Sonuncu Fateh indd
Yüklə 12,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
195 N A D İ R Ş A H Ə F Ş A R ona qarşı qiyam qaldırdı. Bu qiyamda Qoçandan olan Cəfərqulu bəy Şadlı da ona qoşuldu. Amma Nadir Quzğana yaxınlaşan kimi Cəfərqulu bəy təslim oldu. Aşur bəy isə inadkarlıq edib, müqavimət göstərdi. Bu zaman gözlənilməz bir hadisə baş ver- di. Uzaqdan-uzağa özbək sərkərdəsi Şir Qazi xan Xarəzmdən 1 500 atlı cavanı onun köməyinə göndərdi. Gələnlərin başçısı Quzğan qalasının yanında Na- dir bəyə təzim edib, onun sərəncamında olduqlarını söyləyəndə: – Demək, Şir Qazi xan yaxşılığın əvəzini çıxmaq istəyib, – dedi. Nadir bəyin ətrafında olanlar məmnunluqlarını ifadə etdilər: – Halal olsun! Nadir bəyin ətrafındakıların əksəriyyəti yaxşı bilir- di ki, ay yarım bundan əvvəl özbək tacirlərinin karvanı Məşhədə gələndə Məlik Mahmudun nəzarətçiləri yol- da ixtilaf salıb, onları qarət etmişdilər. Hətta tacirlərdən bir neçəsini də öldürmüşdülər. Buna görə, Xarəzm valisi Şir Qazi xan Nadir bəydən tacirlərin mallarının qarətçilərdən geri alınması üçün yardım istəmişdi. Na- dir bəy də onun xahişinə can-başla əməl etmişdi. Çox çəkmədi ki, Quzğan qalasında, Aşur bəy baş- da olmaqla, qiyamçılar yaraq-yasaqlarını yerə qoyub, təslim oldular. Nadir bəy Şir Qazi xanın göndərdiyi beş yüz xarəzmli cavana xələt verib, onları hörmət-izzətlə öz vətənlərinə yola saldı. 1 Bəzi tarixi mənbələrdə Xivədən olduğu bildirilir. 196 S O N U N C U FAT E H Artıq Nadir bəyin səs-sorağı, şan-şöhrəti məm- ləkətin hər tərəfinə yayılmışdı. Bir çox qalaların hakimləri ona müqavimət göstərmədən tabe olur- dular. Hər yanda söhbət gəzirdi ki, bu cavan əfşar sərkərdəsinin ən böyük arzusu – məmləkəti nəinki əfqanlardan, hətta osmanlılardan və ruslardan da azad etməkdi və bu müqəddəs amal uğrunda gecə- gündüz vuruşur, yorulmadan mübarizə aparır. Lakin Şərqin orta əsrlərə xas olan mənəm-mənəmlik xülya- sı ilə yaşayan yerli hakimlərin bəziləri hər addımda ona əngəl törədir, onu gərəksiz ara müharibələrinə cəlb etməkdən usanmırdılar. Qızılbaş tayfalarının müdrik ağsaqqalları yaxşı bilirdilər ki, Nadir bəy bu cür bitib-tükənməyən çəkişmələrə qoşulmaqla Səfəvi dövlətinin bərpası üçün lazım olan vaxtı itirir. Əslində, doğrudan da, belə idi. Hicri 1137-ci ilin əvvəllərində Nadir bəyin fədakarlığı barədə xəbər Təhmasib Mirzəyə də çatdı. Əbivərd cavanların- dan silahlı dəstə yaratdığını, Xorasanı əfqanlardan azad etmək istədiyini yaxşı bilsə də, o, yaxın adamı Həsənəli bəy Müəyyirülməmaliki 1 Nadir bəyin yanı- na göndərdi; o məqsədlə ki, onunla görüşsün, kimli- yini, məramını, necə sərkərdə olduğunu öyrənsin… – Həsənəli bəy, get, lazım gəlsə, Nadir bəyi mənim adımdan Xorasana canişin təyin et! İndi məni osman- lılarla Əşrəfin dil tapması çox pərişan edir... Ona görə Nadir bəy kimi döyüşkən sərkərdələrlə birlik qurma- ğa ehtiyacım var.... 1 Vəzifəsi dövlət adamlarını sınağa çəkib öyrənmək olan məmur. 197 N A D İ R Ş A H Ə F Ş A R * * * ...Onlar Əbivərddə görüşdülər. Qəhvə içə-içə təklikdə xeyli söhbət etdilər. Nadir bəy Əfşarın davra- nışı Həsənəli bəyin xoşuna gəldi və o, elə bu təəssüratla da Əbivərd camaatının qabağında Təhmasib Mirzənin Nadir bəy Əfşara olan hörmətini bildirdi. – Səfəvi taxtının onuncu şahı İkinci Şah Təhmasib mübarək fərmanı ilə Nadir bəy Əfşarı cəmi Xorasan- da öz canişini təyin edir və onun adının bundan sonra xan ünvanı – məqamında tanınmasını qərara alır. Nadir bəy, öz növbəsində, minnətdarlıqla bildir- di:
– Mən də bu camaatın adından sizdən təvəqqe edirəm ki, iltifat edib, Şah İkinci Təhmasib Səfəvini öz qoşunu ilə Xorasana gəlməyə razı salasınız. Bu gəliş cəmi Xorasan əhlinin döyüş ruhunu yüksəldəcək... Bizim istəyimiz şahımızı öz atasının taxtında, öz pay- taxtında bərqərar etməkdi. Sonra Həsənəli bəy ondan ayrılıb, Astarabada – vəliəhdin yanına qayıtdı. Təhmasib Mirzə onun neçə gün idi ki, yolunu səbirsizliklə gözləyirdi. Həsənəli bəyin gətirdiyi xəbər ona qol-qanad verdi: – Qibleyi-aləm, bu sərkərdə əsl bizim adamımız- dır. Cəsur, qorxmaz, bacarıqlı və qətiyyətli bir igiddir. Hərbiyyə işi, sərkərdəlik ona Allah vergisidir. Məqsədi və amalı da yadelliləri yurdumuzdan təmizləyib, sizi İsfahanda dədə-baba taxtında oturtmaqdır. Mən Nadir xan Əfşarın sizin rüsxətinizlə Xorasana canişin təyin
198 S O N U N C U FAT E H olunduğunu söyləyəndə ətrafındakı bütün tayfa başçı- larının hamısı sevindi... Bu sevinc dalğası cəmi Xorasan əhlinin – ələlxüsus da bu mahalda yaşayan ürəyitəpərli bütün yaraqlı-yasaqlı qızılbaş tayfalarının onun başçılı- ğı altında birliyindən soraq verən əlamətdir... Təhmasib Mirzənin gözləri parıldadı və o, əllərini göyə qaldırıb, Allaha şükür etdi. Sonra Həsənəli bəydən soruşdu: – Bəs neyləyək? Məsləhətin nədir? Onun gücündən necə istifadə eləyək? Həsənəli bəy tərəddüdsüz dedi: – Qoşunumuzla Xorasana gedib Xabuşanda ona qoşulaq. Biz ancaq onun kimi dəmir iradəli sərkərdənin sayəsində tezliklə paytaxtımızı azad edə bilərik. Həsənəli bəyin sözü Təhmasib Mirzənin ağlı- na batdı. Təkcə ona görə yox ki, tezliklə İsfahanda səltənətin taxt-tacında oturmaq istəyirdi. Həm də Na- dir xanın gücü ona Fətəli xanın qacarların və başqa türk mənşəli şahsevən tayfaları arasında malik oldu- ğu böyük nüfüzundan özünü qorumaq üçün lazım idi. Buna görə çox çəkmədən o, öz naibi Fətəli xan Qa- carın başçılıq etdiyi qoşunla Xabuşan tərəfə üz tutdu və bütün əyan-əşrəfini özü ilə apardı. Bu zaman Nadir xan üç min nəfərlik dəstəsi ilə Xabuşanda onları gözləyirdi. Aydın, günəşli bir payız səhəri idi. Xabuşan ca- maatı uzaqdan göyə toz qalxdığını gördülər. Əvvəlcə gələnlərin kim olduğunu bilməyib narahat oldular. Sonra qızılbaş qiyafəli atlıları görəndə sevindilər. Hər Yüklə 12,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|