98
Qəhrəmanı adı aldı. 1980-cı il dekabrın 4-də Ali Sovetin
binasında bu nişanı təqdim edərkən H.Ə.Əliyev yoldaş dedi:
"Rəsul Rza Azərbayçan sovet ədəbiyyatının görkəmli
nümayəndələrindən biridir. O, gözəl şairlərimiz Səməd Vurğun
və Süleyman Rüstəmlə birlikdə Azərbaycan Sovet poeziyasının
banilərindən biri hesab olunur...
...Rəsul Rzanın yaradıcılığında həm Azərbaycanın tarixi,
həm də yeni sosialist həyatı, sovet quruculuğu illərində
respublika zəhmətkeşlərinin fəal işi ətraflı və yüksək bədii
səviyyədə əks olunmuşdur.
...Rəsul Rzanın poeziyası zəmanəmizdə coşğun inkişif edərək
son vaxtlar respublikada baş verən müsbət prosesləri parlaq
şəkildə əks etdirir, zəhmətkeşlərin ideya-siyasi və estetik
tərbiyəsinə kömək edir.
...Rəsul Rzanın bədii yaradıcılığı respublikamızda hamı
tərəfindən sevilmiş, ona hüsn-rəğbət və hörmət, ölkəmizdə və
xaricdə böyük şöhrət qazandırmışdır".
Atam da cavab nitqi söylədi:
–Bu gün mən Azərbaycanın ən xoşbəxt oğullarındanam, –
dedi.
...Bu yüksək ad məni daha böyük ruh yüksəkliyi ilə
çalışmağa çağırır.. Partiyamızı əmin edirəm ki, bütün qüvvəmi
və bacarığımı xalqıma xidmət işinə sərf edəcəyəm.
Bu atamın son çıxışı idi və Ali Sovetin binasında təltifat
mərasimi başlamazdan qabaq həkim ona ürəyi
möhkəmləndirən iynə vurmuşdu.
***
Yetmiş illiyiylə əlaqədar radio və televiziyayla böyük
verilişlər gedirdi, qəzet və jurnallarda məqalələr dərc olunurdu,
Rəsul Rzanı diri klassik adlandırırdılar. Azərbaycanın və
ölkənin hər yerindən məşhur ədəbiyyat, sənət xadimlərindən
tutmuş adi oxucularacan yüzlərcə teleqramlar, təbriklər,
kağızlar gəlirdi.
Anam:
99
–Mən – heç bilməzdim ki, xalq Rəsulu bu qədər sevir, –
dedi
–Azərbaycan xalqı öz şairlərini çox sevir, –dedim, –
xüsusilə, o vaxtlarda ki, onları hökumət də sevir.
***
Son illərdə, nəvələriynən əyləndiyi dəqiqələrdən başqa,
onun yeganə həqiqətən şad gününü – yenidən deputatlığa
namizəd verilərkən gördüm.
Mən bu barədə yazıram və yaza-yaza düşünürəm ki,
şadlığının belə səbəbi kiminsə gözündə şair və şəxsiyyət kimi
atamın obrazını kiçildə bilər. Buna baxmayaraq yazıram,
əvvəla, ona görə ki, bu, doğrudan da, belə idi və mən də ancaq
olanları yazmağı boynuma götürmüşəm. İkinci də, ona görə ki,
mənim gözümdə bu sevinci onu əsla kiçiltmir. Deputat
verilməsi, daha dəqiq desək, deputatlıqda bərpa olunması
onunçün ədalətsiz bir aksiyanın axır-əlbət ədalətlə
düzəldilməsi, haqqın, həqiqətin təsdiqi idi. Deputatlıqdan qat-
qat şərəfli və yüksək ad sayılan qəhrəmanlıq adını çox sakit
qarşıladı, heç bir o qədər də sevinmədi...
Burada mən İmran Qasımovun bütün bu işlərdə xidmətini
qeyd etməyi özümə borc bilirəm. Atamın yenidən deputatlığa
verilməsində də, Sosialist Əməyi Qəhrəmanlığına təqdim
olunmasında da İmranın böyük rolu oldu. Əlbəttə, bütün
bunları həll edən H.Ə.Əliyev idi. Ömrünün son ilində atama
göstərilən bu hörmət və ehtiram aktları – ondan gəlirdi. Amma
bütün bu işlərdə İmranın da səyi az deyildi. İmran danışırdı ki,
Rəsulun deputat verilməsi haqqında H.Ə.Əliyevə deyəndə o,
bu təklifi böyük rəğbətlə qarşıladı. Sosialist Əməyi Qəhrəmanı
adı verilməsi də ancaq H.Ə.Əliyevin əzmiylə, nüfuzuyla oldu.
Hətta H.Ə.Əliyevin haradasa dediyi bir söz də camaat arasında
gəzirdi, deyibmiş ki, Rəsul Rzaya qəhrəman nişanı ala
bilməsəm, bunu özümə bağışlaya bilmərəm. Deyibmi bu sözü,
deməyibmi, bilmirəm.
80–cı ilin aprelində yetmiş illiyinə bir ay qalmış atam yenə
100
də xəstəxanada yatırdı. İmran mənə zəng vurdu, dedi ki,
Heydər Əliyeviçin yanındaydım, Rəsulun məsələsindən
danışırdı. Dedi ki, Sov. İKP MK-yla danışıb, Rəsul Rzanın
Sosialist Əməyi Qəhrəmanlığına layiq olması orda heç kəsdə
şübhə oyatmır, amma bizim respublikanın əhalisinə görə bura
üç yazıçı qəhrəman çoxdur axı 40 milyonluq Ukraynada cəmi
iki yazıçı bu adı alıb, Ermənistanda heç biri də almayıb.
İmranın bir az küyə və fantaziyaya aludə olduğuna bələd
idim, odur ki, bu sözlərdən özümçün tamamilə aydın nəticə
çıxartdım: atama bu ad verilməyib və bütün bu izahlar da
İmranın həmin faktı ayrı səbəblərlə bəzəmək cəhdləridir.
Amma aprelin axırlarında, gözləmədiyim halda evimə zəng
olundu:
–Sizinlə Heydər Əliyeviç danışacaq, – dedilər.
H.Ə.Əliyev atamın səhhətini xəbər aldı, dedim ki, çox
zəifdir, xəstəxanadadır. Sonra Əliyev eyniylə İmranın mənə
dediklərini təsdiq etdi:
–Mən Suslov yoldaşla da, Çernenko yoldaşla da bu barədə
ətraflı danışdım. Fikirləri belədir ki, Rəsul Rza bu ada
tamamilə layiqdir, bu barədə heç bir şübhə yoxdur. İşin
çətinliyi ondadır ki, bizim respublikamızda artıq iki yazıçı bu
adı alıb, amma 40 milyonluq Ukraynada da bu ad yalnız iki
yazıçıya verilib. Hər halda biz yoldaşları qane edə bildik və
artıq qərar qəbul olunub. Təbrik edirəm. Bu barədə atanıza
deyin, hər halda bu xəbər də ona mənəvi cəhətdən kömək olar.
– Çox sağ olun, Heydər Əliyeviç, – dedim, – bütün ailəmiz
adından Sizə dərin minnətdarlığımızı bildirirəm.
Axşam saat doqquz radələri idi, amma mən dərhal
xəstəxanaya cumdum. Bu axşam orda Fidan növbə çəkirdi.
Xəstəxananın qapısı, darvazası çoxdan bağlanmışdı, divarı aşıb
birtəhər özümü içəri sala bildim.
Fidan mat qaldı:
–Bu vaxt sən hardan gəlib çıxdın bura?
–Yatmayıb ki?