İnam yaratma baxımından
da Heydər
Әliyev liderliyi ən gözəl nümunə ola bilər.
Azərbaycana rəhbərlik etdiyi dövrdə o,
həmişə xalqının inamına arxalandı, bu qarşı ‐
lıqlı inam ona və ölkəsinə uğur qazandırdı.
Dünyanın ən nüfuzlu liderləri həmişə Heydər
Әliyev şəxsiyyətinin səmimiliyinə inanırdı və
bu inam ölkəmizi bir çox fəlakətlərdən xilas
etdi.
Heydər Әliyev hər zaman öz sözünün
ağası idi və verdiyi vədi heç vaxt unutmurdu.
Әn sadə insana da, nüfuzlu liderlərə də dediyi
sözə sadiq qalırdı. Məhz sözünə bütövlük,
sözlə işinin yüz faiz eyniliyi həm xalqın, həm
də dünya liderlərinin ona inamının əsasında
dururdu. Kim lider olmaq və həmişə uğur
qazanmaq istəyirsə, məhz belə etməlidir. Bu,
çətin olsa da, şərəflidir və liderə həmişə uğur
gətirir.
Qələbə qanunu
Liderlər həmişə komandalarının qalib
gəlməsi üçün yol tapırlar.
Liderləri qalib edən nədir? Elə bir konkret
keyfiyyəti ayırmaq çətindir ki, o, qalibi
məğlubdan fərqləndirsin. Liderlik ətrafında
yaranan situasiyalar müxtəlif olur. Hər bir
böhran liderə meydan oxuyur. Amma qalib
gələn liderlərə məğlubiyyətlə barışmamaq
qabiliyyəti xasdır. Onlar üçün qalibiyyətin al‐
ternativi yoxdur, odur ki, qələbə yolunu
əvvəlcədən düşünür və əllərində olan bütün
ehtiyatlardan istifadə edərək bu yolla gedirlər.
Böhran vəziyyəti liderlərdə ən yaxşı və ən
pis cəhətləri üzə çıxarır.
Təzyiq artdıqda dahi liderlər özlərini daha
yaxşı nümayiş etdirirlər. Onlarda ən yaxşı nə
varsa üzə çıxır və onların xeyrinə işləyir.
Ölkəmizin və bütövlükdə türk dünyasının
əvəzolunmaz lideri Heydər Әliyev şəxsiy
‐
yətində də qələbə qanunu özünün ən yüksək
ifadəsini tapmışdır. Heydər Әliyevin bütün
həyatı sonu qələbələrlə qurtaran mübari
‐
zələrlə doludur. O, hələ gənclik illərində ailə
qurarkən Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin
ciddi təzyiqlərinə baxmayaraq, öz sevgisinə
sadiq qaldı, bütün əzablara dözdü və qalib
gəldi. Azərbaycana rəhbərlik etdiyi illərdə,
Moskvada, SSRİ rəhbərliyində işlədiyi dövrdə,
1991–1993‐cü illərdə Naxçıvanda, 1993–2003‐cü
illərdə yenidən Azərbaycana başçılıq etdiyi za‐
manlarda ən çətin, həlli mümkün olmayan
problemləri aradan qaldıra bildi, ən ağır za‐
manlarda xalqı bir yumruq kimi birləşdirib
mübarizəyə qaldırdı və bütün hallarda qarşıya
qoyduğu məqsədə çatdı, qələbə qazandı. Bir
məqamı xüsusi qeyd etmək istəyirəm. Keçmiş
SSRİ tarixində Siyasi Büronun üzvlüyündən
uzaqlaşdırılanlar içərisində Heydər Әliyev is‐
tisna olmaqla, başqalarının sonu çox faciəli
olmuşdur. 1987‐ci ildə Qorbaçov Heydər
Әliyevi özü üçün ən təhlükəli rəqib hesab
edirdi. Dünyanın siyasi analitikləri artıq belə
bir yekdil fikirdədirlər ki, Qorbaçovun öz
komandası yox idi və o, mafiyanın əlində
oyuncağa çevrilmişdi. Qorbaçov özünün ən
güclü siyasi rəqibi kimi Heydər Әliyevi SSRİ
rəhbərliyindən kənarlaşdırmağa müvəffəq
olsa da, əvvəlki siyasi xadimlərdən fərqli
olaraq onu sındıra bilmədi. Heydər Әliyev,
hə a bütün təzyiqlərə baxmayaraq, Moskvada
yaşamaqda davam etdi, mübarizə apardı və
dünyanın siyasi səhnəsinə yenidən, daha
böyük güc ilə qayıtdı, Azərbaycanı dağılmış
SSRİ‐nin xarabalıqları altından çıxararaq
bugünkü vəziyyətə gətirib çıxardı.
Şlezinqerin təbirincə desək, əgər Heydər
Әliyev Azərbaycan rəhbərliyində olmasaydı,
bu gün Azərbaycan indiki kimi görünməzdi.
Yüksək beynəlxalq nüfuza, inkişaf etməkdə
olan sənayeyə, qüdrətli orduya, xoşbəxt
gələcəyə malik Azərbaycan Heydər Әliyev
liderliyinin qələbəsinin məhsuludur. Bu
qələbənin əsl qiyməti hələ uzun illər sonra
bəlli olacaqdır. Heydər Әliyev mənfur
ermənilərin antitürk, antiazərbaycan təbliğat
maşınına qalib gəldi, onu susmaq səviyyəsinə
qədər alçaltdı. O, dünyanın Zaqafqaziya ilə
bağlı siyasətinin dəyişməsi sahəsində müba ‐
rizədə də qalib gəldi.
47
ELM DÜNYASI
/ Elmi‐kütləvi jurnal / 1 (05) 2014
Güclü həmlə qanunu
Hər bir lider öz təşkilatının fəaliyyətində
dəyişikliklər etmək məcburiyyəti ilə qarşılaşır.
Burada açar irəliyə hərəkətə impulsdur ki,
Con Maksvell bunu «güclü həmlə» adlandır ‐
mışdır.
Ümummilli liderimiz Heydər Әliyevin
liderliyində güclü həmlə qanunu özünü
olduqca gözəl əks etdirirdi. Onun üçün əlçat ‐
maz, icraolunmaz, mümkün olmayan heç nə
yox idi. Çünki onda olduqca güclü səbir,
dözümlülük və cəhd var idi. O, qarşısına
qoyduğu məqsədə çatacağını əvvəlcədən
planlaşdırırdı və onun həlli üçün bütün ehti ‐
yat
lardan istifadə edirdi. Oxucular «Әsrin
müqaviləsi» bağlanan dövrü yaxşı xatırla
‐
yırlar. Xəzərin statusu ətrafında bu gün də
səngiməyən mübahisə gedirdi. İran və Rusiya
Azərbaycan ərazisində beynəlxalq qurumun
neft çıxarmasına heç cür razı ola bilmirdi.
Türkmənistan da bu işdə Azərbaycana əks
mövqedə idi. Cəbhədə vəziyyət ağır olaraq
qalırdı. Beynəlxalq aləmdə Azərbaycanın
mövqeyi xoşagələn deyildi. Məhz belə bir
çətin dövrdə Heydər Әliyev liderliyinin güclü
həmlə qanunu öz işini gördü. O, dünyanın ən
nüfuzlu neft şirkətlərini Bakıya dəvət etdi və
1994‐cü il sentyabrın 20‐də «Әsrin müqa viləsi»
imzalandı. Bu, çoxlarının inanmadığı, müm ‐
künsüz saydığı bir qələbə idi.
Bakı–Tbilisi–Ceyhan neft kəmərinin çəki ‐
lişi ideyasının irəli sürülməsi və müqavilənin
bağlanmasına qədərki dövr də ciddi təzyiqlər
və mübarizələr dövrü idi. Rusiya razı ola
bilmirdi ki, Şimal kəmərinə alternativ kəmər
tikilsin və onun marşrutu Rusiyanın nəzarəti
olmayan Gürcüstan və Türkiyənin ərazisin ‐
dən keçsin. Bu kəmərin çəkilişi üçün sazişin
imzalanmasına hər vəchlə mane olurdu. Hə a
Gürcüstanda adamları aldadaraq ekoloji
təhlükəsizlik adı altında onları kəmərin çəkil ‐
məsinə dair kontraktın bağlanmasına mane
olmağa çağırırdılar. Bu sahədə ermə nilərin
xaricdəki havadarları da antiazərbaycan təbli ‐
ğatı aparırdılar. Amma Heydər Әliyev həmi ‐
şəki kimi öz qarşısına qoyduğu məqsədə
çatmaqda israrlı idi. Heç nə, heç kim onu bu
yoldan döndərə bilməzdi. O, özünəməxsus
səbir, dözümlülük və inadla bütün maneələri
addım‐addım aradan qaldırdı və Bakı–Tbilisi–
Ceyhan kəmərinin çəkilişinə dair saziş
imzalandı. Heydər Әliyev liderliyində güclü
həmlə qanununun çox yüksək təsiri olduğunu
təsdiq edən fakt odur ki, Beynəlxalq
Әməliyyat Şirkəti artıq 1998‐ci ildən «Әsrin
müqaviləsi»nə uyğun olaraq Xəzərdən neft
çıxarmağa başlayıb və hasilat ildən‐ilə artır,
2005‐ci ildə isə illik nəql gücü 50 milyon ton
olan Bakı–Tbilisi–Ceyhan neft kəməri istifa ‐
dəyə verildi. Bu gün 5 Xəzəryanı dövlət dən
üçünün – Rusiya, Qazaxıstan və Azərbay canın
Xəzərin statusuna dair ikitərəfli razılıq müqa ‐
viləsi bağlamaları və eyni mövqedən çıxış
etmələri, İran və Türkmənistanın əvvəlki sərt
mövqelərindən geri çəkilmələri məhz güclü
həmlə qanununun təsiri ilə atılmış ciddi və
uzaqgörən addımlar sayəsində mümkün
olmuşdur. Ümummilli liderimiz Heydər
Әliye
vin Beynəlxalq Әməliyyat Şirkətinin
Çıraq yatağından ilk dəfə neft çıxan gün ilk
nefti çox böyük sevinclə üzünə sürtməsini
bütün dünyanın aparıcı televiziya kanalları
göstərdi. О gün dünyanın Heydər Әliyev zirvə ‐
sini olduğu kimi tanıdığı gün idi.
Prioritetlik qanunu
Liderlər başa düşürlər ki, aktiv fəaliyyət
heç də mütləq məqsədə çatmaq demək deyil.
Lider kimi öz vaxtınızın əsasını daha güclü
olduğunuz sahədə fəaliyyətə sərf etməlisiniz.
Әgər rəhbərlik etdiyiniz komandanın üzvlə ‐
rindən kimsə hər hansı bir işi sizə nisbətən
80% səmərə ilə icra edə bilərsə, о işi həmin
əməkdaşa həvalə edin.
İstənilən liderin həyatını dərindən təhlil
edin və görəcəksiniz ki, o, vaxtaşırı öz prio ‐
ritetlər sistemini hərəkətə gətirir. Qeyd etmək
lazımdır ki, hər bir liderin həyatının bir neçə
əsas məqsədi, prioritet istiqamətləri olur və
lider özünün bütün gücünü həmin prioritet
məqsədlərin həllinə yönəldir.
Әn yaxşı liderlər çalışırlar ki, onların hər
bir fəaliyyəti eyni vaxtda bir çox prioritetləri
təmin etsin.
48
ELM DÜNYASI
/ Elmi‐kütləvi jurnal / 1 (05) 2014