Türk dünyasının böyük oğlu
Yüklə 2,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
185 və hərtərəfli müəyyənləşdirilməsidir. Qanunda kitabxanaların bütün əhalinin istifadəsi üçün ümumaçıq olması, kitabxanalara dövlət qayğısı və dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsi prinsiplərinin əsas prinsiplər kimi ön plana çəkilməsi kitabxanaların gələcək inkişafı üçün şərait yaratmaqla, onun ən demokratik kitabxana sisteminə çevrilməsini təmin edir. 3-cü maddədə kitabxana işi sahəsində dövlətin əsas vəzifələri müəyyənləşdirilmiş, onun həyata keçirilməsi yolları göstərilmişdir. Qanunun II fəslində kitabxana sistemi, onun təşkili və tərkibi əsaslandırılmış, respublikamızda olan bütün kitabxana şəbəkələri, onların tabeçiliyi prinsipləri, dövlət və qeyri-dövlət kitabxanaları haqqında məlumat verilmiş, onların statusu müəyyənləşdirilmişdir. Bu fəslin 7-ci maddəsi “Milli Kitabxana” adlanır. Burada dünya təcrübəsinə əsaslanaraq milli kitabxananın tərifi verilmiş, onun statusu müəyyənləşdirilmişdir. Qanunda göstərilir: “Milli Kitabxana Azərbaycan Respublikasında kitabxana işi sahəsində dövlət siyasətini həyata keçirən, milli nəşrləri, xarici ölkələrdə nəşr olunmuş Azərbaycan haqqında və Azərbaycan müəlliflərinin əsərlərini, dünya əhəmiyyətli nəşrləri, o cümlədən xarici dillərdə qiymətli və digər məlumat daşıyıcılarını toplayıb mühafizə edən milli mədəniyyət xəzinəsi və dövlət kitabsaxlayıcısıdır”. Həmçinin Qanunda Milli Kitabxananın kitabxanaşünaslıq, biblioqrafiya və kitabşünaslıq sahəsində elmi-tədqiqat müəssisəsi, ölkənin bütün kitabxanaları üçün metodik mərkəz, kitabxanalararası abonement və kitabxanaların beynəlxalq əlaqələr mərkəzi olması əsaslandırılmış, eyni zamanda Milli Kitabxananın qarşısında duran vəzifələr ətraflı şəkildə təhlil edilmişdir. Bu Qanunun böyük üstünlükləri ondan ibarətdir ki, Milli Kitabxana bütün sahələrdə beynəlxalq standartlara cavab verən bir kitabxana müəssisəsi kimi nəzərdən keçirilmişdir. Qanunun 8-ci maddəsində respublika əhəmiyyətli elmi-sahəvi kitabxanalar müəyyənləşdirilmişdir. İndiyə qədər bəzi hallarda mübahisə doğuran respublika əhəmiyyətli kitabxanaların və onların vəzifələrinin 186 müəyyənləşdirilməsi bu boşluğu doldurmuş, onların fəaliyyəti üçün şərait yaratmışdır. Qanunun 9-cu maddəsində kitabxanaların informasiya orqanları və digər idarə və müəssisələrlə, həmçinin özlərinin bir-biri ilə əməkdaşlıq qurmaları, öz işlərini göstərilən müəssisələrdə koordinə etmələri vacib sayılmış, kitabxana işinin bütün cəmiyyətlə əlaqədə olması əsaslandırılmışdır. Qanunda kitabxanaların yaradılması və yenidən təşkili məsələlərinə aydınlıq gətirilmiş, yeni kitabxanaların ancaq qanunvericiliyə uyğun təşkil edilməsi məqsədəuyğun sayılmış, kitabxanaların yenidən təşkilinə və müstəsna şəraitdə müvəqqəti olaraq köçürülməsinə ancaq müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının razılığı olduqda icazə verilməsi məqsədəuyğun hesab edilmişdir. Qanunun III fəsli “Kitabxana fondu” adlanır. 8 maddədən ibarət olan bu fəsildə xalqımızın milli sərvəti olan kitabxana fondlarının yaradılması, komplektləşdirilməsi, qorunub saxlanılması, kitabxana fondlarının növləri, kitabxana fondlarının təchizi, kitabxanaların mübadilə fondları, depozitar fondlar, dövlət kitabxana fondlarının uçotu, mühafizəsi və kitabxanaların pulsuz məcburi nüsxələrlə təchiz edilməsi məsələləri öz hüquqi həllini tapmışdır. Qanuna görə, kitabxana fondları dövlət mülkiyyətidir və dövlət tərəfindən qorunur. Dövlət kitabxana fondlarını dağıdanlar, mühafizəsini təşkil etməyənlər, qorunmasına, uçotunun aparılmasına cavabdeh olan müəssisələr dövlət qanunları qarşısında məsuliyyət daşıyırlar. Dövlət kitabxana fondlarının yaradılması və dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsinin Qanunda öz əksini tapması demokratik bir hal olmaqla kitabxana işinə dövlət qayğısının təzahürüdür. Qanunda həmçinin ayrı-ayrı nazirliklərin, idarə və müəssisələrin kitabxana şəbəkələrinin həmin nazirlik, idarə və müəssisələrin vəsaiti hesabına komplektləşdirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Qanunda kitabxanaların komplektləşdirilməsində (xüsusilə rayon, kənd kitabxanalarının) kollektorun böyük rolu nəzərə alınaraq, onun işinin yaxşılaşdırılması lazım bilinmiş və komplektləşdirmə işinin günün tələbləri səviyyəsinə qaldırılması onun qarşısında bir vəzifə olaraq qoyulmuşdur. 187 “Kitabxana işi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun böyük əhəmiyyət kəsb edən maddələrindən biri “Kitabxanaların pulsuz məcburi nüsxələrlə təchizatı” adlı 15-ci maddədir. Dünyanın bütün ölkələrində bir qayda olaraq mühüm dövlət və ümummilli əhəmiyyət kəsb edən bir çox kitabxanalar pulsuz məcburi nüsxələr alır. Bu işin olduqca böyük, milli, tarixi və mədəni əhəmiyyəti danılmazdır. Nəşr olunan kitablar heç bir bürokratik çətinlik olmadan kitabxanalarıb fonduna düşür. Beləliklə də dövlət kitabxanaları fondlarının tamlığı təmin olunur. Bazar iqtisadiyyatına keçdiyimiz indiki şəraitdə nəşriyyatların əksəriyyəti özəlləşmişdir və onlar bazarın tələbatına uyğun olaraq öz istədikləri kitabları nəşr edirlər. Belə kitabların uçotunu aparan, onları toplayan, mühafizə edən və saxlayan heç bir müəssisə yoxdur. Bu baxımdan Qanunun bu maddəsi çox vaxtında qəbul edilmiş və Az ərbaycan kitabının qorunub saxlanılmasını təmin etməyə yönəlmişdir. Qanunda göstərilir: “Dövlət və qeyri-dövlət nəşriyyatları, nəşriyyat fəaliyyəti ilə məşğul olan poliqrafiya müəssisələri və digər hüquqi şəxslər tərəfindən buraxılan çap məhsullarından Milli Kitabxanaya 4 pulsuz məcburi nüsxə, qanunvericilik və müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının kitabxanalarına, respublika əhəmiyyətli elmi-sahəvi kitabxanalara, Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Mərkəzi Elmi Kitabxanasına və Bakı Dövlət Universitetinin Kitabxanasına profilinə uyğun olaraq 2 pulsuz məcburi nüsxə, Azərbaycan Respublikasında nəşr olunan bütün qəzet və jurnal redaksiyaları isə 2 pulsuz məcburi nüsxə göndərməlidirlər”. Qanunun 16-cı maddəsində isə dövrün tələblərinə cavab vermək, əhaliyə kitabxana xidmətini daha da təkmilləşdirmək, kitabxanaların beynəlxalq əlaqələrini günün tələbləri səviyyəsində qurmaq üçün çox ciddi vəzifələr həll edə bilən kitabxanaların mübadilə fondlarının yaradılması təsbit edilmişdir. Məlumdur ki, xüsusilə elmi kitabxanaların mübadilə fondu olmadan həm ölkədaxili, həm də beynəlxalq kitab mübadiləsini həyata keçirmək mümkün olmaz. Ona görə də Qanunda göstərilir ki, müvafiq icra hakimiyyəti orqanları beynəlxalq və ölkədaxili kitab mübadiləsini həyata Yüklə 2,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|