Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
38 İnfarkt miakardo onu uzaqlarda vursa da. İstanbulda Boğaziçində, Çinaraltında, Bursada Nazimi xatırlaması təbiidir, amma Bakıda, xəstəxanada, azarlı, ağrılı, əzablı günlərində də ürəyində, yuxularında, şüur dumanlarında Nazimlə danışırmış. "Qarşı yalı məmləkət"də – Bolqarıstanda yazdığı şerində də Nazimlə bağlı sətirlər var.
–Niyə çağırmasın? – deyə atamdan soruşuram. –Necə niyə? –təəccüblənir, mənim başa düşmədiyimə təəccüblənir. – Axı Nazim ölüb. İndi hara çağıra bilər Məməti, o dunyaya? Bu qədər aydın ifadə olunmuş fikir, bilmirəm niyə mənə ilk dəfədən çatmayıb.
1962-64-cü illərdə Moskvada təhsil alanda atam məni bir neçə Bakı qəzetinə abunə yazdırmışdı. Hər həftə "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzeti gəlirdi və hər həftə qəzetin səhifələrində atam haqqında yazılar oxuyurdum. Qəzetin 13 yanvar 1963-cü il nömrəsində Lenin mükafatına 39 təqdim olunan əsərlərin siyahısı dərc olunmuşdu. Bu əsərlər sırasında atamın "Qəlbimdə bahar" kitabı da vardı. Qəzet bu kitabın mükafata təqdim olunması münasibətilə formal müsbət rəyi ifadə edən məqalə çap etmişdi, amma məqalə bu sözlərlə qurtarırdı: "Pəncərəmə düşən işıq", "İki tarix" şerlərinin sonluğu zəifdir. "Quzu", "Mahnı dərsi", "Qaz" şerlərində yürüdülən fikir müəyyən dərəcədə dumanlıdır. "Ağ fil" şerinin ideyası orijinal deyildir, "Bakı", "Ana, dərdin nədir?" şerləri lakonizmdən uzaqdır, ritorik xarakterdədir və s. Şair bəzən prozaik ifadələrdən həddindən çox istifadə edir ki, bu da sətri tərcümə təsiri bağışlayır. Ayrı-ayrı nöqsanlarına baxmayaraq "Rəsul Rzanın "Qəlbimdə, bahar" şer kitabı maraqla qarşılanır". (19 yanvar, 1963) Qəzetin elə həmin nömrəsində dərc edilmiş başqa bir məqalədə belə abzas var:
Ölkənin ən yüksək mükafatına təqdim olunmuş kitaba bu sayaq, bu dillə xeyir-dua verilir, "uğur dilənirdi". Qəzetin (9 fevral, 1963) "Xalq üçün yazıb-yaratmalı" adlı baş məqaləsi demək olar ki, tamamilə atamın "Rənglər"inə həsr olunmuşdu. Məqalədən bəzi parçalar:
40 ictimaiyyətə məlumdur. Onun gözəl ictimai-siyasi lirikası, beynəlxalq mövzulardakı şerləri, Dövlət mükafatına layiq görülmüş "Lenin" poeması oxuculara yaxşı tanışdır. Bütün bunlarla yanaşı şairin bir sıra son şerlərində və xüsusilə, "Rənglər" adlı ("Azərbaycan" jurnalı, 1962-ci il, № 12) silsilə şerlərində gözə çarpan ciddi qüsurlar da ədəbi ictimaiyyətimizi narahat etməyə bilməz. Şairin həmin şerlərində məhz mücərrəd insanpərvərlik, müasir həyatımızın aktual məsələlərindən uzaqlaşmaq halı aydın hiss olunur. "Rənglər" silsiləsindəki 27 şerin demək olar ki, hamısının axırı insan haqqında belə mücərrəd fikirlər və ifadələrlə qurtarır: "İnsan ülfəti", "Anlayan, duyan insan", "İnsan qayğısı", "İnsan əməli", "İnsan düşüncələri", "Gülən, ağlayan insan, insan, insan", "İnsan bəzəyi", "Dərindən nəfəs aldı insan", "İnsanın bəlalı başı", "Bəzi insan niyyəti", "İnsan dünyası" və sairə. Bu şerlərdə hansı insandan danışılır? Şairin insana demək istədiyi nədir? Tamamilə aydındır ki, bu şerlərdə konkret insan yoxdur, rənglərin dili ilə insana söylənən fikirlər çox mücərrəddir, dumanlıdır və oxucu bu fikirləri duymaq, başa düşmək bir yana qalsın, yozub məna çıxarmağa da çətinlik çəkir. Həmin parçalardan aydın görünür ki, şairin məntiqində heç bir ardıcıllıq yoxdur, müqayisələrində predmetlər, insanlar, hadisələr haqqında real təsəvvür yoxdur, rənglərin insana münasibətində, hadisələrə təşbeh gətirilməsində uyğunsuzluq və mücərrədlik var (Kəlmə başı "mücərrədlik" sözünün təkrar edilməsi "Rəngləri" o zaman rəssamlıqda mücərrədliyə qarşı mübarizə kampaniyasıyla bağlamaq cəhdiylə əlaqədardır). Belə tapmacaçılığa müasir şerimizdə nə ehtiyac var? Bizim həm fikir, həm ifadə cəhətdən aydın, axıcı və ahəngdar sovet poeziyamızın ənənələri harda qalmışdır ki, belə "tapmacaçılıq" və mücərrədlik şerimizə yol tapır?".
Oğlum, Anarım! Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|