Sonuncu Fateh indd
Yüklə 12,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ŞAHIN XİDMƏTİNDƏ
199 N A D İ R Ş A H Ə F Ş A R necə olsa, vəliəhd hələ təntənəli şəkildə Səfəvi şahı elan olunmasa da, onların şəhərinə təşrif buyurmuş- du. Bu Nadir xanın da çoxdankı arzusu idi. Nəhayət, o, Səfəvi xanədanının son nümayəndəsi – İkinci Şah Təhmasiblə birləşib talançı əfqan idarəçiliyinə son qoyacaqdı.. Gənc şahı qoşunla birlikdə hüzuruna gəlməyə vadar etməsi qəlbini dağa döndərmişdi. Qədirqulu kişi bəri başdan ona xeyir-duasını ver- mişdi, deyirdi ki, bu, onun siyasət cəbhəsində müd- rikliklə qazandığı ən böyük qələbəsidir. Ancaq gərək unutmasın ki, şahlarla yaxınlıq hər bir adamdan, xüsusilə də Nadir xan kimi ad-san sahibindən daha çox ehtiyatlı, tədbirli olmağı tələb edir... Ağsaqqalın nəyə işarə vurduğunu Nadir xan yax- şı bilirdi. Həsənəli bəy artıq onu Fətəli xan Qacarın Təhmasib Mirzənin yanında necə böyük nüfuza ma- lik olduğundan xəbərdar etmişdi. İrəlidə – qızılbaşlar arasında onun güclü bir rəqibi vardı, o rəqib indi əmin – arxayınca öz atını Təhmasib Mirzənin sağ tərəfində asta-asta çapırdı. Nadir xan at üstə durbinlə ətrafa baxırdı. Budur, onlar yanaşı çapıb gəlirdilər: Təhmasib Mirzə ilə Fətəli xan Qacar… Əlbəttə, gələcəkdə ikisi də ona müxalif çıxıb, qənim kəsilə bilərdilər. Birləşib bir göz qırpımında onu güc-bəla ilə başına topladığı qoşunu ilə birlikdə yox edərdilər. Buna fürsət verməməyin əlacı bəs nə idi? Nadir xanın ağlına onların yollarını bir-birindən ayır- maqdan ayrı fikir gəlmirdi... «Bəlkə bu, o vaxt olacaq 200 S O N U N C U FAT E H ki, özləri məni belə addım atmağa vadar edəcəklər... İnsan elə məxluqdur ki, öz yolunda enişi-yoxuşu özü yaradır. Əks təqdirdə, heç kim heç kimi əvəz edə, ya da biri digərinin yerinə qalxa bilməz...». İndi Nadir xan yaxşı bilirdi ki, hələlik o, Təhmasib Mirzəyə hava və su kimi lazımdır. Yoxsa, Astarabad- dan çapa-çapa bura gəlməzdi. Və elə etmək lazımdır ki, bu gərəklilik daimi bir zərurətə dönsün. Eləcə, Təh- masib Mirzə də Nadir xana lazım idi. Çünki tac, hələlik də olsa, onun başında idi. Gənc şahzadənin sifətinin cizgilərindən özünü büruzə verən qətiyyətsizlik ilk baxışdan Nadir xanın diqqətini cəlb etdi. Belə görü- nürdü ki, atası kimi onu da aldatmaq çətin deyildi.
H icri 1137-ci ilin yayının başa çatmasına bir həftə qalırdı. 1 Hava isti idi. Amma dözülməz həddə deyildi. Dəstə gəlib Xabuşana çatdı və Nadir xan qabağa çıxıb, Təhmasib Mirzəni qarşı- ladı. O da irəli gəlib atdan düşdü. Qocaman bir çi- narın kölgəsində qabaq-qənşər dayandılar. Nadir xa- nın qüruru yol vermirdi ki, görüş anında təzim edib, onun əlini öpsün… Təhmasib Mirzə də bunu hiss edib, ona tərəf bir-iki addım atdı və onlar qucaqlaşıb- öpüşdülər. Bərabər adamlar – qohum və dost kimi. Bunu ətrafdakıların hamısı görüb hiss etdi və hətta xeyli təəccüb edənlər də oldu. Sonra Nadir xan 1 Miladi təqvimi ilə 15 sentyabr 1726-cı il. 201 N A D İ R Ş A H Ə F Ş A R Fətəli xan Qacarla da görüşüb-qucaqlaşdı. O dəqiqə hiss etdi ki, Fətəli xan himayədarının tam əksinə olan xasiyyət yiyəsidir. Ağıllı və tədbirlidir. Deməli, irəlidə birinci şəxsin, yəni İkinci Şah Təhmasibin eti- madını ikinci şəxs kimi qazanmaq uğrunda Fətəli xanla aralarında gərgin, lap gərgin bir mübarizə ola- caqdı. İndisə... Nadir xan daha sonra onlarla gələn əyanlarla gö- rüşüb, onları böyük tut ağacının altında təşkil olun- muş ziyafət məclisinə dəvət etdi. Bu, Səfəvi dövlətinin bərpası tarixində, əlbəttə, həlledici günlərdən biri idi. Artıq Nadir xan Əfşar, qocaman tayfadaşı Qədirqulu kişi demişkən, siyasət aləminin əsl işti- rakçılarından biri olurdu və bu gündən ona nə cür olursa-olsun, daha güclü, daimi, döyüş fəndlərinə yiyələnmiş nizami bir ordu lazım idi. Onlar bir neçə gün Xabuşanda qalıb dincəldikdən sonra, Təhmasib Mirzə indiki halda nə etmək lazım olduğunu soruşdu və hər iki sərkərdənin üzünə bax- dı.
Nadir xan rəqibini qabaqlayıb dedi: – Əlbəttə, hazırkı məqsədimiz birdir. Məlik Mah- mudun hakimiyyətinə son qoymaq. Amma açığını de səm, bizim indiki qüvvəmizlə bunu etmək bir o qə- dər də asan görünmür... Topsuz savaşmağımız böyük itkilərə səbəb olacaq, əlimizdə olan az miqdarda topla nə edə bilərik? – Elə oğul da odur ki, topsuz bu nadürüstü aradan götürsün. Məncə, yalnız sən bu çətin işin öhdəsindən gələ bilərsən. 202 S O N U N C U FAT E H Təhmasib Mirzənin Nadir xana dediyi bu sözləri eşidəndə, Fətəli xanın üzü qıpqırmızı oldu. Çünki taxt-tacsız və paytaxtsız əlahəzrət hökmdar Məlik Mahmuda qarşı əməliyyatı gözlənilmədən ona de- yil, Nadir xana tapşırdı. Sərkərdələr altdan-altdan bir-birlərinə baxdılar. Bu andan artıq onların arasın- da gözəgörünməz və gizli ölüm-dirim mübarizəsinin təməli qoyuldu. Araya sükut çökdü. Fətəli xan heç nə demədi. Amma illərlə sarayında sığınacaq verdiyı, şahlıq məqamına çatmasında ilk dəfə böyük zəhmətə qatlaş- dığı vəliəhdə küsgünlüyü açıq-aşkar hiss olundu. Bu əzabla gəzib-dolandı. Məhərrəm ayının 22-də 1 hər iki sərkərdə atlanıb, Təhmasib Mirzə ilə bərabər Məşhədə doğru üz tutdular. Payız fəsli idi. Yollar bərbad vəziyyətə düşmüş- dü. Belə vaxtda ordu üçün ən çətin iş top arabaları- nı yoxuşdan qaldırmaq ola bilərdi, hələlik o da yox idi. Qoşunlar ləngimədən Məşhədə yaxınlaşırdı. Xoca Rabi məbədinin ətrafında ayrı-ayrı mövqelərdə düşərgə qurub, döyüşə hazır dayansalar da, piya- dalar, atlı dəstələr, tüfənglilər eyni adamın əmirini gözləyirdilər. Lakin Fətəli xan gözlənilmədən kürd dəstəsinin başçısı Nəcəfqulu bəy Şadlını öz adamları ilə Məşhədə hücum etməyə sövq etdi. Nəcəfqulu bəy Məlik Mah- mudla savaşa girməyə tərəddüd etdi. Ona görə qoşuna on min tümən xərc verdi, təbii ki, bu məbləğin qarşılığı olaraq, o, Fətəli xanın göstərişindən dolayısıyla boyun 1 Miladi təqvimlə 19 sentyabr 1726-cı il. Yüklə 12,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|