T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali

 
170
Rahip Ambvrosiy çevrilen kutsal kitapların yaptığı olumlu etkiyi müşahede 
etmesi misyonun geleceği için yeni umut verici olmuştur, bu umudunu Dinî İdarenin 
başı olan Kutsal Sinod’a bir rapor şeklinde ifade etmiş ve bölgede misyonun devamı 
için yapılacak işleri de belirtmeyi ihmal etmemiştir. Ambvrosiy’e göre kiliseler bölgesel 
dillerle faaliyet göstermelidir, dua ve kutsal metinleri çevirmelidir. Çuvaş ve Çeremiş 
dillerine ait sınıflar Kazan ve Çeboksarı seminarilerinde acilen açılmalı ve burada 
yetişen öğrenciler köylerde çevrilen dua kitaplarını ve metinlerini halka okumalıdır. 
Rahibin Çuvaş ve Çeremiş  sınıflar açma dileği sağlığında yerine gelmiş fakat dua ve 
kutsal metin çeviri faaliyeti Liturgiya (Kutsal ayin kitabı) ve İnciller hariç 
başarılamamıştır. 
622
 
4.2.4. Piskopos Filaret’in İhtida Karşıtı Misyon Faaliyetleri  
İmparator Nikolay Pavloviç, Sinod’un 25 Şubat 1828 tarihinde Kazan’a 
piskopos olanak Filaret’in tayinini onaylamıştır. Sinod Filaret’i Kazan’a yollerken yeni 
Kreşenlerin dinden dönüşlerinin engellenmesini ve son döneminde karşılaşılan 
meselelerin çözülmesini istemiştir. Ayrıca Milanov, Svetovidov ve Galbinski’nin 
görevlerine devam etmesini istemiştir.
623
 
Çar onayıyla Kazan’a gelen Filaret ilk iş olarak hıristiyanlıktan dönmek isteyen 
ve dönen Kreşenler ile ilgili keşiş ve papazlardan raporlar istedi. Bu raporlar 
doğrultusunda nasıl davranması gerektiğini planlamaya çalışmıştır. Dahası Udmurd 
episkopu Kiril Bogolovski Platonov’a 8 Ekim 1828’de keşişlerin bu işte başarısız 
olduğunu yazmaktadır.
624
  
Gerçekten de Filaret’in mektubunda keşişlerin yetersizliğinden bahsetmesi 
isabetli bir karardır, zira yapılan bölge araştırmasında 43 mahalle kilisesi keşişinin 
                                                                                                                                               
Yadrin eyaleti Yardrin köyü Rahibi Vasiliy Smelovski şunları diyordu. “1823 yılında kendine bağlı köydeki 7 aile 
tamamen hıristiyan olmuş ve ayinlere devam etmektedirler.” 
622
 Pravaslovnıy Sobesednik, “ Luka…”, sayı III, s. 480. II (1858): 564-585, III (1858): 232-254,464-500 
623
 KDK, f. 4, dosya no: 117,  s. 71–75; “Ukaz svyatogo Sinoda preosvyaşennemu Filaretu ot 28 fevralya 1828 godu”.   
“Sinod yeni tayin ettiği piskoposa, keşişler Milanov, Svetovidov ve Galbanski’nin görevlerini devam etttirmesini, 
zaman-zaman kiliseleri ziyaret etmelerini, ihtidâ eden Kreşenlere sevgiyle doğruyu anlatmalarını ve keşişlerin 
yaşantılarının dine uygun olup olmadığını kontrol etmelerini söylemiştir. Teftişlerinin sonuçlarını Sinodluğa 
bildirmesini istemiştir. Kötü sonuçlardan kaçmak için, talep olunan paraları kontrol edilmesini, fazla para alınmaması 
için bütün Kreşenlerden gelen gelirlerin yazılmasını ve imzayla teslim alınmasını, Kreşenlerin gönülden katkıları 
hariç dinî hizmetler için ücret alınmamasını tavsiye etmiştir.” 
624
 “Pisma Fillareta k Kirilu, 10 Temmuz 1829”, Pravoslavnıy Sobesednik, (Agust 1868); 11-12 

---

 
171
yalnız yedisi okul bitirmiştir. Diğerleri aşağı sınıflardan ayrılmışlardır ve insanlara dinî 
anlatmada yetersizlerdir.
625
  İlk zamanlar Filaret Kazan’da gelişen Kreşen 
ayaklanmasında düştüğü zor durumu Udmurd episkopu Kirile, “ burada bir yıl bile 
yaşayamam, çok zorluklar çekiyorum ve sadece Tanrı’nın verdiği güçle ayakta 
duruyorum” diyordu.
626
 
Dinî idare Kreşen Tatarlarına yaptıkları hatayı göstermek için Kazan valisi 
Otto Rozen önderliğinde ve Başrahip Filaretin nezaretinde büyük bir aydınlatma 
faaliyeti başlatarak 9 Nisan 1828 tarihinde Sviyajski rahibi Svetovidov ve Dvoryan 
Solovyev Ulyanovski ve İvanovski köylerine gönderildiler. Ayrıca emir gereği dönüş 
hareketinin lideri konumundaki Vasiliy İvanov’un yanına giderek dönenleri toplamışlar 
ve huzurda yapılan işin kanunlara uygun olmadığını nasihatleri dinlemeden hareket 
ederlerse cezalandırılacaklarını bizzat yüzlerine söylemişlerdir.
627
 
Sviyajski eyaletinde komisyon faaliyetlerini bitiren Svetovidov, Tetuşi 
kazasına gönderilmiş ve bu bölgede bulunan köy kiliselerini gezmiştir: Mojarov, 
Bayglıçev, Çipçig, Bayteryakov, Bişeva, Florova – Yasaka ve Karlangi kiliseleri. 
Sviyajski Kreşenlerinin aksine Tetuşi Kreşenleri islamdan dönmek istemediler, köylerin 
birçoğunda davete bile icap etmediler. Bunun üzerine Rahip Svetovidov Tetuşi’ye geri 
dönerek Emniyet müdürü Tülenev’i de diğer misyon amaçlı gezilerine götürmeye karar 
vermiştir. 
628
 
Baş rahib Svetovidov Tetuşi’ye misyon faaliyeti için ikinci defa yalnız 
gitmemiş, yanına mahkeme azası Çikin’i de almıştır. Tetuşi’den yola çıkan iki misyoner 
                                                 
625
 KDK, f. 4,  dosya no. 117, s.  98-112,“Ukaz Svyatelnoye Filaretu otı  8 Fevral 1828 g.” 
626
  “Pisma Filereta kı Kirilu”, Pravoslaniye Sobesednik, Ağustos 1876, s.  8   
627
 KDK, ,f. 4, dosya no: 177,s. 87, 91, 93, 158–160. 
628
  KDK, a. g. d, s. 90–93;    “Misyonerler Sviyajsk eyaleti Kreşenlerini hıristiyanlığa çabucak ikna etmişler, ancak 
Tetuşi Kreşenlerini iknada bir o kadar zorlanmışlardır. Tetuşi Kreşenleri haç takmak istemiyor, kiliyse gitmek 
istemiyor, rahiplere saygı duymuyorlardı. Bayglıçeva Alkeyev köyü sakinleri kiliseye rahibin daveti üzerine gelmiş, 
ancak dua etmek istememişlerdir, hatta haç öpmeleri istenince, açıkça yapamayacaklarını söylediler. Bunu gören 
Rahib Svetovidov Tetyuşa gitti ve polis müdürü Tyulenev’den bundan sonraki misyoner gezilerine gelmesini istedi. 
Tyulenev’le beraber 3 köy kilisesi gezdi; Yambuhtina, Nikiforova ve İşeyev kiliselerini. Çula köyü Kreşenleri birinci 
ziyarette nasihatleri dinlediler ve hıristiyanlıkta kalmaya ikna oldular. Aşağıdaki ismi geçecek üç köy ise 2 gün süren 
ikna çabalarına rağmen hıristiyan kalmayacaklarına müslüman olmak istediklerini inatla savunmuş ve bu isteklerini 
İmparatora bildiriceklerini söylemişlerdir. Tetuşi Polis Müdürü bu topluluktan inat edenleri Tetuşi yerel 
mahkemesine göndermiştir. Alaverdi köyünden 14 kişi yarı yolda pişman olarak geri dönmüştür ve imparatora 
mektup yazma fikrinin Fokey Mihaylov ve oğlu Stephan’dan çıktığını, bu iş için kişi başı 35 kopik para toplandığını 
itiraf etmişlerdir. Şongut, İndirçey ve Alaverdi köy kiliselerindekiler Mihaylov ve oğlu tarafından inandırılmış hiçbir 
nasihatı dinlememişlerdir.” 

---