T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali

 
100
2.2.4.2. Keşiş Germogen ve Varsonofiy’in Faaliyetleri 
Aziz Guriy'nin yardımcıları piskopos Germogen ve Varsonofiy hakkında 
bilgileri yine otobiyografilerini yazan kişilerden öğrenmekteyiz.  Aziz Guriy'nin 
Germogen'e tavsiyeleri Lubarskiy'nin yazılarında yer almaktadır; bu yazılar da 
Majarovski tarafından misyonerlerin faaliyetleri zikredilirken kayda geçmiştir.
358
 Yine 
Keşiş Varsonofiy'nin hayatını yazan Germogen onun hakkında Kırım'da misyon 
faaliyeti yaptığını ve Tanrı'nın adını yaymak için çok çalıştığını ifade etmektedir. Ancak 
German hakkında ölümünden 100 yıl sonra Kazan metropoliti Lavrenti II tarafından 
yazılan notlarda misyonerliğine dair kayıtlar bulunmamaktadır, ancak onun misyonerlik 
yapmadığını söylemek zor olsa gerektir.
 359 
Keşiş Germon’a yakın olan meşhur Knez Kurbsk onun için dinî faaliyetleri 
yaptığını yazmaktadır.
 
1555–1576 yılları arasında görev yapan  (ö. 1576) Aziz 
Varsonofiy, insanların Ortodoksluğu tercihi zorlama ile değil gönüllü olmuştur 
demekte; hatta 1556 yılında Kazan'da müslümanların ayaklanmasında gönüllü Rus 
ordusuna katılan Kreşenlerin varlığından bahsetmektedir.
360
 
2.3. XVII. Yüzyılda Misyon Faaliyeti 
2.3.1. Kazan Metropoliti Germogen'in Misyonerlik Faaliyetleri ve 
Müslümanlara Karşı Alınan Tedbirler 
Eski Kazan Hanlığı topraklarında misyoner faaliyetler Guriy, German ve 
Varsonoviy ölünce kesintiye uğramış, Metropolit Germogen (1586–1606) Kazan'a 
atanınca faaliyetler tekrar başlamıştır. Misyoner faaliyetlerin 1560–80 arasında duracak 
                                                 
358
 Bakınız; Mojarovskiy, İzlojenie, s. 21–22; “Her iyi işle İsa-Mesih’e yalvar, doğru söz konuş ve isyankâr olma ve 
öğrenen ol, bilmeyenlere gerçek Tanrıyı öğret, onun her şeyi yarattığını öğret, inançsızları tanrı yoluna getir.  Onları 
vaftiz et, onların karılarını ve çocuklarını da vaftiz et. Her yerde Tanrının istediği gibi ol; toprağı ekmeyi, sulamayı ve 
nimetleri artırmayı tanrının yardımıyla başardın, vaftizi de onun yardımıyla yapabilirsin Ortodoksluğa inanmayanlar 
hayvanlar gibidir.” 
359
 Germogen, “Svatilet Guriy”, Pravoslavnıy Sobesednik, Haziran 1868, s. 102–118; “O, yaptığı bütün iyi işlerle 
arkadaşlarına örnek olur. Keşis yetiştirmiş ve dünyayı  öğrenerek dinsizleri hıristiyanlığa çevirmişti (Kırım 
Tatarlarında esir olduğu zaman.) Hz. Muhammed’den gelen yalan dolu efsaneleri iyi öğrenmiş, dinsizlere kendini 
sevdirmiş ve onları ikna etmiş vaftiz etmiştir. Mukaddes Babaya, oğluna ve bütün mukaddes ruhlarına karşı görevini 
yaptı.” 
360
Skazani Knyazi Kurbskogo, izd. Ustrlyova, s. 107, St. Petersburg 1868; “Çok akıllı kişidir, temiz ve gerçeği 
yaşayan mukaddeslerdendir ve mukaddes yazılara uyar. Allah yolunda devamlı mücadele eder ve ruhani işleri 
çoktur… Hilekârlık ve iki yüzlülük âdetleri yoktur, çok sadedir, dürüsttür ve yardıma ihtiyacı olanlara yardım 
etmekte tereddüd etmez.” 

---

 
101
noktaya gelmesinin sebebi, Kazan'a atanan metropolitlerin bölgede çok kısa zaman 
görevde bulunmalarıdır. Mesela bu arada Lavrenti I, 1568–1574 yılları arasında Keşiş 
Vassian 14 Şubat – 21 Mayıs 1575 yılı, Tihon I Hvorosti, 1575–1576 11 ay, Teremya 
1576–1582; Kozma 1582–1584; Tihon I 1584-1589, görevde bulunmuştur. Keşişlerin 
Çara yakın olamamaları ve görevlerinde eskiler gibi titiz davranmamaları da misyoner 
faaliyetlerinin durmasında neden olarak görülebilir.
361
  
Germogen,  Varsonofiy'den 11 yıl sonra Kazan'a gelmiş, buradaki dinî idare ve 
misyonun çöktüğünü görmüş ve bunu bir rapor halinde Çar Feodor İvanoviç'e (1584–
1598) bildirmiştir. Bu raporda Germogen “Kazan ve Sviyajski'de Kreşen Tatarları ile 
Rusların beraber yaşadıklarını ancak hıristiyanlığa dair hiçbir faaliyet yapmadıklarını, 
Kreşenlerin ölülerini dahi hıristiyan mezarlıklarına koymadıklarını eskisi gibi 
müslüman ve şaman âdetlerini yerine getirdiklerini” yazmaktadır. 
362
 Metropolit 
Germogen önce hıristiyan olup sonra geri eski âdetlerine dönen Kreşenler için birtakım 
tedbirler almaya da çalışmıştır. Mesela “12 Şubat 1591 yılında bütün Kreşenleri 
Meryem ana kilisesinde (Preçistiya Bogorodica) toplayarak, onlara bir hıristiyanın nasıl 
yaşaması gerektiğini 3 gün boyunca anlatmış, ancak onun eğitici çabaları hiçbir olumlu 
sonuç vermemiş, hatta birçok Kreşen eski dinleri müslümanlığa veya putperestliğe geri 
dönmeye devam etmiştir.
363
 Germogen bu dönüş hareketinde en önemli etkenin devlet 
idaresinin zayıflığı ve Kreşenlerin topluca hıristiyanlardan uzak müslümanlarla beraber 
yaşamalarında görmektedir. Sadece hıristiyanlıktan Kreşenler vazgeçmemiş, aynı 
zamanda Rus hükûmetinin yeni topraklara yerleştirdiği Rus göçmenler de 
müslümanlardan etkilenmişler ve dinlerinden dönmeye başlamışlardır. Çar İvan 
Grozniy Kazan hanlığını istilâ ettiği zaman Kazan'da ve çevresinde bulunan ne kadar 
cami ve mescit varsa yıkılmasını emretmiş ve bundan sonra da yapılmasını 
                                                 
361
 Mojarovskiy, “Germagen Patriyarh vsyerosiskiy”Strannik, Mayıs, St. Petersburg 1864,  s. 85- 100. 
362
 Rapor hakkında geniş bilgi için bakınız; “Metrapolit German'ın Çar Feodor İvanoviç'e Raporu”, 18 Temmuz 1593, 
Aktı  İstoriçeskiye, C. I, No: 358; “Kazan'da, Kazan ve Sviyajski’nin kazalarında Kreşen Tatar, Çuvaş, Çeremiş ve 
Votyaklar beraber yaşıyor, yiyor, birlikte içiyor, birlikte geziyorlar, üzerilerinde haç gezdirmiyorlar.  Tanrının kilisesine 
gelmiyorlar ve evlerinde Tanrı'nın resimlerini, haçları bulundurmuyorlar, rahipleri evlerine davet etmiyorlar ve vaftiz 
babası edinmiyorlar. Doğumda da keşiş çağırmıyorlar, çocuklarını vaftiz etmiyorlar, ölenleri kilise mezarlığına 
getiremiyorlar. Eski Tatar mezarlığına gömüyorlar. Erkekler de kızlarla Tatar âdetlerine göre evleniyorlar. Kilisede nikâh 
kıymıyorlar, Tatar âdetlerine göre nikâh yapıyorlar. Çarşamba ve Cuma günleri oruç tutuyorlar, yanlarında erkek, kadın 
ve kızlarını esir tutuyorlar, kendi karılarının yanında vaftizsiz kadınlar ve kızlarla yaşıyorlar, bu kadınlar çocuk 
doğurduğu zaman onlarla beraber bir evde yaşıyor, bir kaptan su içiyor ve yemek yiyorlar. Çocuğa ve kadına vaftizsiz 
oldukları için hiçbir hıristiyanlık âdeti yapılmıyor ve vaftiz olmadan ölüyorlar, daha sayamadığım bir sürü kötü Tatar 
âdetlerini utanma ve çekinmeden sürdürüyorlar; hıristiyanlığa tutunmuyorlar ve benimsemiyorlar.” 
363
 
Mojarovskiy, “Germagen Patriyarh vsyerosiskiy”Strannik, Mayıs, St. Petersburg 1864,  s. 92.
 

---