1-bob. Avtomobil sanoati va transport 1-§. Avtomobil sanoatining rivojlanish tarixi

Yuk avtomobillari 
To‘la vazn, t 
1,2 
gacha 
1,3…2 
2,1...8 
9...14 
15...20 
21...40 
40 dan 
ortiq 
Indeksi: 
Bort 
platformali 
13 
23 
33 
43 
53 
63 
73 
O‘rindiqli 
tyagach 
14 
24 
34 
44 
54 
64 
74 
Samosval 
15 
25 
35 
45 
55 
65 
75 
Sisterna 
16 
26 
36 
46 
56 
66 
76 
Furgon 
17 
27 
37 
47 
57 
67 
77 
Maxsus 
19 
29 
39 
49 
59 
69 
79 
1.4-§. Avtomobillarning umumiy tuzilishi va asosiy ko’rsatkichlari 
Zamonaviy avtomobil juda murakkab mashina bo‘lib, u bir-biriga bog‘liq 
holda ma‘lum bir vazifani bajaruvchi bir necha mexanizm qurilma va qismlardan 
tashkil topgan. Ko‘pchilik avtomobillarning umumiy tuzilish sxemasi, ularning 
mexanizm va sistemalarining ishlash uslubi va ish sharoiti bir-biriga o‘xshash. Shu 
sababli avtomobilning umumiy tuzilishini o‘rganish uchun ba‘zi soddalashtirishlar 
kiritamiz. 
Ixtiyoriy yengil avtomobil quyidagi mexanizm va qurilmalardan tashkil 
topgan (1.9-rasm): 

dvigatel; 

transmissiya; 

yurish qismi; 

boshqarish mexanizmi; 

elektr jihozlari; 

---

21 

qo‘shimcha qurilmalar; 

kuzov. 
Umuman olganda, avtomobil detallar, birikmalar, mexanizmlar qurilmalar 
va tarmoqlar yig‘indisidan iborat. 
Detal - mexanizm va mashinalarning yig‘ish ishlarisiz tayyorlangan ayrim 
qismlari (masalan, bolt, porshen, barmog‘i, shesternya va hokazo). 
Uzel - bir necha detallarning mashinada yoki mexanizmda ma‘lum mustaqil 
vazifani bajaruvchi birikmasi. 
Mexanizm - harakatni ma‘lum tartibda uzatuvchi va o‘zgartiruvchi tuzilma.