, əbəs yerə çalışır.
Tarixdə elə zamanlar olub ki, kimsə
hakimiyyəti zorla alıb və zorla (və ya güc
qorxusu ilə) saxlayıb. Həmin dövrlərdə insan‐
lara ya «lider»lə əməkdaşlığa getmək, ya da,
sözün əsl mənasında, başını risk altında qoy‐
maq qalırdı.
44
ELM DÜNYASI
/ Elmi‐kütləvi jurnal / 1 (05) 2014