F.Köçərli adına Respublika
Uşaq Kitabxanası
Haqq pərvanəsi – Xəlil Rza
Xəlil Rza Ulutürkün 85 illik yubileyi münasibətilə mərkəzi
kitabxanaların uşaq şöbələri, MKS-nin şəhər, qəsəbə, kənd
kitabxana filialları üçün hazırlanmış metodik vəsait
Bakı-2017
2
Tərtibçilər: Aynurə Əliyeva
Sevil Əhmədova
İxtisas redaktoru və Şəhla Qəmbərova
buraxılışa məsul: Əməkdar Mədəniyyət işçisi
Haqq pərvanəsi – Xəlil Rza: metodik vəsait / tərt.ed.
A.Əlieyva; ix red. və burax. məsul Ş.Qəmbərova; F.Köçərli
adına Respublika Uşaq Kitabxanası. -Bakı, 2017.-40s.
©F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası, 2017
3
Tərtibçidən
Firəngiz Küskünəm dərd qəmdir yüküm,
Fil çəkməz bu dərdi, de necə çəkim.
Kəbəm, qibləgahım, ey Ulutürküm,
Kəsilib gümanım, ümidim mənim.
Firəngiz xanım Ulutürk
Hər bir xalqı tarixdə yaşadan onun ləyaqətli övladlarıdır.
Azərbaycan xalqının Nizami, Nəsimi, Cavanşir, Xətai, Vaqif,
Sabir, Vurğun, Süleyman, Cavid, Cavad, Rəsul kimi sənətkar
oğulları, Məhsəti, Natəvan, Nigar, Mirvarid, Billuri kimi
sənətkar qızları öz səltənətləri ilə xalqımızın başını ucaltmış,
tariximizi
salnamələşdirmişlər.
XX
əsrin
yetirdiyi
şəxsiyyətlərdən biri də canlı şəhidimiz, böyük şair, ustad Xəlil
Rza Ulutürkdür. Vətəndaşlıq Xəlil Rza poeziyasının bütün
hüceyrəsində, ətində-bətnindədir. Xəlil Rza Ulutürkün ruhu
Azərbaycan xalqının öz ruhudur. Ona görə də Xəlil Rza
ölməzdir. Bir insan kimi, bir mücahid kimi, vətəndaş kimi Xəlil
Rza Ulutürk kamildir, səmimidir, bütöv və sədaqətlidir.
Xəlil
Rza Ulutürk kimi şəxsiyyətlər bəşər dühasının yetişdirdiyi o
kəslərdəndir ki, o təkcə mənsub olduqları xalqa yox, dünyaya
məxsusdurlar. Onlar yaşadıqları dövrdə Günəş kimi hamıya işıq
saçır, hamını təmənnasız şəkildə öz nuruna bələyir. Xəlil Rzanın
qeyrət simvoluna çəkilmiş adı, işıqlı xatirəsi həmişə qəlbimizdə
yaşayacaqdır. Eşq və ehtiram olsun böyük insan, dahi şəxsiyyət
Xəlil Rza Ulutürkə. Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafında
mühüm xidmətləri olan
ölməz xalq şairimiz Xəlil Rza Ulutürkün
bu il 85 illik yubileyi tamam olur. Bu münasibətlə hazırladığımız
bu vəsaiti yazmağı özümüzə borc bildik. Vəsait iki hissədən
ibarətdir. I hissə ədibin həyat və yaradıcılığından, II hissə isə
tədbirlər planından ibarətdir.
4
Həyat və yaradıcılığı
Xəlil Rza Ulutürk 1932-ci il oktyabr ayının 21-də
Azərbaycanın Salyan rayonunun Pirəbbə kəndində anadan
olmuşdur. Gəlişi ilə ailəyə sevinc bəxş etmiş, körpəyə babası
Xəlil öz adını vermişdir. Körpə qayğı və nəvazişlə böyüdü.
Yeddi yaşı olanda onu məktəbə göndərdilər. O, 2 saylı şəhər orta
məktəbində təhsil almışdır və təhsil aldığı ilk illərdən Xəlil öz
çalışqanlığı, fərasəti və davranışı ilə müəllimlərinin rəğbətini
qazanmışdır. O, Salyan şəhər kitabxanasının ədəbiyyat
dərnəyinin üzvü olmuşdur. İlk mətbu şeiri “Kitab” 1948-ci ildə
“Azərbaycan pioneri” qəzetində işıq üzü görmüşdür. 1948-ci
ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinin
jurnalistika şöbəsinə daxil olub. Universitetdə ədəbiyyatşünas
alim Cəfər Xəndanın, sonralar şair Bəxtiyar Vahabzadənin
rəhbərlik etdiyi ədəbi dərnəkdə, Azərbaycan Yazıçılar
İttifaqında xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun başçılığı ilə
keçirilən “Gənclər günü” məşğələlərində fəal iştirak etmişdir.
1954-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetini bitirən Xəlil
Rza
əmək fəaliyyətinə “Azərbaycan qadını” jurnalı
redaksiyasında başlamışdır. O, burada çalışdığı iki ildə (1955-
1957) dövri mətbuatda çap etdirdiyi məqalə və şeirlərlə ədəbi
ictimaiyyətin diqqətini cəlb etmişdir. 1954-cü ildə Xəlil Rza
SSRİ Yazıçılar İttifaqının üzvü seçilir. Onun ilk şeirlər toplusu
– “Bahar gəlir” (1957) kitabı da nəşr olunur. 1957-ci ilin avqust
ayında Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı Xəlil Rzanı Moskvaya,
M.Qorki adına Dünya Ədəbiyyat İnstitutu nəzdində olan ikiillik
Ali Ədəbiyyat kurslarına göndərməsi də gənc şairin gələcəyinə
inamla bağlı idi. Xəlil Rza İnstitutda rus ədəbiyyatının görkəmli
sənətkarı Pavel Antokolskinin rəhbərlik etdiyi bölmədə
poeziyanın nəzəri əsaslarını öyrənməklə yanaşı, dünya
xalqlarının mədəni irsi ilə yaxından tanış olmuşdur. Moskvada