YüZÜNCÜ yil üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

 
62
5.2.1.3. DİĞER KELİME FORMLARI 
5.2.1.3.1. ADVERBLER (ZARFLAR) 
 Urartuca’da adverb anlamı veren bazı kelimelere rastlanmaktadır. Bunlardan hal 
ve durum bildiren: šišuhani: tekrar; zaman bildiren: iu: ne vakit, ne zamanki; aše: eğer; 
aišei: herhangibir zaman (mei olumsuzluk ekiyle kullanılınca; mei aišei :hiç bir zaman 
anlamı verir); absiei: evvelce; Bunların dışında: ini edini; ikukani edini; inukani 
edini: bunun üzerine, daha sonra, müteakiben anlamlarında kullanılmaktaydı. Yer 
bildiren zarflar: auie: nerede; auiei: herhangibir yerde; ištini: orada; ištinini: oradan; 
edia: orada; edini: oradan. Miktar, ölçü bildiren zarflar: tarani: ikinci defa; šištini: 
üçüncü defa anlamlarını vermektedir. 
 
5.2.1.3.2. POSTPOZİSYONLAR  
 Postpozisyonlar arkalarına takıldıkları kelimeleri nitelendirmekteler. Emfatik 
(güçlü ses) -si, -sie (-si/e) ekleri postpozisyon olarak kelimenin sonuna suffix gibi 
takılarak durum bildirirler. Lokatif anlamlı ifadeler > šuhinase  ebaniasi  
KUR
Hatinase : 
Hattina Ülkesi’nin içerisinde. 
-ka(i) eki burada isimlere takılarak kelimeye; önünde anlamı katmaktadır. Gövde 
kasusu halinde : 
I
Minuakai: Minua’nın önünde; 
d
Haldikai: Haldi’nin önünde; 
I
Argištikai: 
Argişti’nin önünde; 
I d
Sardurikai: Sarduri’nin önünde. Nominatif -ni ekinden sonra da 
bu  
-kai  ekini görebiliriz : pulusinikai: stelin (yazıt) önünde, 
URU
Tumeiškinikai: Tumeişki 
Şehri’nin önünde;  -kai ekinin arkasına instr. suffixi -ni getirildiğinde,  kaini : dışarı 
veya önden dışarı anlamı; dolayısıyla ablatif anlam verir. 
GIŠ
šurgini kaini: onun silahının 
önünden; 
KUR
Artarapšaka(i)ni: Artarapşa Ülkesi önünden; 
d
UTU-kaini: Güneş 
Tanrısı’nın önünden; 
URU
Ahiunikaini: Ahiu Şehri’nin önünden. 
                                                                                                                                                                           
 

---

 
63
Postpozisyon -kai bazen ülke ve şehir adlarında lokatif ekinden sonra 
görülmektedir: 
I
Rusahinili: Rusa’nın Kenti, -kai eki ile > 
I
Rusahinikai : Rusa’nın Kenti 
önünde. 
Postpozisyon  -pi eki sözcüğe altında anlamı katmakta ve kendinden önce 
nominatif -ni eki gelmektedir: 
I
Minuanipi : Minua’nın altında.  -pieni: altından, önünden 
(ablatif instrumental); turinini 
d
Haldiše mani 
d
UTU-pieini: Haldi onu Güneş’in altından 
yok etsin.  
-ištine: içinde, orada d
Haldia ištine: Haldi (için) orada; 
KUR
Etiunia: Etiu Ülkesinde 
-edia: postpozisyon olarak yön bildirir ve kendinden önceki kelime genetif veya 
datif plural olmaktadır: uštadi 
KUR
Uburdaue edia : Ben Uburda Ülkesi’ne doğru sefere 
çıktım; uštadi 
KUR
Arhaue: Arhi Ülkesi’ne sefere çıktım. 
-edini postpozisyon eki instr. hal istemektedir: LUGÁL 
KUR
Uelikuhi ... KUR-
nedini tamhubi: Uelikuhi Ülkesi Kralı’nı ben ülkeden uzaklaştırdım; 
d
Halde EN-ŠÚ ini 
aše 
I
Rusaše 
I
Erimenahiniše uštuni ulgušianedini: Haldi’ye efendiye Erimena oğlu Rusa 
bu kalkanı hayatı için hediye etti (sundu). Postpozisyon -edini  işaret zamirleri olan ini, 
inukani  ve ikukani ile birlikte olunca zaman anlamı veren adverbler yapar: edini ve 
edia yer gösteren zarflar olarakta kullanılmakta: edina: orada; 
LÚ
EN.NAM edia terubi: 
Valiyi oraya yerleştirdim; edini: oradan; 
I
Hahani LUGÁL 
KUR
Hušalhi 
LÚ
UKÙ-rani edini 
tašmubi parubi ersidubi 
KUR
ebaniuke: Hušalhi Ülkesi Kralı Haha’yı insanları ile birlikte 
oradan çıkardım, kendime aldım (ve) benim ülkeme yerleştirdim. 
 
5.2.1.3.3. PREPOZİSYONLAR 
Urartuca’da postpozisyonlar gibi prepozisyonlar da olabilmekte ve bunlar önüne 
konduğu kelimenin durumunu bildirmektedir. kai- sözcüğü postpozisyon olabildiği gibi 
prepozisyon da olabilmektedir. 1. şah. aidiyet zamiri uki: benim, ile birlikte: kaiuki: 

---

 
64
benim önümde, anlamı vermektedir. Aynı  şekilde  kani sözcüğü de önünde anlamını 
verebilmektedir: kani 
URU
Tušpa: Tuşpa Kenti önünde. 
Belki  pari  sözcüğü de prepozisyon olarak: bir yere kadar, bir yere değin anlamları 
verebilmekteydi: kuteadi pari 
URU
Uihika 
URU
Buštue: Ben Uihika ve Buštu şehrine kadar 
ulaştım (vardım).  kuteadi  pari 
KUR
İšqigulue:  İşqigule Ülkesi’ne kadar ulaştım.  pari 
sözcüğü aslında datif istemekte fakat bazen lokatif ile kullanılmaktadır. Bazen pari ile 
kullanılan kelimeler gövde hali ve nominatif hallere de takılabilmektedir:  kutubi  pari 
KUR
Urtehini: Urtehini Ülkesi’ne kadar vardım. 
 
 
5.2.1.3.4. KONJUNKTİONLAR (BAĞLAÇLAR) 
Urartuca’da bağlaç olarak görülen formlardan biri: e’a  ‘dır. Bazen metatez 
sonucunda eia veya eai olabilmektedir. Bulundukları cümleye; dahi, ve dahi, fakat, ve 
fakat ve benzeri gibi anlamlar verebilmektedir. e’a ... e’a (eai ... eai) : hem o ... hem 
öbürü; ya o ... ya bu; olsun ... olsun, gibi anlamlar da seçilebilmektedir. ini É 
I
Minuaše 
I
Išpuinihiniše šidištuni baduse e’a  É.GAL  šidištuni:  İşpuini oğlu Minua hem bu 
görkemli evi inşa etti, hem de kaleyi inşa etti;  turu tineni mani e’a zilibi qiuranedini: 
(Tanrılar) hem onu hem zürriyetini (tohumunu) dünyadan yok etsinler; eai 
KUR
Biainiše 
eai 
KUR
Luluiniše: (O) isterse Bia isterse Lulu Ülkesi’nin adamı olsun. 
Prepozisyon olarak görülen šuki:  gibi, anlamını vermekte: šuki 
d
Haldiše 
ubarduduni ieše šidištubi: Haldi’nin emrettiği gibi ben inşa ettim. mei bilindiği gibi 
aslında prohibitiv (yasaklayıcı) partikeldir. Prepozisyon olarak: ise, fakat, anlamlarında 
kullanıldığı görülmektedir. inani  LUGÁL-e nunabi mei ali 
LÚ
A.ŠI
MÉŠ
-še irbitu šeri 
partu iu KUR-ni ašulabi: Bu kralın payına düştü, savaşçıların aldıkları ise ben ülkeyi 
terk ettiğimde onları ayrıca aldılar.  
 
 
 

---