Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
44 bu gün də iş günüdür, sabah da. İnsanın iş günü azalsa da, çoxalsa da, insanlığın iş günü bitməyəcək İnsan orbit–orbit gəzəcək ulduzların beşiyini. Səhralara bahar səpək, günəş tökək yuvamıza! Qaralmasın ömrümüzün nə bir anı, nə beş günü, Ulduzlar yanır Dəryalar dalğalanır. Güllər cücərir torpağın qoynunda. Yer kürəmiz fəsil-fəsil təzələyir dəyişəyini. Dünən də iş günü idi, Bu gün də iş günüdür! Sabah da olacaq həyatın iş günü. Nə yorğunluq, nə intizar, nə təqvimi müxtəlif rənglərə ayıran olsun. Ömrümüz iş günü, Hər iş günümüz bayram olsun. 14 fevral 1963.
Həyat belədir, oğlum: gün çıxır, göy buludlanır, yaz olur, qış olur. İnsanın ən böyük ləyaqəti ondadır ki, bütün bu istilər, soyuqlar, işıqlar, qaranlıqlar içində yolunu İnsan kimi keçsin. Bəlkə də ədəbi mığmığalar bu sözləri oxuyub ağız büzərlər. "Yenə də mücərrəd İnsan" – deyə dızıldayarlar. Olsun. Konkret heyvan olmaqdan müçərrəd İnsan olmağın nəyi pisdir? Hələlik. Öpürəm. Rəsul Rza 45 16/XI.63
İndicə Filarmoniyadan türk bəstəkarlarının konsertindən gəldik. Yerin boş idi. Biz hamımız – anan, bacıların, Ənvər oturub xeyli natanış musiqiyə qulaq asırdıq, sən yox idin. Simfoniya və orkestr üçün yazılmış konserti dinlədikcə düşünürdüm: dünyadan nə qədər xəbərsizik. Axı bizim təsəvvürümüzdə aləm çox məhduddur. Biz evimiz, eyvanımız, küçəmizdən başqa nə görmüşük? Yeni illərin qırdığı çərçivələr hələ zehnimizə uyuşub bərkiməyib. Çalınan əsərlərdən ikinci mənə daha xoş gəldi, Fidana əksinə. Nigar, Təranə hər ikisini bir az bəyəndilər. Mən musiqi haqqında mülahizə yürüdüb hökm verməkdə özümü haqlı hesab etmirəm. Lakin mən anlamağa çalışıram. "Bu gecədə dinlədiyim əsərlər bütünlüklə – mənə aydın idi" – deyə bilmərəm. Ancaq duman arxasında silueti görünən dağlar kimi mən bir əzəmət, nə isə rəngləri, biçimləri adiləşmiş aləmə bənzəməyən bir varlıq mövcud olduğunu duydum... ...İndi gedib duş (çilək) qəbul edəcəyəm. Sonra yatacağam. Burda hamı sağ-salamatdır. Öpürəm. Rəsul. 20/XI.63"
və sənətkarlıq" adlı məqalədən: ..."Yenilik" pərdəsi altında düşmən ideologiyasının mədəniyyətimizə nüfuz etməsinə, kommunist tərbiyəsində qüdrətli vasitə olan ədəbiyyat və incəsənət silahımızın pas atmasına kəsərdən düşməsinə laqeyd qalmaq olarmı? Əlbəttə, yox. Qəribə burasıdır ki, formalizmi, abstraksionizmi əsaslı surətdə tənqid edən qiymətli partiya sənədlərindən söhbət gedərkən: "Bəs bizim ədəbiyyatımızda necə? Mücərrədçiliyi və 46 onun müxtəlif təzahürlərini andıran əsərlər yoxdurmu?" – deyə sual etdikdə, yazıçı yoldaşların bəziləri "məsələnin bu şəkildə qoyulmasından" narazı olurlar. "Şərt deyil ki, hər yerdə mücərrədçilik axtarıb tapasan?" – deyir, tənqidin diqqətini qüsurlardan, səhvlərdən yayındırmaq istəyirlər (Bizim estetika dərnəyinin bir məşğələsində olduğu kimi). Sual olunur: –Hörmətli yoldaş, hərgah belə qüsurlar varsa, onları "axtarıb tapmaq", yəni göstərmək qəbahətdirmi? Bir də ki, əgər belə səhvlər uzaq keçmişdə deyil, bu yaxın zamanlarda baş vermişsə, onlar çox köhnə kitab və jurnallarda deyil, bizim öz orqanımız "Azərbaycan" jurnalının 1962-ci il 12-ci nömrəsində çap edilmişsə, daha onları "axtarıb tapmağa" nə ehtiyac var. Onlar "tapılmışdır", daha doğrusu, onları hamımız oxumuşuq. Jurnalımızın yuxarıda göstərilən nömrəsində xalq şairi Rəsul Rzanın "Rənglər" başlığı altında 27 yazısı verilmişdir. Mən bu parçaları diqqətlə oxudum, bunlarda həyatımız üçün, cəmiyyətimiz üçün xeyirli bir məna, faydalı bir məzmun axtarmağa çalışdım, çox təəssüf ki, tapa bilmədim. ...R.Rza "Rənglər"i çap etdirməklə indi çıxılması çətin olan bir vəziyyətə düşmüşdür. Əlbəttə, müəllif deyə bilər ki, burada bir çətinlik yoxdur. Bu nədir ki, mən bundan çətin vəziyyətlərə düşüb çıxmışam, hələ neçə il bundan qabaq formalizmə meyl etməyim üstündə məni möhkəm tənqid etdilər, nə oldu, nə itirdim? ...Novatorluğu "novatorluq" xatirinə deyil, əsərlərimizlə xalqımızın böyük işlərinə daha yaxından və daha layiqli kömək göstərmək xatirinə etməliyik. "Rənglər" müəllifi necə, beləmi etmişdir? Çox təəssüf ki, yox! Bəlkə müəllif yuxarıda göstərilən səhvləri səmimiyyətlə etiraf edəcəkdir. Yaxud bəlkə o: "İmkan verin düşünüm, o səhvlərin nədən ibarət olduğunu özüm üçün aydınlaşdırım; görüm qatıq həqiqətən ağdır, yoxsa qara, qurum qaradır, yoxsa ağ, qum yeməlidir, yoxsa yeməli deyildir" deyəcəkdir? Bu müddət ərzində formalizmin, mücərrədçiliyin tənqidinə bir çox məqalə həsr olunmuşdur. Hərgah R. Rza yoldaş Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|