T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ arkeoloji (klasiK arkeoloji) anabiLİm dali
Yüklə 1,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
Epiküros düşüncesinde ikici gerçeklik ölçütü ise kavramdır 500 . “Herhangi bir şeyin biçimini daha önce genel kavram olarak öğrenmedikçe, onu adlandıramayız. Bu nedenle genel kavramlar açıktır; yeni bir düşünce de daha önce açık olan bir şeye bağlıdır: Buna dayanarak, örneğin, “Bunun insan olduğunu nereden biliyoruz?” deriz” 501 … Epiküros, insanları ölüm korkusundan kurtarmak için de ruhun atomlardan oluştuğu fikrini savundu. Herodotos’a yazdığına göre; “…Ruh çok ince parçalardan oluşmuş ve tüm bedene yayılmış bir cisimdir. Sıcakla karışmış bir soluğa çok benzer. Bazı bakımlardan birine, bazı bakımlardan da ötekine yakındır ama incelikte bu ikisinden çok farklı ve bedenin geri kalanıyla çok daha eş duyumlu (üçüncü) bir bölüm daha vardır: Bunun varlığını, ruhun yetileri, duyguları, devinim kolaylığı, düşünme yeteneği ve yokluğu ölüm demek olan şeyler ortaya koyar. Ayrıca şunu da göz önünde tutmalıyız ki, duyarlıkta en büyük pay ruha aittir… Ruh bedende kaldıkça, bedenin başka bir parçası ayrılmış olsa bile duyarlığını yitirmez. Tersine, ruhu saran koruyucu ister tümden ister kısmen çözülünce, ruh bazı parçalarını yitirse bile, eğer varlığını sürdürürse, duyarlığı olacaktır. Buna karşılık, bedenin geri kalanı tümden ya da kısmen varlığını sürdürse bile, az da olsa, ruhun doğasını oluşturan atom sayısı ayrılıp gidince, duyarlığını yitirir. Bundan başka, bedenin geri kalanı tümden çözülünce, ruh dağılır, eski yetilerini ve devinimini yitirir, sonuç olarak duyarlığı da kalmaz” 502 … Benzer düşüncelerini, Menoikeus’a yazdığı mektupta da dile getiriyor: “…Ölümün bizim için hiçbir şey olmadığı düşüncesine kendini alıştır. Çünkü iyilik 500 Copleston 1996, 29 501 Laertios 2003, 487 502 Laertios a.g.e., 497-498 146 ve kötülük duyularla vardır. Ölüm ise duyulardan yoksun olmadır. Böylece, ölümün bizim için hiçbir şey olmadığı düşüncesi ki doğrusu da budur, ölümlü yaşamı keyifli kılar, ona sonsuz bir zaman ekleyerek değil, ölümsüzlük özlemini ortadan kaldırarak” 503 … Epiküros, mektuplarında insanların tanrıyı ya da tanrıları algılayış biçimlerine de eleştiriler getirir. Herodotos’a yazdığına göre; “…Gökcisimleriyle ilgili olarak şunu göz önüne almalıyız ki, bunların devinimleri, dönüşleri, tutulmaları, doğuş ve batışları ve benzeri şeyler, her bakımdan mutlu ve ölümsüz bir varlığın getirdiği ya da getireceği düzen sayesinde gerçekleşiyor değildir… Yoğun bir ateş kütlesi olan cisimlerin mutluluğu elde edip bu devinimleri kendi istekleriyle kazandıklarını da düşünmemeli… İnsan ruhunda kopan belli başlı fırtınaların kaynağı, bu gökcisimlerinin mutlu ve ölümsüz olduğu inanışıdır. Bir yandan da kendi durumlarına ters düşen istekleri, eylemleri ve nedenleri olmasıdır. Efsaneler yüzünden ya da sanki ölümün bizimle bir ilgisi varmış gibi, ölümün getirdiği duyumsamazlıktan korktuğumuz için, durmadan bir kötülük beklentisi ya da kuşkusu içinde olmamız ve bu duruma böyle bir kanıya vardığımız için değil, zihnin akıldışı bir sapması sonucu düşmemizdir” 504 … Yine mektuplarından Menoikeus’a yazdığında diyor ki: “… Her şeyden önce, tanrının ölümsüz ve mutlu bir canlı olduğuna inanıp, genel tanrı kavramının gösterdiği gibi, onun ölümsüzlüğüne yabancı ve mutuluğuna aykırı hiçbir şeyi ona yakıştırma. Ama onun ölümsüzlüğüyle mutluluğunu koruyabilen her şeyi ona yakıştırmaktan çekinme. Çünkü tanrılar vardır. Onları açıkça tanıyoruz. Ama onlar 503 Laertios 2003, 517 504 Laertios a.g.e., 501-503 147 çoğunluğun düşündüğü gibi değillerdir. Çünkü çoğunluk onlar hakkında düşündüğü şeylerin arkasında durmaz. Dinsiz olan, çoğunluğun tanrılarını ortadan kaldıran değil, çoğunluğun düşündüklerini onlara yakıştırandır. Çünkü çoğunluğun tanrılarla ilgili söyledikleri doğru kavramlara değil, yanlış varsayımlara dayanır. İşte tanrılar tarafından kötülerin başına en büyük zararların gelmesi ve (iyilerin başına) en büyük yararların gelmesi hep bu yanlış varsayımlar yüzündendir. Çünkü tanrılar kendi erdemlerine alışık olduklarından, kendi benzerlerine yakınlık duyarlar, böyle olmayanları ise yabancı sayarlar” 505 … Ancak aynı mektupta dile getirdiği gibi: “… Doğa düşünürlerinin “kader”inin kölesi olmaktansa tanrılar hakkındaki söylencelere inanmak daha iyidir. Çünkü ikincisi, tapınımla tanrıları memnun etme umudunu verir. Diğeri ise memnun etme nedir bilmeyen bir gerekliliği içerir” 506 ... Roma’lı filozof ve şair Lukretius’un (İ.Ö 94-55) 507 “De Rerum Natura” adlı altı kitaplık şiir dizisinde de Epiküros’çu düşüncenin yankısını buluyoruz. İkinci kitapta şair şöyle yazmış: “… İnsanların sefil ruhları, körleşmiş kalpler; hangi karanlık ve kötülüklerle harcanmamıştır ki insan hayatı? Doğanın neyi haykırdığını görmüyor musunuz? Beden için acı yokluğu, ruh içinse tasasız ve korkusuz bir sıhatten başka bir şey istiyor mu? Bu bedende görüyoruz ki; onun çok az şeye ihtiyacı var. Acıyı dindirebilen her şey ona sayısız haz sağlar. Bu durumda doğa şundan daha fazlasını istemez: Eğer bizim evlerimizde, sağ ellerinde gecenin içki âlemlerini aydınlatan meşaleleri tutan yaldızlı genç insan heykelleri yoksa ya da evlerimizin her yanı gümüşle ışıldamıyor, altınla parıldamıyorsa, gitarlar duvarları, yaldız kaplı 505 Laertios 2003, 517 506 Epicurus 1979, 91 507 Speake 1994, 379 148 Yüklə 1,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|