101
–Yox.
Atam güclə gözlərini açdı. Onu öpdüm:
–Təbrik edirəm, – dedim, – qəhrəman olmusan.
O çox zəif gülümsündü:
–Sağ ol, – dedi və təzədən-gözlərini yumdu.
***
Mayın 19-da onun ad günündə bu məlumat bütün qəzetlərdə
də çıxdı, elə həmin gün atamı adi palatadan iki otaqlı lüksə
keçirdilər.
H.Ə.Əliyev xəstəxanaya zəng vurdu, atamla danışdı, təbrik
elədi. Atam təşəkkürünü və minnətdarlığını bildirdi.
Moskvadan Ali Sovetin sədri Qurban Xəlilov zəng vurdu,
təbrik etdi.
Hökumət üzvləri palataya gül göndərirdilər, nazirlər,
Mərkəzi Komitənin işçiləri dəyməyə gəlirdi, bütün raykom
katibləri teleqram vururdular.
Yetmiş il bundan qabaq may ayında dünyaya gəlmiş atam
demə ömrünün axırıncı may ayını yaşayırmış, gələn ilin mayını
görməyəcəkmiş...
Mən güllü bir may səhəri doğulmuşam.
Bəlkə getdim bir yanvar axşamı.
Tabutuma ipək salmayın!
Dəfnimə toplamayın izdihamı.
Bir ovuc torpaq üstünə qoyun başımı,
Mən o torpağı sevmişəm.
Ancaq məhəbbətim
nə sərgiyə qoyulan bir tablo olub,
nə parıltısı diqqət çəkən üzük qaşı.
Mənim sevgim sevgi idi
sadə, yaxşı...
***
1980-cı ili hamımız bir yerdə yola saldıq. Axır illər yeni ili
nadir hallarda birgə qarşılayardıq. Biz – övladları, gəlini,
yeznələri, nəvələri yeni il axşamı atamgilə gələr, onları təbrik
102
edər və yeni ili qarşılamağa hərəmiz bir ayrı məclisə gedərdik.
Lap "Keçən ilin son gecəsi"nin personajları kimi...
Axır illər məndə qəribə bir hiss vardı, elə bilirdim ki, yeni il
gecəsini atamgillə bir yerdə keçirsək, bu hökmən birgə
keçirdiyimiz son yeni il gecəsi olacaq. Niyə belə düşünürdüm,
hardan dammışdı bu ürəyimə? Bilmirəm. Amma həqiqətən də
elə belə oldu.
80-cı ili bir yerdə yola saldıq. Atam da bir qurtum şampan
içdi – demə, ömrünün son badəsini qaldırırmış.
Bir-birimizə yeni ildə böyük xoşbəxtliklər, səadət arzuladıq.
Saat on ikini vurdu.
81-ci il gəldi. 1981!
Uşaqlıqdan yadımda qalıb, həmişə yeni ildən beş-on dəqiqə
keçən kimi atam: "Gör e, – deyərdi, – artıq təzə ildən də beş
(ya on, on beş) dəqiqə getdi, vaxt nə yaman qaçır, ay aman".
Sonra susub dalğınlaşırdı, elə bil nəyəsə qulaq verirdi, elə
bil divar, ya qol saatını deyil, daxilində işləyən, İçəri
dünyasında saniyələri, dəqiqələri sayan saatı eşitmək istəyirdi.
Çıq-çıq saat işləyir
düşür əbədiyyətə
ömrün geri dönməyən anları.
Zaman alıb aparır insanları
bu günəcən heç kəsin
qayıtmadığı uzaqlara.
Vaxt var ikən dünyaya bax!
Baxıb doymasan belə,
Bir divara daş qoy!
Çiçək iylə...
Vaxt var ikən
əllərinin hərarətindən
isinsin bir insan əli.
Nə qədər iş var görməli...
...Düşmənə amansız ol,
dosta xoşqılıq!
103
Vaxt var ikən
elə yaşa, elə çalış
bir gün sən olmayanda
hər kəsə aydın görünsün
Yerində qalan boşluq.
81-ci ilin elə ilk günündən atamın halı kəskin şəkildə
xarablaşdı. Yanvarın ikisində onu təzədən xəstəxanaya apardıq.
Anam da mədəsi tərəfdə ağrılardan şikayət edirdi. Amma
həmişəki kimi nikbinliyini, sakitliyini, yumorunu itirmirdi.
Xəstəxanadan Turala məzəli şer yazmışdı:
Tural haqqında ballada, Oratoriya,
Kantata və sairə Tatata
yaxud Turalnamə
Başında çalma,
əlində alma
yeməkdən qalma,
ay arıq Tural,
salma, qalmaqal.
Boğazı bağlı,
ye yağlı-yağlı,
ay arıq Tural
salma qalmaqal.
Məktəbə getmə,
Şuluqluq etmə,
Güneli didmə,
ay arıq Tural
salma qalmaqal.
SÖZLƏRİ
NİGARIN, MUSİQİSİ GÜNELİN,
"FATMABACI" HAVASI ÜSTÜNDƏ OXUYUR ANAR VƏ
ZEMFİRA, DƏFDƏ ÇALIR RƏSUL
29 yanvar 81-ci il. Xəstəxana. Səhər saat 900
Nə biləydik ki, bu lağlağı sözlər anamın qələminin son
104
məhsuluymuş.
Fevralda atamın səhhəti yaxşılaşdı, həkimlər evə getməyə
icazə verdilər.
Onları evlərinə gətirdim, iki həftəlik İtaliyaya uçdum.
Qayıdanda isə yuxarıda yazdığım kimi, onları yenə də
xəstəxanada gördüm.
Martın 14-ü mənim ad günümdür. Gündüz xəstəxanaya
getdim. Məni təbrik etdilər, anamın halı heç yaxşı deyildi.
Atamdan da pis görünürdü – yorğun, əzgin, zəif idi,
ağrılarından şikayətlənirdi.
Axşam bizə bacılarım, qohumlar, dostlar gəldi. Elə bil
hamımızın ürəyinə dammışdı ki, ağır sınaqlar ərəfəsində bu
bizim axırıncı qayğısız məclisimizdir.
Səhərə qədər oturduq, qonaqların çoxu dağılışdı, Zemfira,
Salehə, Emin, Vaqif Səmədoğlu və mən isə elə hey danışırdıq,
Vaqif Mustafazadə yazığı xatırlayırdıq – bibim qızı Salehənin
məktəb yoldaşı idi, bir sinifdə oxmuşdular. İki gündən sonra –
martın 16-da Aktyor evində onun xatirə gecəsini keçirəcəkdik,
mən də çıxış edəcəkdim.
Martın 16-da günün ikinci yarsında xəstəxanaya getdim.
Anam pal-paltarını yığışdırmışdı.
–Məni evə apar, – dedi, – daha qala bilmirəm, halım yoxdur.
– Heç vaxt onu belə əsəbi görməmişdim, əsəb gərginliyinin son
həddində idi.
Atam:
–Üç gündən sonra məni də buraxırlar, – dedi, – Nigara,
deyirəm üç gün də qal, bir yerdə gedək.
Anam tələsik:
–Yox, yox, – dedi, – mən bu gün gedirəm.
Atam etiraz eləmədi.
Anamı evə gətirdim və evdə hönkürüb ağladı.
–Daha tabım qalmayıb, – dedi. Uzun illər boyu xəstəyə
qulluq etmək və öz xəstəlikləri – diabet, hipertoniya, ürək
zəifliyi – onun əsəblərini pozmuşdu. Özünün zarafatla dediyi