Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
80 Əlbəttə, bu məktub cavabsız qaldı. Atamın arxivində Azərbaycan KP MK–nın birinci katibi Heydər Əliyev yoldaşa göndərilmiş bir neçə məktubun surətləri də var. Məktublardan biri Qobustandakı daş karxanasının oradakı nadir qayaüstü rəsmlərin kor qoyulması haqqındadır. Bu barədə təcili tədbir görməyin vacibliyi qeyd olunur. Başqa məktublar ensiklopediyaya aiddir. Çapına, satışına icazə verilməsi və sairə məsələlər qaldırılır.
Başqa bir məktub (əsli ruscadır) Hörmətli Heydər Əliyeviç! ASE-nin birinci cildinin buraxılması məsələsi hələ də həll olunmayıb, redkollegiyanın və redaksiya şurasının heyəti təsdiq olunmayıb. Lazım olan düzəlişlər və dəqiqləşdirmələri etmişik və bu barədə MK-ya 27 iyul 1972-ci il tarixli məktubla bildirmişik. Cildin buraxılış müddəti haqqında qərarın olmaması nəticəsində redaksiya çox ciddi çətinliklərlə üzləşir. Bizə ayrılmış kağız, lideron, karton və başqa materialları qəbul edə bilmirik və onlardan imtina etməyimiz ASE-nin gələcək təchizatını təhlükə qarşısında qoyur. O biri cildlərin materialları üzərində işləyə bilmirik, çünki onların məzmunu, bir çox cəhətdən birinci cildlə bağlıdır. İkinci cildin materiallarının bir hissəsi yığıla bilərdi, amma mətbəə qəbul etmir. Birinci cildin çap və buraxılış məsələsinin yubadılması çox böyük çətinliklər və əngəlliklərlə nəticələnə bilər. Respublikadan kənarda (Omskda, Leninqradda, Moskvada) böyük əziyyətlərlə çap etdirdiyimiz rəngli və ağ-qara xəritələr, əlaqədar orqanların təlimatına görə, köhnəlmiş hesab olunacaqlar, bu xəritələrin yenidən tərtib və çap edilməsi isə, böyük xərclərdən əlavə uzun müddət vaxt da tələb edəcək. Sizin çox məşğul olduğunuzu yaxşı bilirəm, amma ki, ASE- 81 nin birinci cildinin ləngidilməsi və bununla bağlı olaraq kollektivin qeyri-normal fəaliyyəti yaradıcı əməkdaşları işdən soyudur və peşələrindən yadırğadır. Sizə müraciət edərək ASE redaksiyasındakı son dərəcə gərgin vəziyyəti nəzərə almanızı, ən yaxın zamanda Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının birinci cildinin buraxılması məsələsini həll etmənizi və bununla da bizim kollektivin normal işləməsi üçün şərait yaratmanızı xahiş edirəm. Rəsul Rza. 4 yanvar, 1972
Bütün bu ətraflı, müfəssəl sənədlər, məktublar arasında birdən kiçik, çox qısa bir kağız da gördüm. O biri məktubların makina surətlərindən fərqli olaraq bu atamın öz xətti, öz əl yazmasıydı, özü də rusca yazılmışdı:
Belə bir ərizə yazdığından mənim xəbərim yoxdu. Məncə, heç göndərməmişdi də onu. İnsan nə qədər dözümlü, mətin olsa belə, onun zəiflik məqamları, hər şeydən bezdiyi anları da var. Yəqin belə dəqiqələrinin birində yazıb bu kağızı. Yazıb qoyub qovluğa. Çünki heç olmasa, birinci cildi buraxmamış işdən çəkilmək istəmirdi. Ömrünün on ilini, səhhətini, əsəblərini qurban verdiyi işin heç olmasa bircə cildlik bəhrəsini görmək istəyirdi. Amma bu istək ürəyinin nisgili oldu. Nisgil kimi də apardı onu özüylə... *** Ərizəsiz-filansız azad etdilər onu. Daha doğrusu, çıxartdılar. Yadımdadır, Cəfər Cəfərov katiblikdən hələ təzəcə
82 çıxarıldığı vaxt mənə: –Rəsulu üç qat cəzalandıracaqlar, – dedi, – Deputat seçmədilər – bu bir, Moskvada Qurultayda Yazıçılar İttifaqının İdarə heyətinə düşmədi – bu iki. Gec-tez ensiklopediyadan da götürəcəklər – bu da olacaq üç... Atam Azərbaycan Ali Sovetinin ilk çağırışından həmişə deputat olmuşdu (yalnız bir çağırışdan başqa, gərək ki, 1946-cı ildə seçkilərdə). O zaman kino naziri işləyərkən M.C.Bağırovun qəzəbinə keçmişdi, Bağırov yanıq verirmiş kimi: "Bax, bütün nazirləri deputat vermişik səndən başqa", – deyirmiş. Atamın M.C.Bağırovla münasibətləri gah əzizlənməsi, təqdir olunması, gah gözdən salınması, amma həmişə ləyaqətini saxlaması haqqında, Nizami yubileyində Rəfiligildə toqquşmaları, Bağırova qaytardığı sərt və mərd cavablar haqqında bir neçə adam maraqlı xatirə yaza bilərdi, amma kim yazacaq, yazsa da, kim üzə çıxaracaq? Və haçan? Ümumiyyətlə, bütün bunlar – Azərbaycan ictimai həyatının qarışıq səhifələri, neçə-neçə insanın mənəviyyatında dərin izlər salmış, neçələrini gedər-gəlməzə aparmış, neçələrini hifz etsə də, ruhən şikəstləşdirmiş, Səməd Vurğun demişkən "asta-asta sıpıxıb" sudan quru çıxan "tilsimli qəhrəmanların" hər dönüşdə iştə-piştə olduqları, neçəsinin abrını saxlayaraq, şəxsiyyətini qoruyaraq kənara çəkilib, susub gizləndiyi dövran, o illərin təzadlı, dolaşıq, çoxyönlü həqiqətləri nə zamansa açılacaq, çözələnəcək, aşkarlanacaqmı? Kimin kim olduğu aydınlaşacaqmı? Ya hər şey – yaxşı da, pis də, mərdlik də, namərdlik də, bütövlük də, nakişilik də dövrün sıx dumanı içində əbədilik itib gedəcək? Kim bilir? Kim bilir...
Əgər kimsə, haçansa bu parçaları oxuyacaqsa, bəlkə də çiyinlərini çəkdi: "Bu nə söhbətlərdir belə, nə böyük işdir bəyəm – deputat seçməyiblər, ya İdarə heyətinə düşməyib. Həqiqi şairçün, bütün bunların nə əhəmiyyəti ola bilər?" Şübhəsiz, bütün bunlara hadisələrin içindən deyil, Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|