125
Romaşinin həyatına 17 yaşlı Yulya daxil olandan sonra, dostca-
sına ünsiyyətimiz bitdi
Mən hətta xahiş edirəm: “Bir şey fikirləş, heç olmasa uydur!” “Nə
uydurum axı?” – cavab verir. Necə kütbeyindirlər! Ancaq pul
haqqında uydururlar, onu da bacarıqsızlıqla.
Kostya bu qəzəbli monoloqu ilə öz yaşıdları olan qızlara
hökm çıxarırdı.
Başa düşürdüm ki, onun yaradıcı naturası inkişaf istəyir,
ona yeni bilgi, yeni təcrübə verəcək, məsləhət göstərəcək birisi-
ni axtarır. Bir sözlə, onun mənəvi, yaradıcı və insan kimi inki-
şafına səbəb olacaq birinin axtarışındadır.
Bunu qadınlardan almağa nail ola bilmədikdən sonra, bir-
cinsli sevgiyə üstünlük vermişdi. Elə bir aləmə ki, orada eh-
tiraslar gurlayır, rollar yenidən düzülür, fantaziyalar coşur.
Orada onlar özlərinə yeni adlar verirlər: buradakı Mahmud
yeni dünyada Marsel, buradakı Vanya, orada Jandır. Bu, onları
həyəcanlandırır, darıxdırıcı gündəlik həyatlarına qeyri-adilik
gətirir. Bu qayda ilə onlar Anatoli Romaşinin bir neçə il əvvəl
haqqında danışdığı darıxqanlığı aradan qaldırırlar.
Lakin Anatoli Vladimiroviç qadın dünyasını öz ətrafında
dəyişməyə cəhd edən, qadınların inkişafına təsir göstərməyə
və yardım etməyə çalışan kişi idi. O, Piqmalion kimi, özünün
heyran olduğu və ilham aldığı Qalateyasını yaratmaq istəyirdi.
Gənc qızla evlənməsi də görünür, özünə ideal yaratmaq istə-
yində axırıncı cəhd idi. Bilmirəm, o buna nail ola bildimi. Çünki
aşiqlik hissi olmadan yaşaya bilməyən Anatoli Vladimiroviçin
həyatına 17 yaşlı Yulya daxil olduqdan sonra bizim dostcasına
ünsiyyətimizə son qoyuldu.
* * *
P.S. Anatoli Vladimiroviçin ölümü dəhşətli oldu. Bağında
kəsdiyi ağac üstünə düşərək, onu əzmişdi.
127
SOV. İKP MK DÖVRÜNÜN UYDURULMAMIŞ
ƏHVALATLARI
ÖZ İMTİYAZLARINI VER BURA, ALÇAQ!
1991-ci ilin avqustunda Lubyanka meydanında qəzəbli və
demokratiya həsrətində olan insan kütləsi qanlı Feliksin, Fe-
liks Dzejinskinin heykəlini iplərlə sararaq postamentdən yıx-
dı. Kütlənin digər hissəsi isə “MK-nı ələ keçirək” bağırtısı ilə
nizamsız cərgələrlə qonşuluqdakı Köhnə meydana axışdı.
Mən öz çəkiliş qrupumla Lubyankada qaldım. Bura çox
maraqlı idi. Böyük sayda tele, foto və kinokameralar vardı. İn-
sanlar həyəcanla danışırdılar. Gah burda, gah orda improvizə
edilmiş mitinqlər keçirilirdi. Yıxılan heykəlin və alqışlayan
kütlənin kadrları bütün aparıcı teleşirkətlərin arxivlərində
var. Həmin kadrları qalib gəlmiş demokratiyanın və SSRİ-nin
sonunun rəmzi kimi dəfələrlə göstəriblər.
Elə həmin vaxtda MK binasında nələr baş verdiyi barədə
bizə bir neçə il sonra Alekseylə birlikdə beynəlxalq şöbədə ça-
lışmış, Çin iqtisadiyyatı və tarixi üzrə mütəxəssis danışıb.
Onun söhbətini bütövlükdə verirəm:
“O vaxt mən Moskvada idim. Məzuniyyətə getməyə ma-
cal tapmamışdım. Baxıram ki, xəbərlərdə axşam Dzerjinskinin
heykəlini yıxmağa hazırlaşdıqları haqda danışırlar. Mən işə
getməyi, öz kitablarımı və Çinlə əlaqədar məlumat kitabçala-
rını götürməyi qərara aldım. Məlum deyil, onlar daha nələri
yıxmaq fikrinə düşəcəklər.
İşə gəlirəm və üçüncü alaqapıdan içəri girirəm. İlk baxışdan
hər şey qaydasındadır, milis girişdə buraxılış vəsiqəsini yoxla-
yır. Amma dəhlizlərdə adam azdır – hər halda məzuniyyət döv-
rüdür. Açarı götürdüm. Beşinci mərtəbəyə, öz otağıma qalxı-
ram. Otururam: kitabları, məqalə tikililərini saf-çürük edirəm,
nəyi götürüb-götürməmək haqqında düşünürəm. Başım o qə-
dər qarışır ki, iki çanta doldurduğumun fərqinə varmıram.
128
Kabinet bürkülü və tozlu idi – çoxdan yığışdırmamışdılar.
Havanı təmizləmək məqsədilə pəncərəni açmaq qərarına gəl-
dim.
Açan kimi səs-küy hiss etdim, sanki insanlar nəyisə bölə
bilmirlər. Mən pəncərə altlığının üstünə çıxdım ki, küçəni
görə bilim. Orada isə... Ay ana! Camaat toplaşmışdı! Mitinq
edənlər nəsə çığırır, əllərilə binanı, hətta mənə elə gəldi ki,
düz məni göstərirlər. Düşündüm ki, yenə Lenin dövründəki
kimi, poçtu, teleqrafı, telefonu ələ keçirməyə gəliblər. Çan-
taları qamarlayıb, aşağı cumdum. Qərara aldım ki, mərkə-
zi alaqapıdan meydana yox, arxa çıxışdan dalana çıxım. Elə
küçəyə addım atmışdım ki, nəhəng gövdəli, pırtlaşıq saçlı bi-
risi möhkəmcə çiynimdən yapışdı və sakit səslə mırıldadı:
- Hə, alçaq, bilirdim ki, kimsə arxa çıxışdan qaçacaq. Ver
bura, çantaları! Xalqın malını talayırsınız, nə var burada: pul-
lar, MK kolbasası?
Mən divara qısıldım – birdən dalaşmağa başlayar. Və de-
yirəm:
- Orada kitablar var. Çin kitabları.
- Nə uydurursan, hansı kitablar? Nə Çin kitabları? İmtiyaz-
lı yaramaz!
Çantaların ağzını cıraraq, mənim bütün sevimli kitablarımı
birbaşa asfaltın üstünə tökdü.
- Həqiqətən də kitablardır... – Çantaları silkələyir, silkələ-
yirdi. – Nədir, dəlisən? Bəs Kreml kolbasaları, sosislər hanı?
– düz üzümə bağırdı.
- Mən aliməm, beynəlxalq şöbənin məsləhətçisiyəm, - küçənin
ortasından kitablarımı yığa-yığa, onu başa salmağa çalışıram.
- Hə, məsləhət verib, qurtardın. Sənin MK-nı bağlayacaq-
lar, imtiyazlarına da son qoyulacaq, - kişi bu dəfə artıq müla-
yimliklə deyirdi.
Yenidən məyus halda xəstəyə baxan kimi mənə baxdı.”
Bunları danışarkən beynəlxalq şöbənin keçmiş əməkda-
şı dazlaşmağa başlamış başını sağa-sola fırladırdı, sanki hər
dəqiqə həmin nəhəng və pırtlaşıq saçlı kişinin peyda olmasını
və yenidən sorğu-suala başlamasını gözləyirdi.
Dostları ilə paylaş: |