Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
561 sərhədlərinə yaxınlaşdığı Qafqazlarda da baş verə bilər". Bu fikrə islam dünyasının özünün baxış bucağından nəzər yetirməli olsaq necə? Axı, islam dünyası üçün ən böyük təhlükə, məhz Rusiyanın onun sərhədlərinə yaxınlaşmasıyla əlaqədardır. Son iki əsrin hadisələrini necə unutmaq olar: Rusiya-İran, Rusiya-Türkiyə, Qafqaz müharibələri, biz hələ Əfqanıstanda və Çeçenistanda aparılan müharibələri demirik. *** İspaniyada şəhəri xristian ordularına verməli olan ərəb sərkərdəsi ən uca bir yerdə durub əlindən çıxan şəhərə baxaraq ağlayırmış. Anası ona deyib: "Kişi kimi əlində saxlaya bilmədiyin şeyə görə arvad kimi ağlama".
İnqilab qələbə çalanda, inqilabçılar ən pis hökmdarlara çevrilirlər – onlar dözümsüz və amansız olurlar. Alçaltmalar, təqiblər, əzab və məşəqqətlər, saysız-hesabsız məhrumiyyətlər onların təbiətində ifrat aqressivlik və qisasçılıq duyğuları oyadır, onların ürəyində haqq-ədalətə bir damcı da yer qalmır. Onlara işgəncə verən rəqiblərinə bəslədikləri nifrəti bütün dünyanın üstünə yağdırırlar. İncəsənət sahəsində heç bir uğura yiyələnməyən qrafomanlar siyasət sahəsində ən qərəzli insanlara çevrilirlər, onlar özlərinin doydurulmayan şöhrətpərəstlik azarlarının əvəzini hər şeydən öncə incəsənət xadimlərindən, ümumən ziyalılardan çıxmağa cəhd göstərirlər.
Deyəsən, Brext söyləyib ki: "Qəhrəmanları olmayan cəmiyyət bədbəxtdir, qəhrəmana ehtiyacı olan cəmiyyət bundan da bədbəxtdir". Doğru fikirdir. Hər hansı normal cəmiyyət qəhrəmanlardan və satqınlardan yox, adi, normal insanlardan ibarət olur. Hər bir xalqın içində qəhrəman da, satqın da, xain də, əclaf da az deyil, ancaq əksər etibarilə normal insanlardır. Sistem yalançılar, xainlər, rüşvətxorlar və s. bu kimi nadürüstlər üçün şərait yaradanda mənəvi mühitdəki
562 balans pozulur, normal insanların bir hissəsi buna davam gətirməyərək Şərin tərəfinə keçir, yaxud qaçılmaz qütbləşmənin səbəbinə qurbanlıq qoyuna çevrilirlər. Qurbanlıq qoyuna çevrilən bu insanları sonra qəhrəman kimi öyürlər, ancaq həmin insanlar sadəcə öz həyatlarını yaşamaq istəyən normal insanlar idi. Lilian Helmanın kitabının adı xoşuma gəlir: "Əclafların zamanı". Bəli, əclafların zamanında adi insanın qəhrəmana çevrilməsinə bircə addım qalır.
Hal-hazırda, yenidənqurma və aşkarlıq dövründə "Səlahiyyətli orqanların ünvanına" göndərilən gizli donoslar – hansısa subyektin antidövlət, antikommunist və antisovet fəaliyyətindən bəhs edən donoslar indi yeni dövrün antixalq, antimillət və antidini ittihamlar verən donoslar ilə əvəz edilib. Bu kimi donoslar mitinqlərdə, yığıncaqlarda, efirdə, qəzet səhifələrində səsləndirilir. Aşkarlığın daha bir uğuru budur ki, gizli donosların yerini aşkar donoslar tutub.
Canilərin mərhəməti sayəsində şükürlər olsun ki, hələ də sağıq. Sağ olsunlar ki, bizi soymağa, üstümüzdəkiləri oğurlamağa və öldürməyə vaxt və fürsət tapmayıblar. Axı asayiş qoruyucularından müdafiə mənasında hansısa köməyi ummaq yersizdir – maşınını oğurlasınlar, səni oğurlayıb sonra da öldürsünlər – bundan sonra nə maşının qayıtmasına, nə də caninin tapılaraq cəzasına çatmasına ümid yeri yoxdur. Oğurladılar, öldürdülər – nə olsun ki. Ümid yalnız canilərin mərhəmətinədir, bir də qəzavü-qədərə – əcəlin çatıbsa, öləcəksən. *** Napoleon boyca ondan hündür olan nazirlərindən birinə (deyəsən, Taleyrana) demişdi: "Sən məndən hündür olsan da, cəllad başını kəsən kimi bizim aramızdakı fərq ortadan 563 götürüləcək". Bizim günlərin siyasətçiləri və ədəbi "cırtdanları" səviyyəcə Napoleondan çox-çox aşağı olsalar da, orta həddən hündür olan insanları sözün həm həqiqi, həm də məcazi mənasında xoşlamırlar, özlərindən ağıl, intellekt, bacarıq, məşhurluq, hətta elementar abır baxımından üstün olan şəxslərin başını kəsməyə hazırdırlar; təkcə ona görə ki, ətrafda olanların hamısından uca dursunlar. *** Hər hansı bir şəxsə qarşı alçaqlığa haqq qazandırmaq olmaz ki, bu adam sənə daha böyük pisliklər etmişdir. Alçaqlıq elə alçaqlıqdır, bunun müvafiq səbəb və motivlərə heç bir dəxli yoxdur.
Ölüm də mühacirətdir, öz mahiyyəti, aqibəti və nəticəsi etibarilə ən dəhşətli mühacirətdir. Söhbət intihardan gedirsə, bu könüllü mühacirətdir, ölümün səbəbi edamdırsa, avtomobil qəzası, xəstəlik və qocalıqdırsa, bu məcburi mühacirətdir.
Dünyada mövcudluğumun faciədən yoğrulmuş mahiyyəti onunla şərtlənir ki, qaynar təbiətim baş verən hadisələrə laqeyd qalmağa imkan vermir, hadisələrin fəal iştirakçısı olmağa isə soyuq ağlım qoymur.
Yeganə müəllif Allahdır. Həyat adlı kitabın müəllifi. Biz isə bu kitabın oxucularıyıq. Oxuduqlarımızı bir-birimizə danışırıq.
Berdyayevin "Bərabərsizliyin fəlsəfəsi" əsərini oxuyuram. Bir şəxsiyyət kimi o, məni məyus etsə də, bir filosof kimi özünə qarşı hörmət yaradır, buna da səbəb odur ki, digər filosoflara baxanda bu adamın əsərlərinin dili sadə və anlaşıqlıdır. Onun antisosialist, daha doğrusu, antikommunist baxışlarını, həyata sinfi yanaşmanı qəbul etməməsini bölüşürəm, fikirlərindən boyaboy görsənən dini-mistik düşüncələrinə laqeydəm, ancaq onun son dərəcə millətçi,
Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|