Uşaq Kitabxanası
Yüklə 251,93 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Quzum
- Bizim Həyət
- Nəqarət
- Abbaslı T.
- Azəri L.
- Fərəcov S.
- Xəlilzadə F.
- Onun əsərləri... göstərir
- Səməd M.
- Vəfalı A.
- Milli sərvətimiz-Fikrət Əmirov (metodik vəsait)
29
Araz axır mil ilə, Ay qız, ay qız, ay qız, amandır, Dəstə-dəstə gül ilə, qadan alım, Mən yarımı sevirəm, Ay qız, ay qız, ay qız, amandır, Şirin-şirin dil ilə, qadan alım.
Arazı ayırdılar, Ay qız, ay qız, ay qız, amandır, Su ilə doyurdular, qadan alım, Mən səndən ayrılmazdım, Ay qız, ay qız, ay qız, amandır, Güc ilə ayırdılar, qadan alım.
əldə edilən qələbə ilə müqayisə etmək olar. Yaradıcılıq cəbhəsində, əgər belə demək mümkünsə, böyük-kiçiklik yoxdur, sərkərdədən də, döyüşçüdən də eyni hünər və fədakarlıq tələb edilir. Sənət cəbhəsinin sadə bir əsgəri olmaq belə çox məsuliyyətlidir. Sənətkarlar öz həyatının mənasını, varlığını yaratdığı böyük sənətin saflığında, yüksəkliyində və xalqa xidmətində görməlidir. Belə yaradıcılar əsl mənada sənətkardır və onların qələmindən çıxan hər bir əsər ictimai həyatımızda mühüm bir hadisə olur”. Əsl sənət əsərinin yaranması haqqında F.Əmirovun məqalələrinin birindən götürülmüş bu sərrast deyim bəstəkarın 1953-cü ildə tamaşaya qoyulmuş və yarım əsrdən çox bir müddətdə səhnə həyatını yaşayan “Sevil” operasına şamil edilə bilər. “Sevil” operasının təhlili kitabda geniş şəkildə verilir. Bu əsərdə yeni həyat, azadlıq uğrunda mübarizə Fikrət Əmirovun musiqisi ilə çox canlı, emosional və təsirli alınmışdı. Opera 1963-cü ildə böyük dirijorumuz Niyazinin rəhbərliyi ilə Moskvada ifa olunmuşdu. Eləcə də Səmərqənddə tamaşaya qoyulmuş, hətta ekranlaşdırılmışdır. 30
Operanın süjetinin mərkəzində XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan qadınının taleyinin canlandırılması dayanır. Bununla belə, operanın ideyası bu gün də aktuallığını itirməmişdir. C.Cabbarlının öz pyesində canlandırdığı qadın azadlığı siyasi, ictimai-etik problemi, yeni ilə köhnənin, azadlıqla köləliyin mübarizəsi, Şərq qadınının taleyi ilə bağlı böyük ictimai hadisələr operada tam şəkildə təcəssüm olunur. III oxucu: Kitabda Fikrət Əmirovun “Nəsimi dastanı”, “Min bir gecə”, “Nizami”, “Şur” baletləri haqqında da geniş məlumat var.
F.Əmirov “Nəsimi dastanı”nı belə səciyyələndirirdi: “Baletin əsasını Nəsiminin dərin, insani fikirləri, vüsal həsrətini ifadə edən poetik sözün qüdrəti haqqında, məhəbbət və onun ülviyyəti haqqında düşüncələri təşkil edir. “Məndə sığar iki cahan, Mən bu cahana sığmazam”, - deyən şairin bütün həyatı ədalətsizlik, despotizm və qəddarlığa qarşı mübarizə ilə fərqlənir. Azadlıqsevər ruhlu şeirləri bütün Şərqdə şöhrət qazanan Nəsimi çox amansızlıqla qətlə yetirilsə də, öz yaradıcılığı ilə ölməz sənətkar kimi tarixdə yaşayır. Öz əsərlərində insan zəkasını təsdiq edən, insanı dünyanın yaradıcısı sayan müdrik şairin obrazını canlandıran vokal- xoreoqrafik poemada xeyir və şərin mübarizəsi, məhəbbətin təntənəsi təcəssüm olunur. Tamaşanın konsepsiyası ümumiləşdirilmiş obrazlarda öz əksini tapır: Bahar – saflıq, şənlik, ədalətin rəmzi, sevgili – şairin həyatının mənası, qara qarğalar – şairi izləyən şər qüvvələrdir. Tamaşa çox maraqlı bir tərzdə birdəfəlik kuliminasiyadan başlanır – Nəsimi edam olunur. Səhnədə böyük bir dar ağacı qoyulur. Zəncirlənmiş şairin ətrafında qırmızı geyimli cəlladlar hökmü icra etmək üçün vəhşicəsinə rəqs edirlər. Edam yerinə yetirilirkən səhnədə bütün işıqlar söndürülür və yalnız Nəsiminin üzərinə işıq salınır. Nəsiminin monoloqunda zəmanənin ağırlığı, xoşbəxtliyin itirilməsi, amma bununla yanaşı, həm də işıqlı arzuların gözəl dünyası təcəssüm olunur.
31
Dar ağacı yox olur və baharın rəmzi olan pannonun fonunda şairin və sevgilisinin dueti səslənir. IV oxucu: Simfonik musiqi janrı Fikrət Əmirov yaradıcılığının xüsusi bir şaxəsini təşkil edir. O, bu janrda müxtəlif səpkili əsərlər yazıb. Hansı ki, həmin əsərlər milli simfonizmin ilk incilərindəndir. Onun ilk simfonik əsərlərinə 1943-cü ildə yazdığı “Böyük Vətən müharibəsi qəhrəmanlarının xatirəsinə” simfonik poema, 1947-ci ildə dahi Nizami Gəncəviyə həsr etdiyi “Nizami” simfoniyası kimi möhtəşəm musiqi nümunələri daxildir. “Nizami” simfoniyası dörd hissədən ibarətdir. Əsərin quruluşu, hissələrin bir-biri ilə vəhdəti, emosional baxımdan ayrı-ayrı hissələrin təcəssümü və bütün bunların musiqi dili ilə ifadə edilərək dahi şair Nizami obrazını canlandıra bilməsi müəllifin yüksək peşəkarlığının ifadəsidir. Bəstəkar əsərdə Nizaminin obrazını dolğun şəkildə yaratmağın məntiqi yolunu şairin misraları ilə təcəssüm etdirərək çox uğurlu nəticə əldə edir. Belə ki hər hissənin əvvəlində ulu şairin poeziyasından nümunələr səslənərək bəstəkarın musiqisi ilə üzvi şəkildə qovuşur. Oxucu əsərin I hissəsindəki epiqrafı söyləyir.
Şeiri oxunanda bu Nizaminin, Özü də görünür hər sözdə, yəqin. Gizlənib özünü verməz ki, nişan, Sənə hər beytində bir sirr danışan. Min il sonra sorsan: “Bəs o hardadır?” Hər beyti söyləyər: “Burda, burdadır!”
xüsusi yer tutur. “Azərbaycan” simfonik süitası, “Azərbaycan kapriççiosu” və “Azərbaycan qravürləri" bəstəkarın yaratdığı bir-birinə bənzəməyən, bir-birindən daha gözəl, daha kamil və musiqi mədəniyyətimizi zənginləşdirən möhtəşəm sənət 32
əsərləridir. Bütün bü əsərlərdə xalq ruhunun, xalqın düşüncə və arzularının təcəssümünü görürük. Və xalqın tarixi keçmişi, qəhrəman övladları, dahi
sənətkarları, Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda mübarizəsi, xoşbəxt gələcəyi haqqında söz açan, vətənini ürəkdən sevən xalqın sənətkar oğlunun vətəndaşlıq pafosu ilə dolu səsini eşidirik. Əsər Səməd Vurğuna həsr olunmuşdur. Xalq musiqisinə daim istinad edən, onu müxtəlif forma və janrlarında təcəssüm etdirən bəstəkar 1950-ci ildə dördhissəli “Azərbaycan” simfonik süitasını yazır. Birinci hissə - “Gənclik, gözəllik”, ikinci hissə -“Çoban- bayatı”, üçüncü hissə - “Kəndimizdə”, dördüncü hissə - “Nəğməmsən, Bakı” adlanır. Birinci hissə aşıq musiqisinin ritmləri üzərində qurulur, çox dinamik və canlıdır. İkinci hissə peyzaj lövhəsidir, lirik məzmunludur, burada muğam cizgiləri nəzərə çarpır. Üçüncü hissə-yallı rəqsini xatırladır. Son hissə- marş xarakterli olub, Bakı şəhərinin şərəfinə himndir. Süitadakı sırf milli xarakterli melodiyalar, zəngin orkestrləşdirmə dahi Səməd Vurğunun şeriyyətindən ilhamlanaraq qələmə alınmışdır. VI oxucu: Fikrət Əmirovun yaradıcılığında vokal musiqisinin də xüsusi yeri və əhəmiyyəti var. Belə ki, bəstəkar öz yaradıcılığında vokal janra da geniş yer vermiş və digər janrlarda da onun xüsusiyyətlərindən istifadə etmişdir. Bəstəkar, əsasən, vokal musiqisinin mahnı və romans janrına müraciət etmişdir. Bu istiqamətdə də çox böyük uğurlar qazanmışdır. Çünki F.Əmirov gözəl melodiyalar yaradıcısı idi. Mahnı üçün də melodiya ən vacib şərtlərdəndir. Başqa janrlarda olduğu kimi, vokal musiqidə də xalq melodiyalarından bəhrələnən bəstəkar bu üslubda ifadə vasitələrindən bacarıqla istifadə etməyə nail olmuşdur. Fikrət
Əmirovun yaradıcılıq irsinin əsas qayəsini vətənpərvərlik mövzusu təşkil edir. Bu bəstəkarın mahnıları üçün də çox səciyyəvidir. Mirvarid Dilbazinin sözlərinə “Azərbaycan elləri” mahnısı da məhz bu mövzuda yazılıb. 33
Yüksək vətən məhəbbətini bəstəkar öz lirik düşüncələri ilə tərənnüm edir. Vətənin şad günündə xalqın mütəşəkkilliyi ilə bir bayraq altında qovuşan müqəddəs Azərbaycan ellərinin xoş rifahından bəhs edən bu mahnı hər zaman aktualdır. Bəstəkarın vətənini daim şad və firavan görmək istəyi onun Teymur Elçinin sözlərinə “Gülür ellər” mahnısında da tərənnüm olunur.
Məktəb şagirdləri “Gülür ellər” mahnısını səsləndirirlər.
Bayram gəlir elimə, elimizə, Nəğmə düşür dilimə, dilimizə, Könlüm gülür, elim gülür, gülür gözəl diyarım, Çalır tarı, çalır sazı, gülür ellər, gülür. Hər yan gül-çiçək, əlvan gül-çiçək, gül çiçək… Könlüm gülür, elim gülür, gülür gözəl diyarım, Çalır tarı, çalır sazı, gülür ellər, gülür. Zəhmət çəkib hünərlə min bir əllər Xonça tutub el üçün qız-gəlinlər Könlüm gülür, elim gülür, gülür gözəl diyarım, Çalır tarı, çalır sazı, gülür ellər, gülür. Kitabxanada bəstəkar haqqında çəkilmiş “Mən səni araram” sənədli televiziya filminin müzakirəsi keçirilə bilər. Tədbirə kino haqqında maraqlı məlumatlar vermək üçün filmin qurluşcu rejissoru, Əməkdar incəsənət xadimi Arif Qazıyevi və digər film heyətini dəvət etmək olar. Bu film haqqında qısa məlumata keçid alaq: Rejissor : Arif Qazıyev, Ssenari müəllifi : Eldar İsgəndərzadə, Operator : Adil Abbasov, Səs rejissoru: Firudin Bağıroğlu olmuşdur. Film bioqrafik janrında, Azərbaycan dilində, Azərbaycanda 2006-ci ildə çəkilmişdir. Filmdə Fikrət Əmirovun bacısı-Şəfiqə Əmirova, Ərəstun Xəlilov, qızı-Sevil Əmirova, nəvəsi-Nəzrin, Azərbaycan Xalq artisti-İlhamə Quliyeva 34
bəstəkarla bağlı xatirələrindən danışırlar. Tədbirin sonunda şagirdlər sözləri Tələt Əyyubova, musiqisi isə Fikrət Əmirova məxsus olan “Mən səni araram” mahnısını ifa edirlər.
Hər gecə səni mən səslədim, Yolunu sühbədək gözlədim. Eşq odu məni, yar, yandırar, Rəhm elə, yamandır intizar... Eşq odu məni, yar, yandırar, Rəhm elə, yamandır intizar...
Göz yaşım sel olar, ah sənsiz... Bülbüləm neyləyim, çəmənsiz? Bəs hanı, hanı yar, o sevda? Gör nələr, nələr var başımda... Bəs hanı, hanı yar, o sevda? Gör nələr, nələr var başımda...
Bir günəş nuru var üzündə, Gözlərin hər zaman gözümdə. Mən səni araram, anaram, Gül-çiçək sanaram, sanaram. Mən səni araram, yar anaram, Gül-çiçək sanaram, sanaram.
Kitabxanada Fikrət Əmirovun yaradıcılığı ilə bağlı keçirilən maraqlı tədbirlərdən biri də mahnı müsabiqəsidir. Müsabiqə kitabxananın “Nağıl otağı”nda, liseyin ibtidai sinif şagirdləri arasında təşkil oluna bilər. Mahnını ən yaxşı ifa edən oxucu kitabxananın müdiriyyəti tərəfindən mükafatlandırılır. Səsləndirilən mahnılardan bir neçəsini sizə təqdim edirik.
35
Quzum Quzum oxşar marala. Ayrı düşsə mələr quzum, Tükləri məxmər quzum. Hər gün səhər səsləyirəm, Quzum deyə, mən onu. Yedirirəm, çimdirirəm, Bəsləyirəm mən onu. Bir quzum var rəngi ala. Quzum oxşar marala.
Çağıranda, ala quzum, Dönür dala tez quzum. Mənim qəşəng bala quzum, Mənim qara göz quzum. Yata bilmirəm gecələr. Yuxum qaçır gözümdən. Deyirəm tez açıl səhər, Quzumu tez görüm mən. Quzum oxşar marala.
Bizim həyətdə Yüz uşaq var. Bir-birini Çox sevir onlar. Böyük meydandır Bizim həyət, Qaynar qazandır Bizim həyət.
36
Nəqarət: Bax, bax, nə gözəldir Bizim həyət. Gəl, bax nə gözəldir Bizim həyət.
Uca evləri Nə göyçəkdir, Onun dörd yanı Gül-çiçəkdir. Bizim həyət Hər vaxt təmizdir Bizim həyət.
Dərsdən, bağçadan Gələndə biz, Gülür, oynayır Həyətimiz. Qoşur nəğmələr Bizim həyət, Hər gün, hər səhər Bizim həyət.
37
Ədəbiyyat siyahısı Haqqında
Fikrət Əmirov // Azərbaycan musiqi dünyası = Azerbaijan music world = Luminaries of Azerbaijan arts : Azərbaycan incəsənətinin korifeyləri. - Bakı : Nurlar, 2001. – S. 37.
Fikrət Əmirov : Biblioqrafiya. - Bakı : Çinar-Çap, 2009. - 271 s. - (Azərbaycanın Görkəmli Şəxsiyyətləri). Rza R. Fikrət Əmirov haqqında // Seçilmiş əsərləri. 5 cilddə. - Bakı : Öndər, 2005. – C.5. - S. 223-226.
Rza, X. Fikrət ƏImirovun mahnıları : məqalə // Gəl, ey səhər. - Bakı : Nağıl evi, 2004. - S. 19-21. - Məqalədə F.Əmirovun ayrı-ayrı tamaşalara yazdığı mahnıların mətni də verilmişdir.
Təhmirazqızı S. Fikrət Əmirov. - Bakı : Aspoliqraf, 2012. - 400 s. : foto, rəngli foto, not. Dövri mətbuatda Abbaslı T. Layla-bayatı simfoniyalı... : eyzən tufan coşğulu, atom təlatümlü, hərdən də bəmi-ahəstə bəstələr bəstəkarı - Fikrət Əmirov // Mədəniyyət. - 2016. - 18 noyabr. - № 88. - S. 12. Abbaslı T. Ümumbəşər fitrətli, dünya şöhrətli Fikrət : bu cavan Amerika salonu qocaman Şərq xəyalatına dalmışdı... // Mədəniyyət. - 2011. - 25. 11. - № 87. - S. 7.
38
Mədəniyyət. - 2012. - 21 noyabr. - № 84. - S. 7.
Fikrət Əmirovun fortepiano üçün yazdığı 12 miniatür məcmuəsində milli üslub keyfiyyətləri // Mədəni Maarif. - 2011. - № 1. - S. 63--65. Azəri L. Məmməd Səid Ordubadi və musiqi // Mədəniyyət. - 2012. - 19 dekabr. - № 92. - S. 13. Babayev A. Son görüş : Fikrət Əmirov // Mədəni Həyat. - 2013. - avqust. - № 8. - S. 61, 62. Belarus səhnəsində əsrarəngiz "Min bir gecə" : Fevralın 16- da Belarus dövlət Akademik Musiqili Teatrında Azərbaycan bəstəkarı Fikrət Əmirovun "Min bir gecə" baletinin ilk tamaşası olub // Mədəniyyət. - 2014. - 19 fevral. - № 13. - S. 8. Fərəcov S. Bəstəkar yaradıcılığının kəhkəşanı : Fikrət Əmirov // Mədəniyyət. - 2012. - 2 noyabr. - № 79. - S. 10.
№ 42. - S. 2. Xəlilzadə F. Açılan səhərin şəfəqləri : Fikrət Əmirov - 90 // Azərbaycan. - 2012. - 22 noyabr. - № 260. - S. 6. Xəlilzadə F. Bəşər mədəniyyətinin inciləri : Şuşanın işğalından 20 il ötür : Əbədiyaşar ömürlər // Azərbaycan. - 2012. - 21 aprel. - № 86. - S. 7.
qədər yüksək səviyyədə idi : [sentyabrın 19-da Fikrət Əmirovun xatirəsinə ucaldılmış abidənin açılışı olmuşdur] // Ədəbiyyat qəzeti. - 2011. - 23 sentyabr. - № 35. - S. 1-2. "Sevil" operası yaşayır və yaşayacaqdır : Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev Akademik Opera və Balet teatrında əsərin yeni quruluşda ilk tamaşasına baxmışdır // Ədəbiyyat qəzeti. - 2013. - 9 may. - № 17. - S. 4-5. 39
Ədəbiyyat qəzeti. - 2012. - 4 avqust. - № 29. - S. 2,6.
xatirələr // Ədəbiyyat qəzeti. - 2012. - 5 may. - № 16. - S. 1. Vəfalı A. Yazmaya bilmədim : Heydər Əliyev və Fikrət Əmirov // Ədəbiyyat qəzeti. - 2013. - 9 may. - № 17. - S. 5. Zərbəliyev C. Musiqi kəhkəşanının parlaq ulduzu // Mədəniyyət. - 2012. - 23 noyabr. - № 85. - S. 2. Bəstəkara həsr olunmuş şeirlər Bayram T. Fikrət Əmirovun xatirəsinə : şeir // Seçilmiş əsərləri. - Bakı : Lider, 2005. - S. 148-150. Səfərli İ. Şirmayı dillər : bəstəkar Fikrət Əmirova : şeir // Seçilmiş əsərləri. - Bakı : Lider, 2005. - S. 175-176.
40
(metodik vəsait) Ünvan:AZ-1022 Bakı şəh.,S.Vurğun küç.88; E-mail: childlibbaku@yahoo.com URL:www.clb.az F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasında çap olunmuşdur. Sifariş: 38 Çapa imzalanmışdır:15.09.2017 Tirajı:100 Pulsuz
Yüklə 251,93 Kb. Dostları ilə paylaş:
|