Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
89 Bunu ona görə yazmıram ki, Büronun ASE haqqında qərarı barədə mübahisə edim. Ancaq yaxşı adımı qorumaq mənim borcumdur. Məlum olduğu kimi, ASE təşkil olunarkən respublikada müvafiq ensiklopedik kadrlar da yox idi, ensiklopediya yaratmaq təcrübəsi də. Baş redaksiyanın işlədiyi müddətdə kollektiv yarandı, bu kollektiv əsasən gənclərdən ibarət idi və onlar təcrübə və səriştə qazandılar. Qeyri-səmimi olmaq istəmirəm və odur ki, öz təəccübümü bildirirəm: Nə səbəbə məni 21-25 oktyabr 1975-ci ildə Moskvaya sovet və xarici yazıçılarla görüşə, dəvət olunduğum görüşə getməyə qoymadılar və əvəzində məsləhət gördülər ki, Yerevana, Zaqafqaziya ensiklopediyalarının müşavirəsinə getdim. Halbuki, artıq elə bu vaxt mənim ensiklopediyadakı vəzifəmdən azad edilməyim barədə məsələ həll olunubmuş. Birinci cildin buraxılmasını beş il ləngidəndən sonra, doğrudanmı, məni Yerevana ASE-nin baş redaktoru kimi göndərmək və müşavirənin ortasındaca, məruzəm vaxtı Bakıya geri çağırmaq vacib idi? Yol. Əliyev H.Ə. Xalqıma layiqli mədəni abidə yaratmaq üçün əlimdən gələni əsirgəmədim. Əgər müyəssər ola bilmədimsə, bu, mənim günahım deyil. Soruşmaq olar: əgər respublikanın ən görkəmli alimlərinin böyük qrupu "prinsipsizlik göstəribsə" (büronun qərarında deyildiyi kimi – A.) belə alimlərlə neçə işləmək və ilk Azərbaycan ensiklopediyasını yaratmaq olar? Əgər yeni yoldaşlar əldə edilmiş böyük təcrübədən istifadə edərək yaxın zamanda ASE–nin yüksək kefiyyətli çapını buraxarlarsa, mən şad olaram. Hörmətlə" Rəsul Rza. *** 1973-cü ilin sentyabrında atamla bir yerdə Moskvada Nəsimi yubileyindəydik. Fikrət Əmirovun "Nəsimi dastanı"
90 baleti Bakıda Nəsimi yubileyində böyük uğur qazandı. Bu baletin librettosu mənim idi və odur ki, Moskvaya Nəsimi gecəsinə gedənlər siyahısına məni də salmışdılar. Baletdə səhnə arxasından Nəsimi şerləri səslənirdi. Bakı tamaşasında bu şerləri oxuyan aktyor Moskvaya gəlməmişdi, odur ki, təklif etdilər bu misraları mən oxuyum. Səhnə arxasından Nəsimi beytlərini oxudum: Dünya duracaq yer deyil, ey can, səfər eylə, Aldanma anın alına, ondan həzər eylə... Varı möhnətdir cahanın nə umarsan, ey könül, Lənət olsun bu cahana və cahanın varına. Tamaşadan sonra Fikrət Əmirovu təbrik edəndə mənə: –Axır Bolşoy teatrda da ürəyini boşaltdın, – dedi. Həmin gecə Bakıda Cəfər Cəfərov vəfat edibmiş... Moskvadan qatarla qayıdırdıq, atamla bir kupedəydik. Elə hey susurduq, hərdən-birdən danışanda da ancaq Cəfərdən danışırdıq. Atam özünü çox pis hiss eləyirdi. Ayağı bərk ağrıyırdı. Hərarətölçəni qoyduq – qızdırması çox yüksək idi. Get-gedə halı da xarablaşırdı. Qatar rəisinə müraciət elədim, növbəti stansiyaya teleqram vurdular. Minvodda kupemizə həkim gəldi.
–Qanqrena başlaya bilər, – dedi, – qatardan düşürmək, təcili xəstəxanaya çatdırmaq lazımdır. Atam razı olmadı: –Ancaq Bakıda düşəcəm, – dedi. İynə vurdular, həb verdilər qızdırmasını bir azca saldılar. Bakıya çatan kimi yarım saatlıq evə dəydi, ordan birbaşa xəstəxanaya apardıq... Onu müayinə edəndə cavan həkimdən təbəssümlə soruşdu: –Nədi, kəsəcəksiniz ayağımı? Həkim tutuldu: –Yox, niyə ki... Dörd aydan artıq çəkən ağır azarı belə başlandı. Bu üzücü xəstəliyin bütün təfərrüatını yazmayacam. Əvvəl- 91 əvvəl elə bil yaxşılığa doğru gedirdi – ayağında yaraya infeksiya düşmüşdü, diabet olduğu üçün əngəl açmışdı, qorxulu bir şey yox idi, amma çox gec sağalası idi. Amma noyabrın axırında halı birdən-birə kəskin şəkildə xarablaşdı, bütün göstəricilər – şəkər, azot qalığı, qan təzyiqi – təhlükəli həddə çatdı, az qala koma halına düşdü. Vəziyyəti gün-gündən ağırlaşırdı – yemirdi, içmirdi, bir kəlmə söz deməyə taqəti yox idi. Bütün bədəni ağrıyırdı, dərmanların təsiri nəticəsində keyişirdi, gecələr yata bilmirdi. İynə vurulan qolu "abses" eləmişdi, bu da ona çox əziyyət verirdi. Bir dəfə həkimlərin yanında çaşıb abses əvəzinə "sepsis" dedi. Həkimlər diksindilər: –Nə danışırsınız, Allah göstərməsin, sepsis nədir, adicə absesdir, – dedilər. Bunacan bilməsəm də, indi başa düşdüm ki, "sepsis" çox qorxulu sözdür. Bir neçə gündən sonra məlum oldu ki, atamın vəziyyəti məhz bu qorxulu sözlə təyin olunur: sepsis, qan zəhərlənməsi. Ağır xəstəyə baxmaq son dərəcə çətin işdir, illah da ki, atam kimi kür xasiyyətli adam ola. Xəstəlik xasiyyətinin ən naqis cəhətlərini üzə çıxarırdı – əsəbi və hövsələsiz, sərt, kobud, şıltaq olurdu. Şübhəsiz, mən də, bacılarım da bütün bunlara dözməyi borcumuz, vəzifəmiz bilirdik, hər bir nazını çəkməyə, yuxusuz gecələr keçirməyə, hər narahatlığa, zəhmətə, əzaba qatlaşmağa hazırdıq. Amma hamıdan çox əziyyət anamın payına düşürdü. Bizim hərəmiz həftədə, on gündə bir yuxusuz gecə keçirirdiksə, anamın hər gecəsi yuxusuz keçirdi və hər gündüzü də ərinin yanında idi. Bir-iki saat dincəlməyə, gözünün çimirini almağa onu güclə məcbur edirdik. Özü də xəstə olan yaşlı qadının bu mənəvi və fiziki dözümünə mat qalınasıydı. İndi, neçə illər keçəndən sonra fikrən o günlərə qayıdarkən düşünürəm ki, yuxusuz gecələrinin altını anam sonralar çəkdi.
Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|