Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
700 Cox güman ki, haçansa şer yazırmış. (Bəlkə indi də gizlicə, xısın-xısın yazır). Çünki Azərbaycanın klassik və çağdaş yazıçılarına bu dərəcədə nifrət bəsləmək, onlara şər atmaq – həsədcil qrafomanlığın birinci əlamətidir. Allah göstərməsin, belələri haçansa hakimiyyətə yiyələnsin. Azərbaycanı Pol- Potun Kampuçiyanı qoyduğu gündən pis günə salarlar.
Ədəbi döyüşlər hara, ədəbi söyüşlər hara? Hər səhər yuxusundan kal oyanan bir dılğır ünvanımıza hədyanlar yağdırır. *** Gənc şair Dayandoldurum. *** O qədər ehtiyatlı adam idi ki, çılpaq qadın bədənini tumarlayanda da əlcəklə tumarlayırdı ki, barmaq izləri qalmasın.
Dədəsizlər dərdli-dərdli dedilər: Hardasınız dədələr, ay dədələr.
Şer də musiqi kimi yalnız marşlardan itbarət ola bilməz. Sevgilinə eşq etirafını nəfəsli orkestrləmi edəcəksən. Şerdə TKəsmə ŞikəstəU də lazımdır, noktürn də… *** Gecə düşüncələri çıxandan sonra bir neçə başqa yazıçılarımız da bu janrda – qısa və pərakəndə fikirlər toplusu səpkisində yazılar yazdılar. Çox sonralar bildim ki, demə, yaponlarda da belə bir janr varmış və adı dzuy-xitsu imiş.
Moskvada təhsil aldığım illərdə (1962-1964) Lenin 701 kitabxanasında 20-30-cu illərin jurnallarıyla tanış olurdum, indi çıxan "İnostrannaya literatura" jurnalından əvvəl, otuzuncu illərdə eyni tipli "İnternatsionalnaya literatura" adlı dərgi çıxıb, amma ondan da qabaq – iyirminci illərdə "Vestnik inostrannoy literaturı" adlı toplu buraxılırmış. Bu almanaxın iki nömrəsində qəribə bir imzaya rast gəldim. 1928-ci ildə çıxan səkkizinci nömrədə Fatima Rezayevanın "Dve postanovki v teatre Piskatora" (Piskator teatrında iki quruluş), on tikinci nömrəsində Fatima Rizazadənin "Teatrı Parija" (Parisin teatrları) adlı yazıları dərc olunub. O vaxtın məşhur alman rejissoru Piskatorun teatrı Berlində idi. İkinci məqalənin altında Paris sözləri yazılıb. Deməli, müəllif hər iki şəhərdə – Berlində və Parisdə olub və gördüyü tamaşalar haqqında təəssüratını qələmə alıb. Adının hər iki yazılışından bəlli olur ki, Azəbaycanlıdır. Bəs kimdir bu azəri qızı ki, iyirminci illərdə iki Avropa paytaxtının sənət aləminə bələd olub, nüfuzlu Moskva jurnalında bu barədə peşəkar teatrşünas kimi yazılar dərc etdirib? Moskavadan qayıdan kimi bu barədə rəhmətlik Qulam Məmmədliyə məlumat verdim. Onun da bu barədə bilgisi yox idi, amma bir neçə gün sonra belə məsələlərdə son dərəcə dəqiq və səliqəli, hətta mən deyərdim vasvası olan Qulam müəllim mənə zəng elədi, dedi ki, deyəsən, belə bir adamın vaxtilə "Şərq qadını" jurnalıyla əlaqəsi olub. Bu barədə bir Hökümə xanımla danış, bəlkə o bir şey bilir. Rəhmətlik Hökümə Sultanovayla danışdım, dedi ki, Fatma (biz ona Fatoş deyərdik) adlı bir qız vardı, ya "Şərq qadını"na gəlib gedərdi, ya orda işləyərdi, bəlkə də yazı yazardı (belədirsə, bu yazılar qalmalıdır). Sonra, deyəsən, bir xariciylə ailə qurdu, Avropaya getdi. Vəssəlam. Hökümə xanım bu adam haqqında artıq heç nə xatırlamırdı. Bu həmin Fatma Rezayeva (Rizazadədirmi)? Bir də rəhmətlik kinoşünas Nazim Sadıqov həmin müəllifin fransız rejissoru Mussinak haqqında bir yazısına rast gəlmişdi və bu barədə məlumatı "Qobustan"da çap etmişdik.
702 Yaxşı olar ki, gənc teatrşünaslarımız bu imzanın izinə düşsünlər. Ən azı "Vestnik inostrannoy literaturı" toplusunun 1928-ci il №8 və №12-də dərc olunmuş bu iki yazını İnternet vasitəsilə əldə edib Azərbaycanda təkrar nəşr etdirsinlər (əlbəttə, dilimizə də tərcümə edilməlidir). İyirminci illərdə Avropanın teatr həyatı haqqında səriştəli yazılar yazmış bu bəlkə də ilk peşəkar Azərbaycan teatrşünası haqqında daha geniş təsəvvürə malik olmağımız vacibdir.
SSRİ Ali Sovetnin deputatı olduğum illərdə (1989-1991) həm ermənilər tərəfindən (mətbuatlarında və ünvanıma gönərdikləri məktublarda), həm də özümüzünkülər tərəfindən (mətbuat, kağızlar, teleqramlar, telefon zəngləri) yüz cür təhqirə, hədəyə məruz qalırdım. Rəhmətlik Vəli Məmmədov bu barədə gündəliklərində də yazır: "Anara ermənilər də hücum edir, özümüzünkülər də". Erməni deputatlarla yalnız iclaslarda toqquşmurduq, ara-bir tənəffüslərdə, foyedə də üz-üzə gəlirdik. Bir neçə epizod yadıma düşür. Deputatlıqdan qabaq sənətşünas kimi tanıdığım Henrix İgidyan xüsusi canfəşanlıq edirdi. Azərbaycan xalqını təhqir etdiyi zaman cavabını verdik, Ali Sovetin rəhbərliyinə dəfələrlə müraciət etdik, sözünü geri götürməli oldu. İgidyanla şəxsən tanış deyildimsə də, bir gün foyedə mənə yanaşdı: – Sizi ziyalı insan kimi tanıyıram, – dedi, – bəlkə bir söhbət edək. – Mən də sizi tanıyıram, – dedim, – şəxsən tanış olmasaq da, vaxtliə redaktor olduğum "Qobustan" toplusunda sizin məqalənizi də vermişdim. Amma siz mənim xalqımı təhqir edəndən sonra mən sizinlə bir kəlmə də danışmaq istəmirəm. Başqa bir səfər foyedə mənə Telman Qdlyan yanaşdı. O vaxt o, MK katibi Liqaçovla "mübarizə" aparırdı, guya ki, Qarabağ məsələsinə qarışmırdı, amma yüz faiz əminəm ki, Liqaçov bu məsələdə az-çox obyektiv mövqe tutduğu üçün Qdlyanın qarşısına onu yıxmaq, ya ən azı ləkələmək vəzifəsi qoyulmuşdu. Nə isə, bu Qdlyan da mənə yanaşdı və Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|