Yusif Aslanov

Yusif Aslanov 
 
 
338 
d
ərslik və  proqram bölgüsü  hazırlanmışdır.  Əlbəttə, ilk təşəbbüs 
kimi bu işləri müsbət qiymətləndirmək lazımdır. Maraqlı budur ki, 
ittifaq  miqyasında  orta  ixtisas  məktəbləri  üçün  sanballı  dərsliklər 
çap  edilir,  ancaq  respublikamızda  bu  məsələ  görkəmli filoloq və 
metodist aliml
ərin diqqət mərkəzindən kənarda  qalır.  Bizcə, orta 
ixtisas m
əktəbləri üçün orijinal, milli xüsusiyyətlər nəzərə 
alınmaqla dərsliklər yazılsa, həm müəllimlərin, həm də tələbələrin 
ehtiyacı ödənmiş olar.  
Mü
əllim fasiləsiz olaraq öz biliyini və  metodik  ustalığını 
t
əkmilləşdirməli, öyrəndiyi yeni elmi-nəzəri problemləri, pedaqoji-
psixoloji t
ədqiqatların nəticələrini təlim prosesində  yaradıcı tətbiq 
etm
əyi  bacarmalıdır.  Bu  fikirlərin müəllimlərdə  formalaşdırılma-
sında  fənn birləşməsinin  əhəmiyyəti böyükdür. Yeni  elmi məlu-
matların  dinlənilməsi və  qabaqcıl  təcrübənin müzakirə  edilməsi, 
yenilikçi mü
əllimlərin aşkar olunması və fənnin tədrisi prosesində 
qarşıya  çıxan  çətinliklər,  bunları  doğuran  səbəblərin müəyyənləş-
dirilm
əsi və  s. kimi mühüm məsələlər fənn birləşməsində  həll 
olunur. T
ədris prosesində  istifadəsi zəruri  sayılan  elmi-metodik 
ədəbiyyatlar, proqram və  dərsliklər,  əyani, didaktik və  təlimin 
texniki vasit
ələri və s. fənn birləşməsinin metodik istinad nöqtəsi 
olan f
ənn kabinetlərində  saxlanılır,  burada  müəllimlərə  lazımi 
metodik köm
ək göstərilir. Buna görə də Azərbaycan dilinin dövlət 
dili s
əviyyəsinə  yüksəldiyi bir vaxtda müstəqil Azərbaycan dili 
kabineti t
əşkil etmək vacib və əhəmiyyətlidir.  
T
əlimin səmərəli təşkili  tədris müəssisəsində  yaradılmış 
nor
mal şəraitdən bilavasitə asılıdır. Açığını etiraf edək ki, işlədiyi-
miz texnikumun maddi-
texniki bazası müasir tələblərə tam cavab 
ver
mir. Sinif otaqlarının darısqallığı, estetik tələbə uyğun gəlməmə-
si, mü
əyyən bir tədbirin keçirilməsi üçün lazımi imkanın olmaması, 
t
ədris  prosesi  üçün  vacib  sayılan  təlimin texniki vasitələrini 
saxlamaq üçün yerl
ərin çatışmaması və s. başqa fənlərin tədrisində 
olduğu kimi, Azərbaycan dilinin dərindən öyrədilməsinə də mənfi 
t
əsir göstərir.  Bu  çatışmazlıqların  aradan  qaldırılması  üçün 
mü
əyyən  addımlar  atılır.  Respublika  Xalq  Təhisili Nazirliyi 

---

Ədəbi axtarışlar və tədris 
 
 
339 
texnikum üçün müasir t
ələblərə  cavab verən münasib tədris 
korpusu ayırmağı nəzərdə tutub. Ümidvarıq ki, bu məsələ tezliklə 
öz müsb
ət həllini tapacaqdır.  
Maddi-
texniki  bazanın  möhkəmləndirilməsi,  şübhəsiz ki, 
texnikumumuzda Az
ərbaycan dili təliminin səmərəli təşkilinə 
müsb
ət təsir göstərəcəkdir. Çünki dil xalqın mənəvi sərvəti, varlığı-
dır. Ona görə də dilimizin qorunması, inkişafı, onu sevdirmək və 
d
ərindən öyrətmək qayğısına qalmaq biz məüllimləri hər an, hər də-
qiq
ə düşündürməlidir.            
“Bakı” qəzeti, 22 yanvar 1991 
 
DƏRS: PROBLEMLƏR, VƏZİFƏLƏR 
 
Yeni t
əfəkkür, həyata  baxış  və  fəaliyyətin  formalaşmağa, 
d
ərinləşməyə  başladığı inqilabi  yenidənqurma dövründə xalq təh-
silinin 
inkişafına müsbət təsir göstərən orta ixtisas məktəblərində də 
d
ərsə, onun mərhələlərinə  yaradıcı  yanaşmaq  böyük  əhəmiyyət 
k
əsb edir. Bu vacib məsələnin yüksək səviyyədə həlli ixtisas haq-
qında  elmi-nəzəri  bilik,  bacarıq  və  praktik vərdişlər əldə  etməyə, 
h
əyat hadisələri və ictimai münasibətlərə fəal,  yaradıcı münasibət 
aşılamğa,  ümumiyyətlə  tələbələri kamil insan səviyyəsinə 
yüks
əltməyə  imkan  yaradır.  Bütün  bu  aktual  məsələlərin təməli 
əsasən dərsdə qoyulur. Ona görə də müəllimin şəxsi təhsili, elmi-
n
əzəri  səviyyəsini təkmilləşdirməsi, pedaqoji-psixoloji, metodik 
müdd
əaları,  qabaqcıl  təcrübəni dərindən öyrənməsi və  bu fikirlər 
əsasında  tədris prosesinə  yaradıcı  yanaşması  başlıca  məqsədə 
çevrilir.  
D
ərslərdəki müşahidələr, fərdi söhbətlər və digər texnikum 
mü
əllimləri ilə keçirilən fikir mübadiləsi bir daha təsdiq etdi ki, orta 
ixtisas m
əktəblərində  öz  peşəsinin sirlərini, pedaqoji fikirləri, 
müdd
əaları, təlimin metod və formalarını dərindən bilən, pedaqoji 
prinsipl
ərə müvafiq fənlərini tədris edən müəllimlər fəaliyyət göstə-
rirl
ər. Bununla bərabər, pedaqoji-psixoloji-metodik  ədəbiyyatları 
oxumayan, yaxud öyr
əndiklərini pedaqoji prosesdə  tətbiq etməyi 

---

Yusif Aslanov 
 
 
340 
bacarmayan, t
ələbələrə fərdi  yanaşmaqda çətinlik çəkən müəllim-
l
ərin də  metodik göstərişə  ehtiyacları  olduğu  müəyyən edildi. 
T
əəssüf doğuran cəhət budur ki, bəzən bu “işgüzarların” fikrincə, 
qeyri-
humanitar profilli texnikumlarda işləyən mühəndis, iqtisadçı 
v
ə b. ixtisas sahiblərinin pedaqoji elmi yenilikləri bilmələri vacib 
deyildir. 
Əlbəttə, belə  bir obyektiv həqiqətdən uzaq fikirlə 
razılaşmaq təlimə mənfi münasibətin nəticəsi kimi qiymətləndirilə 
bil
ər. Müəllim unutmamalıdır ki, təlim prosesində iki komponent – 
mü
əllim və  şagird  (tələbə)  iştirak  edir.  Biri  öyrədir, digəri isə 
öyr
ənir. Buna görə də müəllim yeni mövzunu öyrədəndə elə metod, 
üsul, imkan seçm
əyi bacarmalıdır ki, mühazirə və seminarlarında 
d
ərsə  maraq  yaransın,  estetik-emosional vəziyyət təmin olunsun, 
elmi bilik, peşə seçmək, həm də bir şəxsiyyət kimi qabiliyyətlərinin 
inkişafı başlıca məqsədə çevrilsin. 
H
əm  İttifaq  miqyasında,  həm də  Azərbaycanda görkəmli 
pedaqoq-psixoloq-metodist aliml
ərin fundamental tədqiqatları nəşr 
olunmuşdur. Bu sahədə A.Danilov, M.Mehdizadə, M.Muradxanov, 
N.Kazımov, H.Əhmədov, B.Əhmədov, V.Razumovski, Ə.Əlizadə, 
Ə.Bayramov,  Ə.Ağayev,  Ə.Həşimov,  Z.Qaralov,  İ.Lerner, 
Y.Babanski, Y.K
ərimov, Y.Talıbov və başqalarının monoqrafiya və 
yüzl
ərlə  jurnal məqalələri müəllimlərin pedaqoji fəaliyyətinin 
inkişafında mühüm vasitə kimi qəbul edilməlidir. Təhsil, tərbiyə və 
şagirdlərin yaradıcı  qabiliyyətlərini  inkişaf  etdirməyin  yollarını 
yalnız  bu  tədqiqatları  öyrənməklə  təkmilləşdirmək mümkündür. 
Qabaqcıl  müəllimlər dərslərində  bu imkanlardan səmərəli istifadə 
etm
əklə öz şəxsi təcrübəsi zəminində pedaqoji ideyaları bir qədər 
d
ə dərinləşdirirlər. Natella Məhərrəmova, Roza Həsənova, Nəsibala 
B
əkirov,  Mirsahir  Abbasov,  Zenfira  Ağayeva  və  başqalarının 
d
ərslərində pedaqoji-psixoloji-metodik mülahizələrdən yaradıcılıqla 
istifad
ə  olunur, tələbələrin fəallığı,  müstəqilliyi  başlıca  amala 
çevrilir. 
Pedaqoji t
ədqiqatlarda göstərilir ki, dərs  yalnız  təlimin 
deyil, h
əm də tərbiyə işinin təşkili formasıdır. Müəllimin qarşısına 

---