Türkiye’nin Gelecek Siyasi Sistem Tercihi Rasyonelleştirilmiş Parlamentarizm, Yarı-Başkanlık ve Başkanlık Sistemleri

TÜRK‹YE’N‹N GELECEK S‹YAS‹ S‹STEM TERC‹H‹

59

(2) Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Baş-

kan seçilmiş olur. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci

pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday

katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Başkan seçilmiş olur.

(3) İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir neden-

le seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sı-

raya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde,

bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların çoğunluğunu aldığı takdir-

de Başkan seçilmiş olur.

Görev ve yetkileri - Madde 22– (1) Başkan Devletin ve yürütmenin başıdır. Yürüt-

me yetkisi Başkana aittir.

(2) Başkan, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin bir-

liğini temsil eder; Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu ça-

lışmasını gözetir.

(3) Başkan, yürütmenin başı olarak genel/(iç ve dış) siyaseti yürütür.

(4) Başkanın görev ve yetkiler şunlardır:

a) Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Mec-

lisinde açılış konuşmasını yapmak,

b) Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise yıllık mesaj vermek,

c) Kanunları onaylamak,

ç) Kanunları tekrar görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gön-

dermek,

d) Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna

sunmak,

e) Kanunların, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün, tümünün veya belirli

hükümlerinin Anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesi

ile Anayasa Mahkemesinde iptal davası açmak,

f) Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin yenilenmesine karar vermek,

g) Bakanları atamak ve görevlerine son vermek,

ğ) Başkanlık kararnamesi çıkarmak,

h) Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyetinin temsilcilerini göndermek, Türkiye

Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul etmek,

ı) Milletlerarası andlaşma akdetmek ve yayınlamak,

i) Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil etmek,

j) Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar vermek,

k) Kamu yöneticilerini atamak ve görevlerine son vermek,

l) Sıkıyönetim veya olağanüstü hal ilân etmek ve sıkıyönetim veya olağanüstü hal

kararnamesi çıkarmak,

m) Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile belirli kişilerin cezalarını hafif-

letmek veya kaldırmak,

n) Yükseköğretim Kurulu üyelerinin yarısını seçmek,

o) Üniversite rektörlerini seçmek,

p) Anayasa Mahkemesi üyelerinin yarısını, Danıştay üyelerinin yarısını, Yargıtay

Cumhuriyet Başsavcısını ve Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerinin

yarısını seçmek.

(5) Başkan ayrıca Anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile di-

ğer görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır.

Başkanlık kararnamesi - Madde 23– (1) Başkan, genel siyasetin yürütülmesinde ih-

tiyaç duyduğu konularda Başkanlık kararnamesi çıkarabilir. Bir konuda Başkanlık ka-

rarnamesi çıkarılabilmesi için kanunlarda o konuyu düzenleyen uygulanabilir açık hü-

kümlerin bulunmaması şarttır. Kişi hak ve hürriyetleri kararname ile düzenlenemez. 

---

YASAMA DERG‹S‹

•

25

60

Kararnameler ile kanunlarda aynı konuda farklı hüküm bulunması halinde, kanun

hükümleri uygulanır.

(2) Başkan, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak

şartıyla, yönetmelikler çıkarabilir.

(3) Kararnameler ve yönetmelikler, yayından sonraki bir tarih belirlenmemişse,

Resmî Gazetede yayınlandıkları gün yürürlüğe girer. 

Başkanın sorumluluğu - Madde 24– (1) Başkan hakkında, kişisel ya da göreviyle il-

gili bir suç işlediği iddiasıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az üç-

te ikisinin vereceği önerge ile, soruşturma açılması istenebilir. Meclis, bu istemi en geç

bir ay içinde görüşür ve gizli oyla karara bağlar.

(2) Soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde, Meclisteki siyasî partilerin, güç-

leri oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının üç katı olarak gösterecekleri aday-

lar arasından her parti için ayrı ayrı ad çekme suretiyle kurulacak onbeş kişilik bir ko-

misyon tarafından soruşturma yapılır. Komisyon, soruşturma sonucunu belirten raporu-

nu iki ay içinde Meclise sunar. Soruşturmanın bu sürede bitirilememesi halinde, komis-

yona iki aylık yeni ve kesin bir süre verilir. Bu süre içinde raporun Türkiye Büyük Mil-

let Meclisi Başkanlığına teslimi zorunludur.

(3) Rapor Başkanlığa verildiği tarihten itibaren on gün içinde dağıtılır, dağıtımından

itibaren on gün içinde görüşülür ve gerek görüldüğü takdirde ilgilinin Yüce Divana sev-

kine karar verilir. Yüce Divana sevk kararı ancak üye tamsayısının dörtte üç çoğunluğu-

nun gizli oyuyla alınır. Yüce Divan tarafından seçilme yeterliliğine engel bir suçtan

mahkum edilen Başkanın görevi sona erer.

Başkan Yardımcısı ve Başkana vekâlet - Madde 25- (1) Başkan seçilenin oy pusu-

lasında Başkan Yardımcısı adayı olarak yer alan kişi Başkanın seçildiği anda Başkan

Yardımcılığına seçilmiş olur. Başkan Yardımcılığına aday gösterilmek için milletvekili

seçilme yeterliliğine sahip olmak şarttır.

(2) Başkanlık makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde, seçimlere kadar

kalan sürede Başkan Yardımcısı Başkanın yerine görev yapar ve Başkanlık yetkilerini

kullanır. Başkan Yardımcılığının herhangi bir nedenle boşalması halinde, seçime kadar

kalan sürede bu görevi yürütecek olan kişiyi Türkiye Büyük Millet Meclisi belirler.

(3) Başkanın hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden

ayrılması hallerinde, görevine dönmesine kadar Başkan Yardımcısı Başkana vekâlet

eder ve Başkana ait yetkileri kullanır.

(4) Başkan Yardımcısı milletvekilleri ile aynı hukukî statüye tâbi olur ve milletve-

killerinin sorumsuzluk ve dokunulmazlığına ilişkin hükümlerden yararlanır.

Bakanlar - Madde 26– (2) Bakanlar, Başkan tarafından atanır ve görevden alınır. Ba-

kanların milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olması gerekir. Türkiye Büyük Millet

Meclisi üyeleri ve yedek milletvekilleri, bu statüleri sona erse bile bakan olarak atana-

mazlar.

(2) Her bakan, Başkana karşı sorumludur.

(3) Bakanlar milletvekilleri ile aynı hukukî statüye tâbi olurlar ve milletvekillerinin

sorumsuzluk ve dokunulmazlığına ilişkin hükümlerden yararlanırlar.

(4) Açık olan bakanlıklar ile izinli veya mazereti olan bir bakana, diğer bir bakan

geçici olarak vekâlet eder.

(5) Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri ile teşkilât yapısı

Başkanlık kararnamesi ile düzenlenir. 

Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Başkanın seçim dönemi - Madde 27– (1) Türkiye

Büyük Millet Meclisi ve Başkanlık seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır.

(2) Meclis ve Başkanlık seçimlerine ilişkin usûl ve esaslar kanunla düzenlenir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Başkanın seçimlerin yenilenmesine karar verme-

si - Madde 28– (1) Türkiye Büyük Millet Meclisi veya Başkan tek başına her iki orga-

---