Türk xalqlarinin mərasim sistemiNDƏ novruzun yeri
Yüklə 6,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- M.K.Atat ürk Novruz şənliklərində (Ankara, Keçiörən, 1923)
M.K.Atat ürk Novruz şənliklərində (Ankara, Keçiörən, 1923) Sonralar daxild əki terrorçu qrupların Novruz şənlikləri vaxtı türklər arasında törətdikləri çaxnaşmalara, qətl hadis ələrinə görə, xalq bu bayramdan müəyyən qədər uzaqlaşmışdı… Bundan əlavə heç bir xalqa deyil, bahara m əxsus olan yaşıl otların, yarpaqların, qırmızı, sarı güllərin, çiç əklərin rənglərini özəlləşdirərək “bunlar kürdlərin r əngləridir” dedilər və bayraqlarına bu rəngləri verdilər. Uzun ill ər Novruzun müəyyən siyasi tələblərdə vasitəyə çevrilməsi Novruz günl ərini Türkiyə əhalisinin böyük bir hissəsinin zehnind ə qorxu, həyəcan günləri etmişdi. Prof.Dr.Abdulhaluk M.Ç ayın 1985-ci ildən başlayaraq dörd dəfə nəşr olunan “Türk Ergenekon bayramı Nevruz” kitabı (1985, 1988, 1989, 1991), toplantılar, simpoziumlar, müxtəlif alimlərin əsərləri, Türk Dünyasından buraya axışan tələbələr, müəllimlər və başqaları Novruzu Türkiy əyə dostluq, baharın gəlişi, sevinc, yeni həyat 289 bayramı kimi qaytardı. 1995-ci ildə Ankarada Atatürk Kültür M ərkəzi Başqanlığı tərəfindən Novruz bayramı ilə bağlı keçiril ən Uluslararası Bilgi Şölənindən sonra “Nevruz” kitabçası çap olundu. Ön sözün müəllifi H.Vedat Dəmirbaş yazırdı: “Çeşidli ölkələrdən türk soylu və yabançı araşdırmacılar bu bayramın bizlərə aid olduğunu söylədilər”, y əni 1990-cı illərin ortalarına qədər Türkiyədə böyük bir nəslin Novruz bayramının türklərə aid olduğundan xəbəri yox idi. Novruzu Türkiy ə türklərinin də “böyük şənliklərlə keçirm ələrinin gərəkliyinə inanan” V.Dəmirbaş tədbirin fitnə- f əsadın, pis niyyətlərin, yanlışlıqların aradan qalxması yolunda bir addım ola biləcəyinə ümid edirdi… Novruz topluları 290 1990- cı illərin ortalarından başlayaraq hər il Türkiyədəki Atatürk Kültür M ərkəzinin təşəbbüsü ilə ölkənin müxtəlif şəhərlərində türk dünyasının ayrı-ayrı bölgələrindən gələn aliml ər yeni il bayramının əsas özəlliklərini xalqa çatdırırlar. Bel ə toplantıların, əsasən, kürdlər yaşayan bölgələrə salınmasının da xüsusi anlamı vardı. Belə ki, 1999-cu ildə əsas simpozium Elazığda keçirilsə də, gələn qonaqları qrup-qrup qarışıq bölgələrə yollamışdılar ki, orada da Novruzun kökünü xalqa izah etsinl ər. Mən qaqauz, qazax, Altay alimlərilə bir yerd ə Qaziantəp şəhərinə getmişdim. Cəmi 5-6 nəfərlik kiçik qrupumuz iki gün içind ə burada keçirdiyi konfranslarda, görüşlərdə bayramın Altayda da, Qaqauz Yerində də, Az ərbaycanda da, Qazaxıstanda da eyni coşqu ilə keçirildiyini anlatdı. Böyük zaldakı konfrans zamanı zalı tərk edən bir qrup g əncin bu meydanoxuyucu hərəkəti belə dinləyicilərdəki marağı söndürmədi. Bir çoxları “Novruz”un fars kəlməsi olduğunu əldə bayraq ed ərək onu irandillilərə bağlayır. Bu təbliğatın başında dayananlardan biri d ə Y.V.Çəmənzəminlidir. Təsadüfi deyil ki, o yazır: “Qədim Azərbaycanda… ayların adı belə idi: F ərvərdin, Urdibehişt, Xurdad, Tir, Murdad, Şəhrivər, Mehr, Avan, Az ər, Dey, Bəhmən, İsfəndar” [49, s.84]. Göründüyü kimi, söhb ət qədim Azərbaycanın “türkdilli” əhalisindən getmir… Bu gün türk dil ail əsinə mənsub, Azərbaycan türkc əsində danışan, türk adət-ənənəsini həyatının bütün sah ələrində yaşadan xalqımızın kökünü farslara bağlayan Y.V.Ç əmənzəminlinin əsərlərindən faydalanarkən onun mövqeyi n əzərdən qaçırılmamalıdır... Dr.Cavad Hey ət kəlimələrlə bağlı çox gözəl deyir: “Novruzun adı farscadır, amma hər kəsin malıdır. Namaz da 291 farscadır, amma hamımızın malıdır. Allah kəliməsi ərəbcədir, amma hamımızındır (hətta xristian qaqauzlar da Yaradana “Allax” deyirl ər – G.Y.), onun üstündə dava etmirik, onun yolunda birl əşirik. Buna görə, Novruz da bizləri birləşdirən bir bayram olmalıdır. Yoxsa, bu sənindir və ya mənimdir deyə mübahis ə mövzusu olmamalıdır. Belə bir şey ağıldan uzaqdır. Bel ə dartışmalara girmək bizlərə yaraşan bir şey deyildir” [58, s.18]. Doğrudan da Novruz qışın bitməsi, yazın gəlməsi, qışda ölmüş təbiətin dirilməsini simvolizə edən, Günəşin sayəsində günl ərin uzanmağa başladığı bir vaxtda keçirilən bir bayramdır. Adından, cüzi fərqlərindən, yanlış olaraq bağlanıldığı tarixi şəxsiyyətlərdən, dinlərdən və hadisələrdən asılı olmayaraq insanın soyuq qış günlərindən sonrakı çoxdan arzusunda olduğu gözəl dəyişikliklərə sevindiyi gündür və həmin gün öz canında, həyatında, həyətində bu dəyişikliyi duya bilən hər k əsin bayramıdır. Deməli, Novruz həm də birləşdirən, dostluq, barış gətirən bayramdır... H əm ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin, həm də onun davamçısı olan Prezident İlham Əliyevin türk xalqlarının m ənəvi birliyinə çalışmaları, şübhəsiz türk köklərinin d ərkindən irəli gəlir. İl Başı, ilin, ayın son gecəsi, gecə ilə gündüzün b ərabərləşdiyi günü də bəzi yerlərdə Novruz adını daşıdığına görə irandillilərə, beləcə də, xalqımızın köklərini hansısa atəşpərəstlərə bağlamaq düşmənçilikdən başqa bir şey deyil. Art ıq siyasətə çevrilmiş bu məsələni Azərbaycanda altdan-altdan yerid ənlər də var. Dörd ünsürü atəşpərəstlərə aid ed ənlər, onları çərşənbələrə pərçimləyənlər də belələrindən- dir… 292 Yüklə 6,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|