Amma bu gün yadınızda saxlayın ki, sizi
ya könüllü müdafiə edəcəklər, ya da heç
müdafiə etməyəcəklər.
Lindon Conson ABŞ‐ın prezidenti olmaz‐
dan çox əvvəl, hələ təzə‐təzə inandırmaq
məharətinə yiyələndiyi dövrdə on uğur
qaydası işləyib hazırladı. Hə a təsadüfi
müşahidəçilərə də bəlli idi ki, o bu qaydalara
həmişə və hər yerdə riayət edir. Bu qaydalar
aşağıdakılardır:
1. Adları yadda saxlamağı öyrənin. Bunu
bacarmamağınız onu göstərir ki, sizin
mara ğınız tam səmimi deyil.
2. Təmasda olan insanlarda gərginlik
yaratmamaq üçün xoşagələn insan
olun. İşlənmiş və köhnəlmiş çəkmə və
ya köhnə şlyapa kimi rahat olun.
3. Sakit olmağa çalışın, onda heç nə sizi
özünüzdən çıxarmaz.
4. Laqeyd olmayın. Ehtiyatlı olun ki,
özünüzü hər şeyi bilən şəxs kimi
göstərmək istəyinizi hiss etməsinlər.
5. Adamlar üçün maraqlı olun ki, onlar
sizinlə təmasda nəsə qiymətli bir şey
görsünlər.
6. Özünüzü öyrənin ki, şəxsi «tikan ları ‐
nızdan», о cümlədən varlığını hiss
etmədiklərinizdən də azad olasınız.
7. Çalışın ki, bütün anlaşılmazlıqları və
inciklikləri aradan qaldırasınız. Bütün
inciklikləri unudun.
8. Adamlara yaxşı münasibəti praktikada
göstərin.
9. Kiminsə uğurunu təbrik etmək üçün
həmişə söz tapın, kim ki, kədərlənib və
ya ümidsizdirsə, onlara rəğbət gös
‐
tərin.
10. İnsanlarda mənəvi gücü möhkəmlədin
və onlar sizi sevəcəklər.
İnsanlara sevgi aşılayan bu sadə və
olduqca təsiredici on qaydaya riayət edən Lin‐
don Conson seçicilərin və konqres üzvlərinin
müdafiəsini qazandı və ABŞ‐ın prezidenti
oldu.
Sənayedə, incəsənətdə, elmdə və ya
siyasətdə uğur zirvəsində insanpərvər, xeyir ‐
xah, mehriban insanlar olur. Bir fakta diqqət
yetirin ki, yüz faiz pis və yüz faiz yaxşı adam
yoxdur. Ümumiyyətlə, həyatda ideal insan
mövcud deyil.
Diqqət etsəniz, görərsiniz ki, bu qay‐
dalarda haqq‐hesab çəkmək fəlsəfəsi yoxdur.
Әgər öz düşüncələrimizə nəzarət etməsək,
onda yaxın ətrafımızdakı insanların hər
birində elə qəbahətlər «görərik» ki, bu da
bizdə onlara qarşı qərəzçilik oyadar. Әksinə,
əgər düşüncələrimizə nəzarət etsək və hər
kəsə insani münasibət bəsləsək, elə həmin
adamlarda çox müsbət keyfiyyətlər görərik.
Təkrar istehsal qanunu
Liderlər yetişdirmək üçün lider lazımdır.
Con Maksvell liderlik haqqında semi nar ‐
ların birində dinləyicilərdən nə üçün lider
olmaq istədiklərini soruşmuşdu. Bu sorğunun
nəticəsi belə olmuşdur:
Onlar necə lider olmuşlar?
Böhranlar nəticəsində – 5%
Təbii potensial ilə – 10%
Digər liderlərin təsiri ilə – 85%
Bu sorğusuz da məlumdur ki, az sayda in‐
sanlar kollektivdəki böhranlardan çıxmaq
üçün nəsə etmək məcburiyyətində qalır və
lider lik funksiyasını öz üzərlərinə götürməli
olurlar. Digər bir az qrup dünyaya güclü lider ‐
lik potensialı və instinktlə gəlir. Belələri özləri
özlərinə yol açır və liderlik zirvəsinə ucalırlar.
Amma əksər insanlar tanınmış lider lərin təsiri
ilə liderlik qazanırlar. Bu, təkrar istehsal qa‐
nununa uyğun olaraq baş verir, yəni lider
yetişdirmək üçün lider lazımdır.
Dahi və müdrik Heydər Әliyev yüksək
lider lik potensialı ilə dünyaya gələn və daha
çox liderlər yetişdirən dünya miqyaslı lider idi.
Tam inam qanunu
İnsanları əvvəlcə liderin özü, sonra ideyası
cəlb edir.
Lideri onun xidmət etdiyi işdən ayırmaq
mümkün deyil. Siz nə qədər cəhd etsəniz də
bunu bacarmazsınız. Gəlin, insanların müx ‐
təlif şəraitlərdə liderə və onun ideyasına necə
reaksiya verdiyini izləyək.
45
ELM DÜNYASI
/ Elmi‐kütləvi jurnal / 1 (05) 2014
LİDER+İDEYA = NӘTİCӘ
İnanmır İnanmır Başqa liderə müraciət edir
İnanmır İnanır Başqa liderə müra ciət edir
İnanır İnanmır Başqa ideyaya müra ciət edir
İnanır İnanır Başqa ideyaya müraciət edir
Lider və ya onun ideyası xoşa gəlmədikdə
insanlar başqa lider axtarırlar.
Lider və onun ideyası xoşa gəlmədikdə
insanların reaksiyasını başa düşmək asandır.
Onlar həmin liderdən uzaqlaşırlar.
Ardıcıllara liderin özü yox, ideyası xoş
gəldikdə, onlar yenə də başqa lider axtarırlar.
Ardıcıllara liderin ideyası yox, özü xoş
gəldikdə onlar ideyanı dəyişirlər.
Әgər ardıcıllar liderə inanıblarsa, hə a
onun ideyasını bəyənməsələr də, ardınca
getməkdə davam edəcəklər.
Ardıcıllar liderlərin ideyası ilə razılaş
‐
madıqda onlar bu məsələyə müxtəlif formada
yanaşırlar. Bəzən çalışırlar ki, lideri öz
fikirlərini dəyişdirməyə inandırsınlar. Bəzən də,
əksinə, öz baxışlarından imtina edərək liderin
söylədiyi ideyanı qəbul edirlər. Belə də olur ki,
tərəflər kompromisə gəlirlər. Nə qədər ki, in‐
sanlar liderlərinə inanırlar, birmənalı olaraq
ondan imtina etmir və onun ardınca getməkdə
davam edirlər.
İnamsızlıq əksər hallarda ünsiyyət zamanı
bir‐birini başa düşməməkdən və ya ümumi
məlumat çatışmazlığından yaranır. Sirlərin
normaya çevrildiyi, rəhbərin iş şəraiti və
tabelikdə olanların güzəranı ilə bağlı məlu ‐
matları onlarla bölüşmədiyi hallarda heç vaxt
inam yaranmır.
Yaxşı lider heç vaxt yalan danışmır. Həqiqi
lider sözlərlə oynamır. Bir dəfə Avraam
Linkolna belə bir sual verirlər: «Әgər atın
quyruğu ayaq adlandırılsa, onun neçə ayağı
olar?» Linkoln isə sualı belə cavablandırır:
«Dörd – ona görə ki, necə adlandırsan da,
quyruq quyruq olaraq qalacaqdır».
Lider о vaxt uğur qazanır ki, ardıcıllarının
işləri ilə ürəkdən maraqlanır və onları diqqətlə
dinləməklə bunu nümayiş etdirir. Lider qulaq
asmağı bacarmalıdır.
Güclü liderlər təkcə öz təşkilatlarında yox,
onları əhatə edən dünya ilə də inamlı
münasibətlər qurmağa çalışırlar.
Bütün qeyd olunan hallarda tabeçilikdə
olanlara liderlər nümunə göstərirlər.
Həmkarları, tabeliyində olanlar, müəssisə ‐
nin aksionerləri həmişə liderin səmimiliyini
yoxlayır, onun sözündə və işində yalan olub‐
olmadığına diqqət edirlər. Yalnız səmimi
liderə inanırlar.
Qeyd etmək lazımdır ki, bu cəhətdən siyasi
liderlər və dövlət rəhbərləri daha böyük lider‐
lik məharətinə malik olmalıdırlar. Belə ki,
dövlətin başçısı həm öz xalqının, həm də dün ‐
yanın aparıcı liderlərinin inamını qazan
‐
malıdır. Belə olmadıqda lider nüfuzdan düşür,
xalq onu müdafiə etməkdən, onun ardınca
getməkdən, ideyalarını həyata keçirməkdən
imtina edir. Dünyamiqyaslı liderlərin inamını
qazanmadıqda isə ölkənin inkişafı üçün lazım
olan əməkdaşlıq qeyri‐mümkün olur, ölkənin
idxal‐ixrac fəaliyyəti, bütövlükdə iqtisadi,
hərbi və siyasi əməkdaşlıq yaranmır.
46
ELM DÜNYASI
/ Elmi‐kütləvi jurnal / 1 (05) 2014
Con Maksvell