|
1-Mavzu: Pedagogik fikr tarixi va maktab amaliyotida o‟qituvchi mahorati masalalari Reja1-Mavzu Pedagogik fikr tarixi va maktab amaliyotida o qituvchi Abu
Nasr
Forobiy
(873-930) O‗rta Osiyo xalqlari madaniyatini
rivojlantirishga ulkan hissa qo‗shgan olimdir. Forobiy arifmetika, geometriya,
astronomiya va musiqani muhim tarbiyaviy fanlar deb atadi. Ushbu fanlarni
o‗rgatuvchi o‗qituvchini har tomonlama mukammal bilimga va tajribaga ega
bo‗lishi lozimligini ta‘kidlaydi. Forobiy ta‘limotiga ko‗ra, ta‘lim-tarbiya jarayoni
tajribali va bilimli o‗qituvchilar tomonidan tashkil etilishi, boshqarilib turilishi va
ma‘lum maqsadlarga yo‗naltirilgan bo‗lishi lozim, chunki ―har bir bola o‗zicha
narsa va hodisalarni bila olmaydi hamda baxtga erisholmaydi. Unga buning uchun
o‗qituvchi lozim‖
3
. Ta‘lim va tarbiya berishda ―...ustoz shogirdlariga qattiq zulm
ham, haddan tashqari ko‗ngilchanlik ham qilmasligi lozim. CHunki ortiqcha zulm,
shogird dilida ustozga nisbatan nafrat uyg‗otadi, bordiyu ustoz juda ham yumshoq
ko‗ngilli bo‗lsa, shogird uni mensimay qo‗yadi va u beradigan bilimdan sovib
qoladi. SHuning uchun o‗qituvchi bolalarning fe‘l-atvoriga qarab ta‘lim-
tarbiyaning ―qattiq‖ yoki ―yumshoq‖ usullaridan foydalanishi mumkin‖ deydi.
Bunda ustoz mudarrisga quyidagi talablarni qo‗yadi:
-
Birinchi yo„l:
tarbiyalanuvchilar o‗qish va o‗rganishga ishtiyoqmand
bo‗lsalar ta‘lim-tarbiya jarayonida mudarris tomonidan yumshoq usullar
qo‗llaniladi. Bunda u qanoatbaxsh so‗zlardan foydalanadi, chorlovchi
ilhomlantiruvchi gaplar aytib o‗quvchiga ko‗nikma va malakalarni vujudga
keltiradi, natijada o‗quvchining iqtidori uyg‗onib, g‗ayrat-shijoati bilan bilim
olishga, kasb egallashga intiladi;
-
Ikkinchi yo„l:
tarbiyalanuvchilar o‗zboshimcha, itoatsiz bo‗lsalar, mudarris
tomonidan qattiq, ya‘ni majburlovchi usullar qo‗llaniladi. Bu asosan gapga
ko‗nmovchi ba‘zi qaysar shaharliklar va boshqa sahroyi xalqlarga nisbatan
ishlatiladi. Ushbu usul natijasida o‗quvchi nazariy bilimlarni o‗rganishga astoydil
kirishadi, fazilati yaxshi bo‗lib, kasb-hunarlarni va juz‘iy san‘atlarni egallashga
intiladi. Maqsad ularni fazilat egasi qilish va kasb hunar ahillariga aylantirishdir
(o‗sha kitob, 198 bet).
Dostları ilə paylaş: |
|
|