Sovyet tarih yazimi ve kazakistan tariHİNİn meseleleri
Yüklə 4,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
KAZAKİSTAN TARİHİNİN MESELELERİ 155 SOVYET TARİHÇİSİNİN MUTFAĞINA BİR NAZAR * Yrd. Doç. Dr. Elnur AĞAYEV ** Giriş Sovyet tarihçisinin mutfağı başlığı açıklama istemektedir. Başlığın ikinci kısmı, yani mutfak kısmı üzerinde ileride geniş durulacağından, öncelikle kavramın birinci kısmını açıklamak gerekiyor. Açıklama isteyen ifade “Sovyet tarihçisi” ifadesidir. “Sovyet tarihçisi” kavramı ne anla- ma gelmektedir? Zaman, mekân ve konu bakımından Sovyet tarihçisi kavramının sınırı nedir? Sovyet tarihçisi kavramı süreç bakımından nasıl bir değişim ve gelişim geçirmiştir? Özetle, mutfağına bakılacak, mutfağı incelenecek insanı, Sovyet tarihçisi tipini tanımak gerekir. Sovyet tarihçisi kavramını dar ve geniş manada olmakla iki şekilde değerlendirmek mümkündür. Dar manada Sovyet tarihçisi kavramı, 1917 yılında Bolşeviklerin iktidara gelişiyle başlayıp 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin çöküşü ile son bulan, yani Sovyetler dönemi tarihi üzerine araştırmalar yapan tarihçilere verilen addır. Bu kavram yerine literatürde esasen de Sovyetolog kavramı tercih edilmektedir. Fakat Sovyetolog kavramının sadece Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) tarihi üzerine araştırmalar yapan tarihçilerle sınırlı tutulmadığını da hatırlat- makta fayda vardır. Çünkü SSCB yaşamının değişik boyutları üzerine çalışma yapanlar üçün de Sovyetolog kavramı kullanılmaktadır. Dar anlamdaki ifadesiyle Sovyet tarihçisi sadece Sovyetler Birliği vatandaşı da değildir. Değişik ülke vatandaşlarının da bu kategoride yer almaları mümkündür, yer almışlardır ve almaktalar. Yer almaktalar çünkü bu alan günümüzde devam etmektedir. Geniş manada ise Sovyet tarihçisi, Sovyetler Birliği’nde yaşayıp, Sovyetler Birliği sınırlarına dâhil olan vatan toprakları ve ayrıca dün- yanın diğer bölgelerinin tarihleriyle ilgili araştırmalar yapan tarihçilere verilen addır. Literatürde geniş manada kullanılan Sovyet tarihçisi kavramına özel bir ad verilmemekte ve bu kavramın değişik dillerde çevrileri [Rus. Советский историк, İng. Soviet historians] bulunmak- tadır. Çalışmada üzerinde durulacak Sovyet tarihçisi aslında bu geniş anlamdaki tarihçi tipi olacaktır. Çünkü Sovyetler Birliği’nin son bulma- sıyla beraber Sovyet tarihçisinin de misyonu bitmiştir. Geniş anlamda kullanılan Sovyet tarihçisi kavramı artık bir tarih olmuştur ve üzerinde * Bu makale Elnur Ağayev’in “Sovyet İdeolojisi Çerçevesinde Türk Cumhuriyetlerinin Tarih Yazımı ve Tarih Eğitimi: Azerbaycan Örneği” isimli doktora tezinin bir bölü- münden esinlenerek yazılmıştır. ** Lefke Avrupa Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü SOVYET TARİH YAZIMI VE 156 araştırmalar yapılması gerekmekte ve yapılmaktadır. Sovyet tarihçisi kavramının anlamı zaman ve mekân boyutuyla belir- tildikten sonra bir de bunun ideolojik boyutundaki gelişim aşamalarına bakmakta fayda vardır. Yani, Sovyet tarihçisi tipi hangi aşamalardan sonra tam oluşmuştur sorusuna cevap bulmak gerekiyor. Bu arayışa geçmeden önce önemli bir hususu da vurgulamak gerekiyor: Sovyet tarihçisi Sovyet ideolojik sisteminin bir parçasıdır. Bu sistemin kurucu ekibi içinde yer alan ve sistemin sürekliliğini sağlayandır. Bunu yaparken aynı zamanda sistemin hizmetçisidir. Marksizm-Leninizm metodolojisiyle “silahlan- mıştır”. Silah kavramı burada gelişine kullanmamaktadır. Çünkü Sovyet sistemi diğer sistemlerle mücadelesinde tarihi önemli bir silah olarak görmekte ve kullanmaktadır. Sovyet tarihçisinin esas görevi halkın, işçi sınıfının ve köylülüğün önemli problemleri üzerinde çalışmaktır. Sınıf mücadelesi, inkılabı ve milli bağımsızlık mücadelelerinin incelenmesi, Marksist ideolojinin altyapı olarak gördüğü ekonomi yapının tarihi gelişim sürecini araştırmak Sovyet tarihçisinin önemli görevlerinden- dir. 272 Sovyet tarihçisi, Sovyet ideolojisinden hareketle sistemin “biz” ve öteki”sini belirlemekte, bu kavramların içeriğini hem tarih yazımı çalışmalarıyla hem de tarih ders kitaplarıyla canlı tutmaktadır. Tarih bilimi üstlendiği bu görevlerini yerine getirirken Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) tecrübeleri, Sovyetler Birliği devlet tecrübesi ve Sovyetler Birliği’nde sosyalizm ve komünizm kuruculuğu tecrübelerini esas almaktaydı. Bu görevleri yerine getirirken sadece ülke içindeki konularla da sınırlı kalınmamakta, sosyalist vatanperverliği, proleter enternasyonalizmi hislerinin de yerleşmesine yardımcı olmaktaydı. Sovyet tarihçisinin genel hatlarıyla belirlenen bu ideolojik altyapısı kısa sürede oluşmuş değildir. Sovyet sistemi yerleşip güç kazandıkça Sovyet tarihçisi de bu sürece paralel olarak yapısını oluşturmuş, geliş- tirmiş, genişletmiştir. 1960’lı yıllarda ise artık tipik bir Sovyet tarihçisi görüntüsü ortaya çıkmıştır. Yapısını oluşturma sürecine bakıldığında burada küçük kırılma dönemleri olmakla beraber 5 önemli aşamayı görmek mümkündür: 1. 1930’lu Yıllar, 2. II. Dünya Savaşı Dönemi, 3. Stalin’in Ölümü Sonrası Değişim , 4. 1960’lı Yıllar ve 5. 1980’li Yıllar. Bu önemli aşamalar makro düzeyde bakışın ortaya koyduğu sonuçlardır. Bu konuda mikro düzeyde yapılacak çalışmaların makro tezin dışında bazı tespitler ortaya koyması mümkün olsa da, sistem makro tez dışındaki eğilimleri Sovyetlerin yıkılış dönemleri hariç hep engelleme, ortadan kaldırma, sindirme, yok etme yoluna gitmiştir. Yukarıda belirtilen dönemlerin özellikleri üzerine kısa da olsa bazı tespitler yapmak gerekiyor. 1.1930’lu Yılların temel özelliği, eski Çarlık 272 “Bilim”, Büyük Sovyet Ansiklopedisi, 29. cilt, 2. Baskı, Moskova 1954, s. 253 [Наука // Большая Советская Энсиклопедия, Том 29, второй выпуск, Москова 1954, с. 253]. Yüklə 4,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|