Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси
Yüklə 2,81 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yusif Şirvan (1946- cı il, № 6, səhifə 22, 23). 100
- AZƏRBAYCANIN BÖYÜK MEMARI
Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси Nümayişqahda ikinci mükafat alan müəlliflərdən biri də r əssam Sədqiyanidir. Onun əsərləri içərisində “Cunalı qadın”- v ə “Natirmort” xüsusilə maraqlı və zəngindir. “Natirmort” mövzusu T əbriz rəssamları üçün təzədir. Nü- mayişqahda belə əsərlər az deyildir. Lakin bunların çoxunda Avropa r əssamlarının təsiri açıq hiss olunur.Sadiqinin əsəri isə bel ə təsirlərdən azaddır. Nümayişqahda bunlarla birlikdə Yusif Fərahın, Həkimya- nın, Fəthi Ordubadinin, Markaryanın və başqalarının da bir sıra əsərləri vardır. T əbriz sənaye nəfisə məktəbinin rəhbər və müəllimlərin- d ən olan Bətul xanım Muzezadə (Gəncəyi)nin bacarıqlı tələbə- l ərindən olan xanım Taci Rəhimi nümayişqahda iyirmiyə qədər iş nümunəsini nümayiş etdirmişdir. Bunlar ipək parçalar üzə- rind ə çox zərif işlənən pərdə, örtük, şirmayı və sairənin köməyi il ə yaradılan “Leylək”, “Qırmızı papaqlı qız” və sairə nəzəri özün ə cəlb edən əsərlərdir. Rza Gəncinin ipək parçalar üz ərində işləmiş olduğu əsərlər daha maraqlıdır. “İki pişik”, “Uşaq və pişik balası”, “Meyvələr”, “Lalə dəstəsi” və sair mövzulu işləmələr, yüksək bacarıq tələb edən məhsullardır. Sovet m ədəniyyət evinin təşəbbüsü ilə təşkil edilən nüma yişqah göstərdi ki, İran Azərbaycanı başqa sahələrdə olduğu kimi rəssamlıq və nəqqaşlıq sahəsində zəngin irsə və çox göz əl ustalara malikdir. Bu ustalar daha yaxşı əsərlər yaratmaq v ə bununla da dünya səhnəsinə çıxmaq üçün böyük imkanlara malik olmuşdur. Yusif Şirvan (1946- cı il, № 6, səhifə 22, 23). 100 Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси AZƏRBAYCANIN BÖYÜK MEMARI Az ərbaycanda orta əsrdə yaşayan və yaradan memarların iç ərisində ən görkəmlisi, Əcəmi Əbu Bəkr oğlu Naxçıvanidir. XII Az ərbaycan ədəbiyyatı və sənaye nəfisəsinin qızıl dövrüdür. Memar Əcəminin də həyat və fəaliyyəti həmin dövrə t əsadüf edir. Yazılı mənbələrdə onun haqqında bir məlumat yox dur. Əcəminin həyat və yaradıcılığı haqqındakı bildiyimiz m əlumatın hamısı, onun öz əsərləri üzərində aparılan tədqiqat- dan v ə ayrı-ayrı kütlələrin elmi izahından alınmışdır. Əcəminin əməli olan iki əsəri, bu gün belə demək olar ki, olduğu kimi qalmaqdadır. Bu abidələr Naxçıvan şəhərində yer- l əşən, xalq arasında Atababa və Atabəy günbəzləri adı ilə m əlum olan Yusif İbn Qətirin və Möminə Xatunun türbələridir. Atababa, Yusif İbn Qətirin türbəsini naxışlarla örtülmüş- dür. Bu türb ədə hələ naxışlar bir rəngli olub, kaşı işlədilməmiş- dir. Abid ə, ümumi quruluşunun sadəliyinə baxmayaraq, çox yüks ək bir sənət əsəri təsiri bağışlayır. Əcəminin bizə bəlli olan digər əsəri Möminə Xatunun türb əsidir ki, bu, memarın şah əsəri hesab edilə bilər. Öz ümumi quruluşu ilə Yusif İbn Qətirin türbəsinə bənzəyən Mömin ə Xatunun türbəsi daha yüksək bir memarlıq əsəri olub haşiyələrinin zənginliyi və onların tərtibinə sərf edilən məharət n əinki Azərbaycan memarlığının, bəlkə bütün yaxın Şərq memarlığının ən gözəl abidələrindən hesab edilə bilər. Türb ənin üzərindəki kufi xəttilə yazılmış kitabədən, onun hicri 582-ci ild ə, yəni miladi 1186-cı ildə tikildiyi bəllidir. Bu abid ənin üzərində də “Əməli Əcəmi İbn Əbu Bəkr Əla Bənai Əla Naxçıvani” sözləri yazılmışdır. Bu tarixdən göründüyü kimi Əcəminin birinci əsəri olan Yusif İbn Qətirin türbəsi ilə ikinci əsəri olan Möminə Xatun türbəsinin tikilməsi arasında iyirmi beş illik bir müddət keçmişdir. Bu iki tarix bizə 101 Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси Əcəminin həyatı haqqında bəzi mülahizələr yürütməyə imkan verir. Əgər Yusif İbn Qətirin türbəsi tamamilə öz yaradıcılıq simasını qazanmış 35-40 yaşlı bir memarın əsəri olaraq qəbul edilirs ə, o zaman Əcəminin XII əsrin iyirminci illərində anadan olması haqqında tam qətiyyətlə hökm vermək olar. Beləliklə, Az ərbaycanın böyük memarı, Əcəmi Azərbaycanın böyük şairi Nizami il ə bir dövrdə yaşamış və yaratmışdır. Əcəminin üçüncü bir əsəri çox təəssüf ki, zamanəməzə q ədər qala bilməmişdir. Onun indi dağılmış bu əsəri keçən əsrdə nəşr edilmiş şəkillərdən bizə məlumdur. Həmin bu abidə Mömin ə Xatun türbəsinin yaxınlığında tikilmiş biri digəri ilə bab (qapı-P.M.) vasitəsilə birləşmiş olan bir cüt minarədən ibar ət imiş. Görünür ki, türbə və minarələr böyük binalar m əcmuəsinə daxil imişlər. Ehtimal ki, bu böyük binalar m əcmuəsinə Cümə məscidi də daxil imiş. Belə böyük əhəmiyyəti olan binaların Əcəmiyə tapşırılması, o dövrdə onun böyük hörm ət qazanmış bir memar olduğuna əlavə bir dəlildir. Az ərbaycanın memarlıq irsinin tədqiqi göstərir ki, bir sıra naxçıvanlı memarlar öz vətənlərindən kənara, xüsusi dövlət binaları tikməyə dəvət edilmişlər. Bel əliklə, Azərbaycan memarlığında Naxçıvan məktəbin- d ən bəhs etmək imkanı əldə edilmişdir. Əcəmi Əbu Bəkr oğlu haq qlı olaraq bu memarlıq məktəbinin başçısı hesab edilə bilər. Memar E.Salamzad ə (1946- cı il, № 6, səhifə 24). VƏTƏN SEVGİSİ Ey ed ən bu əsrdə qəlbimi səd parə Vətən, Var ümidim ki ola d ərdinə bir çarə Vətən. 102 Yüklə 2,81 Kb. Dostları ilə paylaş:
|