Son Rofat kitab 3 m pdf
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
36 vurulmuşdu. 1994-cü ildə idxal-ixrac rüsumlarının həcmi 9,5 mlrd. manat, gömrük ödənişləri cəmi 318 min ABŞ dolları təşkil etmişdi. Təəssüf ki, müstəqilliyin ilk illərində gömrük orqanlarının fəaliyyəti belə qeyri-sağlam əsaslar üzərində qurulmuşdu [6, 1995, 19 yanvar; 5, 176-192]. Kənd təsərrüfatı istehsalındakı tənəzzül və durğunluq halları səbə- bindən daxili bazarda ərzaq mallarına kəskin olan tələbatı yaranmışdı. Bu vəziyyət idxal edilən ərzaq məhsullarının miqdarının artmasına səbəb olurdu. Yeyinti məhsullarının istehsal həcmində kəskin azalma baş verdi, ölkəyə xaricdən keyfiyyətsiz ərzaq məhsullarının idxalı artdı. Bunu həmin illərin gömrük sənədləri və hesabatlar da təsdiq edir. İnsan orqanizmində müxtəlif fəsadlar yaradan keyfiyyətsiz ərzaq məhsullarının gətirilməsinin qarşısının alınması, normal gömrük ekspertizasının aparılması üçün zəruri texniki avadanlıq və cihazlar yox dərəcəsində idi. Nazirlər Kabinetinin 1994-cü il 18 fevral tarixli 69 nömrəli qərarı ilə “Gömrük Tarif Şurası”nın Əsasnaməsi təsdiq edildi. Sənədin 1-ci maddəsində göstərilirdi: “Azərbaycan Dövlət Gömrük Komitəsi nəzdində Gömrük tarif Şurası Azərbaycan Respublikasının mənafeyinə uyğun çevik gömrük siyasətinin hazırlanması, gömrük tarifi məsələlərinin tənzimlən- məsi, dünya bazar konyunkturasına və daxili iqtisadi vəziyyətə uyğun gömrük rüsumlarının və digər göstəricilərin vaxtlı-vaxtında müəyyən edilməsi və lazım olan hallarda onların dəyişdirilməsinə, habelə idxal və ixrac siyasətində daxili bazarın mənafeyini qoruyan tədbirlərin işlənib hazırlanması məqsədilə, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə yaradılır”. Şuranın qəbul etdiyi qərarların icrasını Gömrük Komitəsi həyata keçirirdi. Gömrük tarif Şurasının əsas funksiyaları aşağı- dakılar idi: 1) Azərbaycan Respublikasının mənafeyi baxımından gömrük siyasətini işləyib hazırlamaq; 2) gömrük tariflərinin gömrük işinin beynəl- xalq normalarına və prinsiplərinə uyğun müəyyən edilməsi barədə təkliflər vermək; 3) idxal və ixrac siyasətində respublikanın daxili bazarının məna- feyini qoruyan tədbirlər işləyib hazırlamaq; 4) gömrük rüsumlarının həcmini müəyyən etmək, dəyişdirmək və ya ləğv etmək, gömrük imtiyazları və güzəştləri tətbiq etmək, eləcə də, Azərbaycan Respublikası gömrük-tarif nomenklaturunun dəyişdirilməsinə dair təkliflər hazırlayıb Nazirlər Kabine- tinə təqdim etmək. Əsasnaməyə görə, Gömrük Tarif Şurasına gömrük siyasətinə və tarif məsələlərinə aid qanun layihələrinin hazırlanmasında
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
37 iştirak etmək, gömrük rüsumu tətbiq olunması haqqında məsələ qaldırmaq səlahiyyəti verilirdi [12, 52-54 ]. Azərbaycan Gömrük Təşkilatının gücləndirilməsi gömrük xidmətində struktur islahatlarının aparılması və kadr potensialının yeniləşdirilməsini tələb edirdi. Ulu öndər Heydər Əliyevin gömrük işi ilə bağlı keçirilən 1995- ci ilin yanvar müşavirəsindəki proqram xarakterli nitqində söylədiyi tövsiyə və göstərişlər respublikada gömrük xidmətinin yenidən qurulması və inkişafının əsas istiqamətlərini və prinsiplərini müəyyən etdi. Heydər Əliyev həmin müşavirədəki yekun sözündə demişdi: “Ona görə də bu müzakirədən
yanvar, №7 (1024)]. Ulu öndərin qeyd etdiyi kimi, ilk dəfə idi ki, gömrük xidməti haqqında belə geniş müzakirə aparılırdı [100, 164-181; 147, 164-165; 146, 42-46]. Müstəqillik dövründə Azərbaycan Respublikasının milli iqtisadiyyatın inkişaf xüsusiyyətlərinin nəzərə alındığı və gömrük işi sahəsində bir-birini tamamlayan əsas vəzifələr bunlar idi: – gömrük sərhədinin tam qurulması və maddi-texniki təchizatı, gömrük sərhədindən keçirilən yüklərin qeydiyyatının təkmilləşdirilməsi; – gömrük qanunvericiliyi pozuntularının qarşısının alınması, başqa hüquq-mühafizə orqanları ilə birlikdə qaçaqmalçılıq hallarının qarşısının alınması və respublikanın gömrük ərazisi vasitəsilə onların qeyri-qanuni keçirilməsinə yol verilməməsi; – gömrük ödənişləri texnologiyasının təkmilləşməsi və onların büd- cəyə daxil olmasına nəzarət, valyuta nəzarətinin gücləndirilməsi; – gömrük sənədlərinin beynəlxalq tələblərə uyğunlaşdırılması, göm- rük proseduralarının sadələşdirilməsi və rəsmiləşdirmə müddətinin qısal- dılması, təhvil vermə üsulundan asılı olmayaraq bütün malların gömrük rəsmiləşdirilməsinin təmin olunması, yüklər və yük göndərənlər haqqında ilkin məlumatların əldə edilməsi; Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
38 – gömrük nəzarətində müasir texnologiyaların tətbiqi; – tarifdənkənar tənzimləmə tədbirlərinə nəzarət texnologiyasının tək- milləşdirilməsi, tarif üsulları kompleksində effektivliyin təhlili üzrə təklif- lərin hazırlanması; – boru kəməri nəqliyyatı və elektrik enerjisi ötürücü xətləri ilə keçi- rilən mallara gömrük nəzarətinin təşkili, əqli mülkiyyət obyektlərinin bir yerdən başqa yerə keçməsinə nəzarətin təşkilati-hüquqi şərtlərinin yaradıl- ması;
– məlumatların düzgünlüyünün və keyfiyyətinin artırılması üzrə işlə- rin sistemləşdirilməsi və bu əsasda gömrük xidmətinin və onun struktur bölmələrinin işinin təhlili və s. Heydər Əliyev göstərirdi ki, xarici ölkələrlə mal mübadiləsindən alı- nan vəsaitin miqdarı nə qədər artıq olarsa, bu, həm maliyyə vəziyyətimizə, həm də ümumən iqtisadiyyatımıza kömək edər: “Ona görə də gömrük bizdən ötrü böyük vasitədir” [120, 1995, 11 yanvar, № 7(1024)]. Heydər Əliyev bu strateji vəzifələri həyata keçirmək məqsədi ilə gömrük strukturunun daha da inkişaf etdirilməsi, onun hüquqi və maddi- texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, fəaliyyət mexanizminin təkmil- ləşdirilməsi haqqında bir sıra hüquqi sənədlər imzaladı. Təbii ki, keçmiş SSRİ-nin gömrük qanunvericiliyi əsasında fəaliyyət göstərən, xidməti strukturlarında dövlət mənafeyinin pozulması və korrupsiya hallarının kök saldığı gömrük təşkilatının işində əsaslı dönüş yaradılması tələb olunurdu. Məhz 1995-ci ildən başlayaraq gömrük orqanlarının fəaliyyətində əsaslı dəyişikliklər baş verdi. Heydər Əliyevin gündəlik qayğısı ilə əhatə olunan gömrük sistemi əslində yenidən quruldu. Hər yerdə möhkəm qayda-qanun, ciddi nizam-intizam yaradılması, ədalətin bərqərar edilməsi istiqamətində müsbət addımlar atıldı. Sənədlərin məzmunu və xronoloji çərçivəsi Ümummilli liderin milli gömrük quruculuğu məsələlərinə hərtərəfli diqqət və qayğı göstərdiyini sübut edir. Heydər Əliyev respublikanın siyasi-iqtisadi həyatında mühüm rol oynayan tədbirlərdəki çıxış və nitqlərində digər dövlət strukturları ilə yanaşı ölkənin iqtisadi inkişafında gömrük orqanlarının xüsusi yeri olduğunu dəfələrlə qeyd etmiş, ölkənin xarici iqtisadi əlaqələrinin möhkəmlənməsi və idxal-ixrac əməliyyatlarının tənzimlənməsində gömrük xidmətinin üzərinə düşən vəzifələrin həlli yollarını göstərmişdir. O, Azərbaycan gömrük orqan-
Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|