Transmilli şirkətlər anlayışı və onların dünya iqtisadiyyatında rolu

Artel mədəniyyətinin əsas əlamətləri aşağıdakılardı:

1. 
   Səylərin səmərəli multiplikasiyasının mövcudluğu – tam həmişə onun hissələrinin məbləğindən çoxdur, başqa sözlə komandanın sinergetik iqtisadi və sosial səmərəsi şəxsi çəkişmələrə üstün gəlir.
   
2. 
   Komanda üzvləri arasında etibar -şəxslərarası uyğunluq (uyuşma).
   
3. 
   Ümumi işə qoyuluş etmə xarakterinidaşıma fəaliyyəti ilə mübadilə.
   

III tip: “koloniya” - işçinin texnologiyaya absolyut təhkim edilməsinə əsaslanan korporativ mədəniyyət. İşçilər istehsal prosesinin vintinə çevrilirlər. Nəzarətçi ordusu vasitəsilə sərt intizam təmin olunur.
Əsas əlamətlər aşağıdakılardı:

1. 
   İşçinin əmək funksiyalarının sadələşdirilməsi, onun istehsal prosesinin vintinə çevrilməsi.
   
2. 
   Sərt ierarxik tabeçilik sistemi, işçilərin sərbəstliyi və minimum təşəbbüs.
   

Qeyd olunan mədəniyyət tipinin əsasını qoyan Henri Ford, təkrar istehsal, standartlaşdırma, konveyerləşmə, rasionallaşma kimi istehsal proseslərini tətbiq etmişdir.
IV tip: “kolxoz” - işin öz üzərinə və müəssisənin üzərinə tutuşdurulmasına əsaslana korporativ mədəniyyət. İşçilər plan tapşırıqları işləyib hazırlayır və vaxt və müəssisənin gücündən öz işçiləri üçün istifadə edilir.
Əsas əlamətlər aşağıdakılardı:

1. 
   İşə mülkiyyət kimi yanaşmaq.
   
2. 
   Sərt əks etdirilən ierarxik torq. Əmək haqqı sosial minimum hesab olnur. İşçinin istənilən əlavə gərginliyi əlavə ödəniş tələb edir.
   
3. 
   Müsəssisə resurslarının oğurlanmasına ellik zəmanət.
   

V tip: “xutor təsərrüfatı” - fəaliyyətin xüsusiləşməsi və onun nəticələrinə hüququn xüsusiləşməsinə əsaslnan korporativ mədəniyyət. Hər bir işçi «öz məntəqəsini becərir», ümumi iş üçün qoyuluş kimi mülkədara işləmək (məcburi tapşırıq) və ya töycü (gəlirdən ödəmələr)çıxış edir. Məsələn, vəkil bürosu (hər bir vəkil doğma idarəsi üçün lazımi minimumu işləyir, həm də özünə müştərilər axtarır); rieltor firmaları (işçilər firmanın ümumi baza göstəriciləri, hüquqi kömək markasından istifadə edir, ancaq öz müştərilərini axtarır və sazişlərdən faizlər əldə edirlər).
Əsas əlamətlər aşağıdakılardı:

1. 
   Minimal firmadaxili kooperasiya;
   
2. 
   Müştərilərlə bilavasitə əlaqə - müqavilə bağlamaq səriştəsi olan qazanır;
   
3. 
   Daxili rəqabət (müştəri uğrunda mübarizə).
   

VI tip: “