Tarmoq xavfsizligi tushunchasi va uning mohiyati

1.3.2.
 
DNS protokoli 
Domen nomlari tizimi (DNS - 
Domain Name System
) IP-manzillarni host 
domen nomlariga tarjima qilish uchun ishlatiladi. Tarmoq foydalanuvchilari, 
birinchi navbatda, veb-brauzerga URL
(Uniform Resource Locator)
manzilini 
kiritish orqali Internetni ko’rishda DNS funktsiyalariga ishonadilar. 
DNS-hujumda, buzg’unchining maqsadi yaroqsiz DNS yozuvini o’zgartirish, 
va yaroqsiz IP-manzilga yo’naltirish. U barcha trafikni ushbu IP-dan noto’g’ri 

---

kompyuterga yo’naltirishi mumkin. Buzg’unchi DNS protokolidagi zaiflikdan 
foydalanishi yoki hujumni amalga oshirish uchun DNS serverini buzishi mumkin. 
DNS kesh xotirasini zararlash – bu DNS protokoli zaifligini ishlatuvchi 
hujum turi. Bu yerda buzg’unchi DNS-so’rov jo’natgan tomonga yolg’on manzil 
yuboradi va buzg’unchi foydalanuvchini zararli veb-saytga yo’naltiradi. Natijada 
foydalanuvchining shaxsiy ma’lumotlarini (login, parol va h.k.) o’g’irlaydi (1.8-
rasm). 
1.8-rasm. DNS ni zaralash hujumi. 
1.3.3.
 
ICMP protokoli 
 
Internetga kirishni boshqarish protokoli (ICMP -
Internet Control 
Message Protocol
) TCP/IP tarmoqlari uchun asosiy tarmoq boshqaruv protokoli 
hisoblanadi. U hatoliklar xabarlarini yuborish va tarmoq qurilmalarining holati 
to’g’risida xabarlarni boshqarish uchun ishlatiladi. 
ICMP IP tarmog’ini amalga oshirishning ajralmas qismidir va shuning uchun 
tarmoq konfiguratsiyasining o’zida mavjud. ICMP o’z zaifliklariga ega va 
tarmoqdan hujumlarni boshlash uchun ishlatilishi mumkin. 
ICMP zaifliklari tufayli tarmoqda yuzaga kelishi mumkin bo’lgan umumiy 
hujumlar: 

---

• ICMP buzg’unchiga tarmoq topologiyasini va tarmoqqa boradigan yo’llarni 
aniqlash uchun tarmoq razvedkasini amalga oshirishga imkon beradi. ICMP 
tarmoq bo’ylab mavjud bo’lgan barcha host IP-manzillarini aniqlashni o’z ichiga 
oladi. 
• Trace Route - bu mijozdan uzoq hostgacha bo’lgan real vaqt yo’lini 
tavsiflash orqali maqsadli tarmoqni xaritalash uchun ishlatiladigan mashhur ICMP 
yordam dasturi. 
• Buzg’unchi ICMP zaifligidan foydalangan holda xizmat hujumini rad 
etishni boshlashi mumkin. Ushbu hujum maqsadli qurilmaga 65535 baytdan katta 
bo’lgan IPMP ping - paketlarini yuborishni o’z ichiga oladi. Maqsadli kompyuter 
ushbu paketni to’g’ri ishlay olmaydi va operatsion tizimning ishdan chiqishiga olib 
kelishi mumkin. 
ARP 
(
Address Resolution Protocol
), 
DHCP 
(
Dynamic Host 
Configuration Protocol
), SMTP (
Simple Mail Transfer Protocol
) kabi boshqa 
protokollarda ham buzg’unchi tomonidan tarmoq xavfsizligini buzish uchun 
foydalanishi mumkin bo’lgan o’ziga xos zaifliklar mavjud. 
Protokollarni ishlab chiqish va amalga oshirishda xavfsizlik jihatlariga e’tibor 
berilmasligi tarmoq xavfsizligiga tahdidlarning asosiy sababi hisoblanadi.