Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси
Yüklə 2,81 Kb. Pdf görüntüsü
|
Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси Heç k əs öz ayranına turş deməz, bir gül ilə bahar olmaz, adam adama g ərəkdir, bəy verən atın dişinə baxmazlar, qonşuya ümid olan şamsız yatar, göz görməz üz utanmaz, nisiy ə girməz kisəyə, bir tikəni bilməyən min tikəni də bilməz. Rüşdiyyənin bu kitabının, xalqımızın milli inkişafı və öz Ana dilind ə oxuyub yazmağı sahəsində böyük tarixi rolu ol- muşdur. T əbriz, Məhəmmədli Abbas (1946- cı il, № 3, səhifə 30,31,32) ŞAİRLƏRİMİZİN HAQQINDA BƏZİ QEYDLƏR Ümim ən Şərqdə, xüsusən müsəlman Şərqində dinlərdən əsrlərdən bəri məhkum bir vəziyyətdə yaşamalarına baxmaya- raq, Az ərbaycan dinləri öz fövqaladə bacarıq və istedadları ilə parlayıb tarixə bir çox görkəmli üləmalar vermişlər. Qadın əsa- r ətinin ən şiddətli zamanlarında kişilərlə çiyin-çiyinə getməyə c əsarət edən və özlərində yüksək mənəvi qüvvə duyan bu adam ları biz bu gün böyük bir iftixar hissi ilə yad edirik. Çünki qa dınlar ancaq özləri kişilərlə bərabərliyə çatmaqla kifay ətlənməyib azad fikirlərin carçısı olmuşlar. Onlar öz işləri v ə sözləri ilə Azərbaycan qadınlığının hiss və fikirlərini ifadə etm əyə çalışmışlar. Keçmiş zamanlarda siyasət, dövlət elm sahəsində adlı- sanlı qadınlarımız olduğu kimi ədəbiyyat və sənət aləmində də ol muşdur. Şeir sahəsində Nizami, Füzuli, Sahib, Vaqif ilə 64 Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси yanaşı olaraq Məhsəti, Heyran xanım, Aşıq Pəri, və Natəvan kimi par laq şairələrimiz vardır. Maraqlı orasıdır ki, şairələrin h ər biri öz vaxtında müəyyən qədər ədibi, dövrü, məclisi və ya bir neç ə məclisi öz təsirləri altına alıb fikirlərə qəlblərə nüfuz ed ə bilmişdilər. M əhsəti xanım səkkiz yüz il bundan əqdəm (əvvəl-P.M.) G əncədə yaşamış, XII əsrdə yetişmiş böyük Şirvan və Gəncə şairlərinin müasiri olmuşdur. Yoxsul bir ailədən çıxsa da öz is- tedadı, açıq fikri və təmizliyi ilə yüksək cəmiyyətin, ədəbiyyat v ə sənət adamlarının, hətta sarayın diqqətini cəlb etmişdir. M əhsəti fövqaladə bir təbi şeirə malik olmaqla bərabər, həm də göz əl bir musiqişünas idi. Bunlardan daha artıq, Məhsəti azad fikirli bir qadın idi; o azad yaşamağı sevir, heç bir qeyd və əsarət qəbul etmək istəmirdi. O həyatın şirinliyini anlayır, ömrün qısalılığını başa düşür, bir insan hissi və qəlbi ilə, həqiqi bir insan kimi dol ğun və tam bir həyatla yaşamağa can atırdı. Özünün bir daş deyil, bir insan olduğunu xatırlamağa məcbur olurdu. O S əraf oğlunun aşiqiyəm mən, eyn, şin və qafa vurğunam qəlbən: İnsanam axır sin, nun, qaf deyiləm, nə istər o süzgün baxışlı məndən?! (Şeirdə eşq və daş sözlərindəki hərflər nəzərdə tutulur- P.M.) Bu dünyanı fani hesab edən zehninin əksinə olaraq dün- yanın nemətlərindən istifadə etməyi təbliğ edən Məhsəti xanı- mın öz rübailərində Ömər Xəyyama meyl etməsi heç də t əsadüfi deyildir. O, həyatın mənasını onun maddi varlığında görürdü. İnsanın ağlını, hissini tərənnüm edir. Həyatın dayanmadan d əyişib təkamül etməsindən danışırdı. O, dünyanı bir m əbədə, insanları isə bir abidə döndərmək istəmir, insanın fikrini v ə hissini zəncirləmir, arzu və həvəsə duzaq vurmurdu. O, şəxsiyyət azadlığını tərənnüm edərkən, həqiqəti açıq 65 Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси dem əkdən çəkinmirdi. Ali məqamaların və hakimiyyət sahibl ərinin yadına salırdı ki: Bu dünya bir qızıl kuzəyə bənzər, Suyu gah şirindir, gah da ki, zəhər; Çox da öyünm ə ki, uzundur ömrün, Əcəl köhlənində hazırdır yəhər. Açıq fikirli Məhsətinin pərəstişkarları olduğu kimi bəd- xah ları da çox idi. Bəziləri onu dinsiz hesab edib təhqir edirdil ər. Məhsətinin gəzib dolaşdığı yeri “Xarabat” adlandırıb eşq-işrət düşkünü kimi qələmə verməyə çalışırdılar. Möhtərəm ədib Məhəmməd Səid Ordubadinin yazdığına görə “Xarabat” q ədim Gəncədə şairlərin, müğənnilərin və başqa incəsənət adamlarının yaşadığı məhəllənin adı imiş. Sonralar şeir və s ənət düşmənləri “Xarabat” sözünün pis mənada işlətmiş olsalar da, Şərq ədəbiyyatında “Xarabat” – açıq fikirli, azad düşüncəli adamların tutduğu bir yol kimi qəbul edilmişdir. M əhsəti özü bu barədə bir rübaidə deyir: Ey, m əzaz yolu ilə bura sən gəlmə! Xarabata bir iş görmədən gəlmə! Başından keçənin yoludur bu yol, Bu yolda can qurban verm ədən gəlmə! M əhsəti azadlıq və insaniyyət yolunda can qurban edən Az ərbaycan qadınlarından idi. O, Gəncənin ən görkəmli şairləri il ə deyişmiş, ürəkdən qopan səmimi və mənalı rübailəri ilə q əlbləri təsxir etmişdir. M.S.Ordubadi yazır ki, Məhsətinin rübail əri meydana çıxdıqdan sonra bir neçə müddət Gəncə şairləri (Əmir Əhməd, Mir Osman və başqaları) qəzəl və q əsidəni buraxıb rübayat yazmağa başlamışdılar. Onun parlaq 66 Yüklə 2,81 Kb. Dostları ilə paylaş:
|