YüZÜNCÜ yil üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

 
56
KUR
ebaniuke: Benim ülkeme ben onları yerleştirdim. 
d
Haldini uštabi masine 
GIŠ
šure: 
Haldi kendi silahında (silahı ile) sefere çıktı. 
6-İnstrumental kasusu: Bu kasusla yapılan sözcükler ne ile kimin ile sorularına 
cevap verir. Singularda bunun eki –ni’ dir ve kelimenin gövdesine takılır. Pluralde ise 
önce plr. eki -a gövdeye takılır sonra -ni eklenir. 
Sing. örn.: 
d
Haldinini ušmašini: Haldi’nin kudreti ile, 
d
Haldinini baušini: 
Haldi’nin emri ile, 
I
Haldinini alšuisini: Haldi’nin büyüklüğü ile, šusine uštiptini: savaş 
ile (sefer ile), 
ID
munani  IV PA
5
 
MEŠ 
aguli: Nehirden (nehir ile) 4 kanal açtırdım. 
İnstrumental bazen ablatif (çıkma durumu) gibi kullanılabilir. 
d
Haldini bedini: Haldi 
tarafından (ablativus instrumental), inukani esinini: bu yerden . inani aptini suiniani: 
gölün bu tarafından; išani aptini suiniani: gölün şu tarafından. 
Plur. örn: inani arniušinani (varyantı:  inani INIM
MEŠ
  –ni, inani baušinani): bu 
sözler ile; 
KUR
Luluinani KUR –nini: Lulu (Düşman) Ülkeleri’nden, 
LÚ
Ipriunanedini: 
insanlardan (beylerden, krallardan), 
KUR
Biananedini. Sonu -še eki ile biten kelimelere 
intransitif eki –ni takılınca -še ekinin -e’si -i’ ye dönüşür. alsuiše > alsuišini, ušmaše > 
ušmašini, bauše > baušini. 
7-Direktif kasusu: Nereye sorusuna cevap verir ve yönelecek bir hedef gösterir 
(directivus finalis). Sing. direktif -edi veya -idi ekini alır ve kelimenin gövdesine takılır. 
ustadi 
KUR
Urmeedi: Urme lkesi’ne sefere çıktım.
 
Ekin bağlandığı kelimenin son sesleri -
i veya -e ise bunlar asimile olur. iú 
d
Haldikai 
URU
Ardinidi nunaali 
I
Išpuúinini 
I 
d
Sardurehe 
I
Minua 
I
Išpuúinihe: Sarduri oğlu  İşpuini ve İşpuini oğlu Minua Ardiniye 
geldikleri zaman. 
KUR
Urmeuhidi: Urmeuhi Ülkesi’ne geldiğinde. Bazen bu ek -iedi 
şeklinde yazılır: 
I
Haldiedi: Haldiye, 
I
Lušainiedi: Luşainiye, Bazen instrumental eki ile 
direktif eki arasına -g- konulmakta: uštaadi 
KUR
Babilunie 
KUR
ebanigidi: Babil lkesi’ne 
sefere çıktım. Sonu -a veya -u ile biten kelimelerde ise değişiklik olmaz: qiuraedi, 
qiraedi–edi eki bazen –iedi olarak yazılabilir:  qiuraidi, 
URU
Meištaedi,  
KUR
Manaidi, 
napahiaidi.  

---

 
57
Plur. direktif 2 türlüdür:  
1-Drektif ekinin başına -a plurali konulur ve -aidi veya -aedi  şeklini alır. Bu 
genellikle -ni eki ile yapılır: 
KUR
Biainiaidi,: Biaini Ülkelerine;  
I
Rusahiniaidi: Rusa 
Şehirlerine;  
2- -ašte plur. drektif eki olarak görülür: 
LÚ
A.SI
MEŠ
 ašte 
KUR
Biainašte .. : Biai 
ülkelerine... 
8-Lokatif kasusu: Sing. lokatif eki -a’ dır ve kelime gövdesine takılır. Pluralda 
ise önce -ni ekini daha sonra lokatif eki olan -a  ona takılır. Bu kasusta plural göstergesi 
-a ile lokatif eki -a yazıda belirtilmektedir.  
Sing. örn.: 
URU
Šebeteria 
d
Haldi iarani šidištuni: Şebeteria Ülkesi’nde Haldi’nin 
küçük tapınağını yaptırdı. DUB-te   
URU
Ildamuša terubi: Ben Ildamušada bir yazıt 
diktirdim.  
Plur. örn.: 
d
Haldia KÁ –kai: Haldi kapıları önünde, 
I
Rusahinakai: Rusa Şehirleri 
önünde. 
Urartu yazıtlarında sıklıkla karşılaştığımız bazı kelimelerin (
d
Haldi:Tanrı Haldi, 
d
Haldini: Haldi’ye ait, esi: yer, 
I
Diauehi: Diau (e)hi kişi adı, 
KUR
Biainili: Biaini Ülkesi, 
I
Rusahinili: Rusa’nın  Şehri) singular ve plural durumlardaki kasusları (hal ekleri) ile 
birlikte kullanılışları aşağıdaki tablolarda belirtilmektedir
20
: 
                                                           
20
 Melikişvili    1971,  33-43 

---

 
58
Tablo 5 a,b : Şahıs ve hal ekleri almış sık kullanılan bazı Urartuca kelimeler 
                                                    a- Singular Örnekler
Gövde kasusu 
d
Haldi 
d
Haldini esi 
I
Diauehi 
Nominatif kas. 
d
Haldini  
esini 
I
Diauehini 
Ergatif kas. 
d
Haldiše 
d
Haldiniše  
I
Diauehiniše 
Genetif kas. 
d
Haldi/e 
d
Haldine esine 
I
Diauhine 
Datif kas. 
d
Halde 
d
Haldine  
I
Diauhine 
İnstrumental 
kas 
 
d
Haldinini esi(ni)ni   
Direktif kas. 
d
Haldedi  
 
I
Diauhinidi 
Lokatif kas. 
d
Haldia  
esia 
 
 
                                                        b- Plural Örnekler
Gövde kasusu 
d
Haldinili 
KUR
Biainili 
I
Rusahinili 
Ergatif kas. 
 
KUR
Biainaše  
Genetif/Datif kas. 
d
Haldinaue 
KUR
Biainaue 
I
Rusahinaue 
İnstrumental kas. 
d
Haldinani 
KUR
Biainani  
Direktif kas. 
 
KUR
Biaina(i)di 
KUR
Biainašte 
I
Rusahina(i)di 
Lokatif kas. 
d
Haldina  
I
Rusahina 
 

---